Μια από τις ομορφότερες περιοχές της Κρήτης απλώνεται στις πλαγιές του βουνού της Δίκτης και σε υψόμετρο 850 μέτρων. Το Οροπέδιο Λασιθίου. Η έκτασή του είναι 30 τετραγωνικά χιλιόμετρα και στις παρυφές των βουνών του είναι χτισμένα 18 πανέμορφα χωριά. Απέχει 70 περίπου χιλιόμετρα από το Ηράκλειο και η διαδρομή για το Οροπέδιο είναι φανταστική.
Πανέμορφο χωριό με ιδιαίτερες φυσικές ομορφιές είναι το Ψυχρό, με το μοναδικό Δικταίο Αντρο που σύμφωνα με την αρχαία παράδοση σ’ αυτό γεννήθηκε και λατρεύτηκε ο Δίας.
Το Οροπέδιο κάθε χρόνο κατακλύζεται από χιλιάδες κόσμου ιδιαίτερα Κρητικών, καθώς τους χειμερινούς μήνες καλύπτεται από χιόνι και το τοπίο κατάλευκο καθώς είναι προσφέρει εξαίσιο θέαμα. Οι περίφημοι μύλοι με τα κατάλευκα πανιά τους οι οποίοι φτιάχτηκαν από τους Ενετούς και Πελοποννήσιους εποίκους στα τέλη του περασμένου αιώνα με σκοπό την ύδρευση και την άρδευση του Οροπεδίου, είναι το σήμα κατατεθέν του. 12.000 στον αριθμό κάποτε αντλούσαν νερό από τα πηγάδια για να ποτίσουν τα κηπευτικά.
Γραμμικά έργα αποστραγγίσεως που έφτιαξαν οι Ενετοί οι λίνιες (μεγάλα χαντάκια), είναι ένα ακόμα αξιοθέατο του Οροπεδίου και τότε είχαν καταφέρει να μετατρέψουν την περιοχή σε έναν απέραντο σιτοβολώνα. Λίνιες θα συναντήσετε σε οποιοδήποτε σημείο του Οροπεδίου.
Τριγύρω στα χωριά αρκετά εκκλησίες, όλες έπαιξαν σημαντικό ρόλο στις επαναστάσεις των Κρητικών όπως η Μονή της Παναγίας Κρυσταλλένιας, η Μονή της Βιδιανής Ζωοδόχου Πηγής κλπ.
Κάθε καλοκαίρι γίνεται στο χωριό Τζερμιάδο η «γιορτή της πατάτας», η «γιορτή του κολοκυθιού» στον Αβρακόντε και πολλές άλλες γιορτές στα γύρω χωριά καθώς και οι γνωστοί διεθνείς αγώνες δρόμου «Δικταίοι Αγώνες».
Για την ιστορία να σημειώσουμε ότι κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας το Οροπέδιο Λασιθίου αποτέλεσε χώρο αντίστασης κατά των κατακτητών με αποκορύφωμα τη Γιγαντομαχία του Λασιθίου τον Μάιο του 1867. Η δεκαήμερη αυτή μάχη σε συνδυασμό με τις άλλες επαναστάσεις που έγιναν στο νησί, ήταν ο προπομπός για την απελευθέρωση της Κρήτης από τους Τούρκους και η αυτονομία της.
Σε όλα τα χωριά που «αγκαλιάζουν» το Οροπέδιο, θα βρείτε τοπικά εδέσματα ιδιαίτερης νοστιμιάς, παραδοσιακά είδη αγγειοπλαστικής, υφαντά κλπ.
Ελένη Δ. Μπουχαλάκη
