Ο Ερωτόκριτος είναι μία έμμετρη μυθιστορία που συντέθηκε από τον Βιτσέντζο Κορνάρο στην Κρήτη τον 17ο αιώνα. Αποτελείται από 1.540 (οι τελευταίοι δώδεκα αναφέρονται στον ποιητή) στίχους στην Κρητική διάλεκτο. Κεντρικό θέμα του είναι ο έρωτας ανάμεσα σε δύο νέους, τον Ερωτόκριτο (που στο έργο αναφέρεται μόνο ως Ρωτόκριτος ή Ρώκριτος) και την Αρετούσα, και γύρω από αυτό περιστρέφονται και άλλα θέματα όπως η τιμή, η φιλία, η γενναιότητα και το κουράγιο. Ο Ερωτόκριτος πέρασε στην λαϊκή παράδοση και παραμένει δημοφιλές κλασικό έργο, χάρη και στη μουσική με την οποία έχει μελοποιηθεί. Εγώ σκέφτηκα να ασχοληθώ με τον Ερωτόκριτο γιατί συνδέομαι διπλά μαζί του. Πρώτον γιατί ανήκει στην λαϊκή παράδοση-παραδοσιακή μουσική και εγώ ασχολούμαι και μαθαίνω τέτοιου είδους μουσική και δεύτερον γιατί ο Ερωτόκριτος γράφτηκε στην Κρήτη όπως και εγώ είμαι από εκεί. Επιπλέον από μικρός άκουγα και αγαπούσα κυρίως την μουσική αλλά και τα λόγια του ποιήματος.
Υπόθεση
Το έργο διαδραματίζεται στην αρχαία Αθήνα, ο κόσμος όμως που απεικονίζει
είναι ένα σύνθετο κατασκεύασμα που δεν ανταποκρίνεται σε κάποια
συγκεκριμένη ιστορική πραγματικότητα: παράλληλα με τις αρχαιοελληνικές
αναφορές, εμφανίζονται αναχρονισμοί και πολλά στοιχεία του δυτικού
κόσμου, όπως η κονταρομαχία.
Η υπόθεση χωρίζεται σε πέντε τμήματα και
είναι συνοπτικά η εξής:
Α. Ο βασιλιάς της Αθήνας Ηράκλης και η σύζυγός του αποκτούν μια κόρη,
την Αρετούσα. Τη βασιλοπούλα ερωτεύεται ο γιος του πιστού συμβούλου
του βασιλιά, Ερωτόκριτος. Επειδή δεν μπορεί να φανερώσει τον έρωτά του,
πηγαίνει κάτω από το παράθυρό της τα βράδια και της τραγουδά. Η κοπέλα
ερωτεύεται τον άγνωστο τραγουδιστή. Ο Ηράκλης, όταν μαθαίνει για τον
τραγουδιστή, του στήνει ενέδρα για να τον συλλάβει, ο Ερωτόκριτος όμως
μαζί με τον αγαπημένο του φίλο σκοτώνει τους στρατιώτες του βασιλιά. Ο
Ερωτόκριτος, καταλαβαίνοντας ότι ο έρωτάς του δεν μπορεί να έχει αίσια
έκβαση, ταξιδεύει στη Χαλκίδα για να ξεχάσει. Στο διάστημα αυτό ο
πατέρας του αρρωσταίνει και όταν η Αρετούσα τον επισκέπτεται,
βρίσκει στο δωμάτιο του Ερωτόκριτου μια ζωγραφιά που την
απεικονίζει και τους στίχους που της τραγουδούσε. Όταν εκείνος
επιστρέφει, μαθαίνει ότι μόνο η Αρετούσα τους είχε επισκεφτεί. Επειδή
καταλαβαίνει ότι αποκαλύφθηκε η ταυτότητά του και ότι μπορεί να
κινδυνεύει, μένει στο σπίτι προσποιούμενος ασθένεια και η Αρετούσα
του στέλνει για περαστικά ένα καλάθι με μήλα, ως ένδειξη ότι
ανταποκρίνεται στα συναισθήματά του.
Β. Ο βασιλιάς οργανώνει κονταροχτύπημα για να διασκεδάσει την κόρη του.
Παίρνουν μέρος πολλά αρχοντόπουλα από όλον τον γνωστό κόσμο και ο
Ερωτόκριτος είναι ο νικητής.
Γ. Το ζευγάρι αρχίζει να συναντιέται κρυφά στο παράθυρο της Αρετούσας. Η
κοπέλα παρακινεί τον Ερωτόκριτο να τη ζητήσει από τον πατέρα της. Όπως
είναι φυσικό, ο βασιλιάς εξοργίζεται με το «θράσος» του νέου και τον
εξορίζει. Ταυτόχρονα φτάνουν προξενιά για την Αρετούσα από το βασιλιά
του Βυζαντίου. Η κοπέλα αμέσως αρραβωνιάζεται κρυφά με τον Ερωτόκριτο,
πριν αυτός φύγει από την πόλη.
Δ. Η Αρετούσα αρνείται να δεχθεί το προξενιό και ο βασιλιάς τη φυλακίζει
μαζί με την πιστή παραμάνα της. Έπειτα από τρία χρόνια, όταν οι Βλάχοι
πολιορκούν την Αθήνα, εμφανίζεται ο Ερωτόκριτος μεταμφιεσμένος
από μαγεία. Σε μια μάχη σώζει τη ζωή του βασιλιά και τραυματίζεται.
Ε. Ο βασιλιάς για να ευχαριστήσει τον τραυματισμένο ξένο του προσφέρει
σύζυγο την κόρη του. Η Αρετούσα αρνείται και αυτόν τον γάμο και στη
συζήτηση με τον μεταμφιεσμένο Ερωτόκριτο επιμένει στην άρνησή της. Ο
Ερωτόκριτος την υποβάλλει σε δοκιμασίες για να επιβεβαιώσει την πίστη
της και τελικά της αποκαλύπτεται αφού λύνει τα μαγικά που τον είχαν
μεταμορφώσει. Ο βασιλιάς αποδέχεται το γάμο και συμφιλιώνεται με τον
Ερωτόκριτο και τον πατέρα του και ο Ερωτόκριτος ανεβαίνει στο θρόνο της
Αθήνας.
Βιτσέντζος Κορνάρος
O Βιτσέντζος Κορνάρος (1553 – 1613;) ήταν Έλληνας ποιητής. Θεωρείται ένας από
τους κυριότερους εκπροσώπους της κρητικής λογοτεχνίας, συγγραφέας του
αφηγηματικού ποίηματος Ερωτόκριτος και πιθανώς του θρησκευτικού δράματος Η
Θυσία του Αβραάμ. Οι πιο ασφαλείς πληροφορίες για την καταγωγή του Κορνάρου
είναι αυτές που δίνει ο ποιητής στο τέλος του έργου του : αναφέρει το όνομα
Βιτσέντζος, το οικογενειακό όνομα Κορνάρος, τόπο γέννησης τη Σητεία και το
Κάστρο (Ηράκλειο), όπου παντρεύτηκε:
Κ' εγώ δε θε να κουρφευτώ κι αγνώριστο να μ' έχου
μα θέλω να φανερωθώ, κι όλοι να με κατέχου
Βιτσέντζος είν' ο ποιητής και στη γενιά Κορνάρος
που να βρεθή ακριμάτιστος, σα θα τον πάρη ο Χάρος.
Στη Στείαν εγεννήθηκε, στη Στείαν ενεθράφη,
εκεί 'καμε κι εκόπιασεν ετούτα που σας γράφει.
Στο Κάστρον επαντρέυτηκε σαν αρμηνεύγει η φύση,
το τέλος του έχει να γενή όπου ο Θεός ορίσει .
