...Τελικά το λιμάνι των Χανίων είναι ο καθρέφτης ολόκληρης της πόλης: την ημέρα κλείνει μέσα του όλες τις ιστορίες των ανθρώπων από όλους τους αιώνες, αφήνοντας ένα μικρό άνοιγμα για νέες και όταν νυχτώνει, οι αντανακλάσεις πάνω στα σκούρα νερά του μετατρέπονται σε χορδές μιας πολύχρωμης λύρας που σκορπάει παντού μουσικές...
Την πρώτη φορά που επισκέφθηκα την πόλη των Χανiων ήταν κατακαλόκαιρο και η πόλη έσφυζε από ζωή. Τουρίστες και παραθεριστές πηγαινοέρχονταν συνεχώς μέσα στα σοκάκια της παλιάς πόλης και στο λιμάνι. Τα νυχτερινά μπαράκια έμεναν ανοιχτά μέχρι τις πρώτες πρωινές ώρες και στα μεζεδοπωλεία οι παρέες διαδέχονταν η μία την άλλη για να γευτούν τις τοπικές λιχουδιές και τη φημισμένη κρητική ρακή. Τώρα η πόλη έμοιαζε πολύ διαφορετική. Είχε χειμωνιάσει και οι άνθρωποι είχαν γυρίσει στους κανονικούς τους ρυθμούς. Φυσικά τα Χανιά δεν ερημώνουν ποτέ, αφού αριθμούν μερικές χιλιάδες κατοίκους, οι επισκέπτες όμως ήταν ελάχιστοι κι έτσι είχα την ευκαιρία να περπατήσω και να δω την πόλη πιο καθαρά, πιο ήσυχα.
Διασχίζοντας με πολύ γρήγορο βήμα τη νέα πόλη, ξεκινώντας πρωί πρωί από τα Λενταριανά, ανυπομονούσα να βρεθώ κατ' ευθείαν στα πλακόστρωτα δρομάκια της παλιάς πόλης. Οταν έφτασα ο αέρας γέμισε μεμιάς με το άρωμα παλαιότερων εποχών. Οι μαγαζάτορες αστειεύονταν και καλημέριζαν ο ένας τον άλλο από τα απέναντι πεζοδρόμια, ενώ γυναίκες άρχισαν να ξεπροβάλλουν στα μπαλκόνια τινάζοντας και ξεσκονίζοντας παπλώματα και κουβέρτες. Τα μεγαλύτερα παιδιά βρίσκονταν στο σχολείο κι άφηναν χώρο στα μικρότερα να παίζουν με τις γιαγιάδες τους και να κάνουν ποδήλατο στις μικρές πλατείες που δημιουργούνται ανάμεσα στα σπίτια. Επικρατούσε παντού μια όμορφη ηρεμία, ένα θαλασσινό αεράκι κι ένας Ηλιος που τα έκανε όλα πιο λαμπερά. Σαν να βρισκόταν αυτό το μέρος πολλά χιλιόμετρα μακριά από την πολύβουη σύγχρονη πόλη...
Υστερα κατηφόρισα προς το λιμάνι. Δεν ξέρω γιατί, αλλά από μικρό παιδί με γοήτευαν πολύ οι φάροι και κυρίως τα σημεία όπου συνήθως βρίσκονται, έτσι μοναχικοί, απόκρημνοι και περήφανοι. Ο Φάρος των Χανίων είναι το στολίδι της πόλης, όπως λένε οι άνθρωποι εκεί. Κατασκευάστηκε περίπου το 1601 από τους Ενετούς πάνω στο φυσικό βράχο. Τη μορφή που βλέπουμε σήμερα την πήρε το 1839, τότε που με εντολή του Μεχμέτ Αλή κατασκευάστηκε ο πύργος του πάνω στην ενετική βάση.
Ο νέος αυτός φάρος θύμιζε πολύ λίγο τον αρχικό έχοντας πολλά από τα αρχιτεκτονικά στοιχεία των μιναρέδων. Μετά την τουρκική κατοχή απέκτησε και νεότερες κατασκευές, όπως τη σκάλα, το φυλάκιο με τον μικρό τρούλο και το πέτρινο στηθαίο.
Υψώνεται μέχρι τα είκοσι ένα μέτρα και το φως του μπορεί να είναι ορατό από απόσταση εφτά μιλίων. Είναι ο παλαιότερος σωζόμενος φάρος στα παράλια ολόκληρης της Μεσογείου και ένας από τους παλαιότερους του κόσμου.
Πέρα όμως από σήμα κατατεθέν της πόλης, αποτελεί για πολλούς σημείο περιπάτου, αναπόλησης και ξεκούρασης, ενώ για άλλους έναν ιδιότυπο ποδηλατόδρομο. Οταν πάλι αρχίζει να μεσημεριάζει, αποτελεί και σημείο συνάντησης για ξέφρενες εφηβικές παρέες, όπως θα καταλάβαινα λίγο αργότερα...
Οι φωνές, τα γέλια και τα πειράγματα που έκαναν μεταξύ τους, με τις σχολικές τους τσάντες ακόμη στους ώμους, με ξύπνησαν απότομα από τη νοσταλγική διάθεση που γεννούν η θάλασσα, τα κύματα και ο άνεμος πριν καν το καταλάβεις. Ακόμη πιο απότομα με έφεραν αντιμέτωπη με μια πραγματικότητα που δύσκολα θα δεχτώ, όταν μου απευθύνθηκαν στον πληθυντικό. «Κυρία, μπορείτε να μας βγάλετε κι εμάς μια φωτογραφία;». Με το βλέμμα μου μεταξύ ταραχής και απορίας και χωρίς πολλή σκέψη, πάτησα το κουμπί κι έφυγα γρήγορα, για να βρεθώ σ' ένα παραδοσιακό ταβερνάκι παρέα με τους συνομηλίκους μου.
Τα Χανιά, όπως και όλη η Κρήτη, αποτελούν πραγματικά τον παράδεισο των καλοφαγάδων. Υπέροχες γεύσεις, πλανεύτρες μυρωδιές και πρωτότυπα υλικά παντρεύονται μεταξύ τους σε αυθεντικούς συνδυασμούς που μπορούν να αποτελέσουν το λόγο για να ξαναπάει κάποιος εκεί.
Υστερα από ένα λαχταριστό μεσημεριανό ακολουθεί πάντα ένα καλό γλυκό, που αυτή τη φορά κάθε άλλο παρά παραδοσιακό ήταν. Πρόσφερε όμως ταυτόχρονα με την ευχαρίστηση της γεύσης του, την απόλαυση του να θαυμάζει κανείς μια υπέροχη θέα, ψηλά, από την περιοχή του Ακρωτηρίου.
Η απέραντη θάλασσα, τα βουνά με τα σπίτια που πύκνωναν όσο την πλησίαζαν, η νέα και η παλιά πόλη και το λιμάνι που τα έκλεινε όλα στην αγκαλιά του. Ετσι ανάμεσα στη θέα, σε φωτογραφίες και κουβέντα συνειδητοποίησα αυτό που μου έλεγαν φίλοι από την Αθήνα, οι οποίοι ζουν πλέον εκεί, για τους ποιοτικούς και ανθρώπινους ρυθμούς ζωής. Χωρίς η πόλη να μοιάζει καθόλου οκνηρή, βγάζει μια ηρεμία που σε παρακινεί να ακολουθήσεις. Παράλληλα έμαθα και κάποια στοιχεία της πολυτάραχης ιστορίας της.
Τα Χανιά κατοικούνταν από τη νεολιθική εποχή -όταν ακόμη ήταν ένας μικρός οικισμός- και αποτελούσαν πάντα έναν τόπο που λόγω της εμπορικής και στρατιωτικής του σημασίας πολλοί θέλησαν να κατακτήσουν.
Η υπέροχη θέα, ψηλά, από την περιοχή του Ακρωτηρίου
Μετά τα μινωικά χρόνια και την ανάπτυξη που γνώρισε η πόλη υπό το όνομα Κυδωνία, ήρθαν Ρωμαίοι κατακτητές, ύστερα Σαρακηνοί Αραβες που τη μετονόμασαν σε Χανιά, μετά Ενετοί και Οθωμανοί. Ο καθένας άφησε το δικό του στίγμα στην πόλη φτιάχνοντας έτσι ένα μικρό παζλ πολιτισμών. Οι πιο σημαντικές περίοδοι, όμως, για την εξέλιξη των Χανίων, ήταν η ενετική και η οθωμανική που η καθεμιά έβαλε τη δική της σφραγίδα. Οι Ενετοί με τα ιδιαίτερα κτήρια και οι Οθωμανοί με τα λουτρά, τις κρήνες, τα τζαμιά και τους μιναρέδες που έφεραν έναν αέρα Ανατολής.
Μετά την οθωμανική κατοχή και περίπου τρεις αιώνες γεμάτους μάχες και επαναστάσεις, τα Χανιά, όπως και όλη η Κρήτη, ενώθηκαν με την Ελλάδα και η ιστορία τους συνεχίστηκε πάνω - κάτω όπως την ξέρουμε σήμερα.
Μετά τη νοερή αναδρομή μου πίσω στους αιώνες, ξανάκανα μια βόλτα μέσα στην πόλη και αυτή τη φορά, με μια άλλη ματιά, αναγνώρισα όλα αυτά τα κομμάτια ιστορίας που είναι διάσπαρτα παντού.
Αλλο ένα χαρακτηριστικό είναι η παρουσία των τεχνών. Στα Χανιά η καλλιτεχνική παραγωγή ήταν έντονη ήδη από τη μινωική εποχή ενώ συνεχίζεται μέχρι σήμερα, αφού υπάρχουν αρκετοί ντόπιοι εικαστικοί καλλιτέχνες και άλλοι πολλοί που επιλέγουν τον τόπο για διαμονή και δημιουργία.
Ομως η τέχνη που υπερισχύει όλων είναι σίγουρα η μουσική. Σε όποιο μέρος κι αν βρεθείς, το σίγουρο είναι πως θα ηχεί η παραδοσιακή κρητική λύρα, που δίνει άλλη διάσταση στο χώρο, δημιουργώντας εντός σου μοναδικά συναισθήματα και αποκαλύπτοντάς σου ιστορίες που δεν θα μπορούσες να ακούσεις ή να διαβάσεις πουθενά.
Οι νέοι του τόπου εκτιμούν πολύ την παράδοσή τους και νιώθουν υπερήφανοι που μπορούν να είναι οι συνεχιστές μιας τέτοιας σπουδαίας κληρονομιάς. Μαθαίνουν τοπικούς χορούς, κάνουν μαθήματα λύρας και φυσικά εκφράζουν λύπες και χαρές μέσα από τους κρητικούς σκοπούς. Η μουσική είναι κομμάτι της ίδιας τους της φύσης. Τη γεννούν και γεννιούνται μέσα από αυτήν
