Η κάτω επισκοπή είναι Μικρός γραφικός οικισμός του Δήμου Σητείας που σήμερα έχει περίπου 80 κατοίκους. Απέχει 4 χλμ. από τη Σητεία ανατολικά του Πισκοκέφαλου στο δρόμο προς Ιεράπετρα. Στην περιφέρεια του χωριού βρέθηκαν μινωικοί τάφοι με σπουδαία ευρήματα. Αναφέρεται στις απογραφές των Βενετών και των Τούρκων, πράγμα που δείχνει ότι είναι πολύ παλιό και ιστορικό χωριό.
Στο Νεκροταφείο του χωριού υπάρχει ο βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων, σπουδαίο μνημείο υπό αναστήλωση.
Η πάνω Επισκοπή είναι ένα Όμορφο μικρό χωριό σε καταπράσινη πλαγιά 12 χλμ. από τη Σητεία στο δρόμο προς Ιεράπετρα.Σχετικά νέος οικισμός, που πριν από την υπαγωγή του στο Δήμο Σητείας ανήκε στην Κοινότητα Τουρτούλων. Σε υψόμετρο 270 μέτρα και με λιγοστούς σήμερα κατοίκους έχει ωραίο κλίμα και θέα και βρίσκεται σε μικρή απόσταση από το χωριό Άγιος Γεώργιος. Ήταν έδρα του Λατίνου Επισκόπου Σητείας. Του χωριού δεσπόζει ο ιστορικός τρίκλιτος ναός της γεννήσεως της Θεοτόκου με εντοιχισμένο το έμβλημα του Λατίνου Επισκόπου Gaspar Viviarius. Στη θέση Τρυπητός ανασκάφηκε φυλάκιο - φρούριο των κλασσικών και Ελληνιστικών χρόνων που προφανώς ανήκε στην ισχυρή γειτονική αρχαία πόλη Πραισό.
Η Κάτω και η Πάνω Επισκοπή δείχνουν τη σφραγίδα που άφησαν πίσω τους οι Λατίνοι. Στην Παναγιά την Ελεούσα είναι πολλά τα ελέη της θρησκευτικής τέχνης και πρέπει να τα διαφυλάξουμε. Η Αγία Σοφία περιμένει υπομονετικά τη στερέωση με αρμολόγηση των ερειπίων της. Οι ναοί στους Αρμένους και το Χαντρά έχουν βρει μετά από αξιόλογες αναστηλωτικές προσπάθειες την παλιά τους αίγλη, ενώ η Βόιλα δείχνει να περιμένει κάποιο μνημόσυνο πάνω στον οικογενειακό τάφο της οικογένειας του εθνικού μας ποιητή, Διονυσίου Σολωμού.
Στον Κατελιώνα, οι ερειπωμένες εκκλησίες είναι σιωπηλοί μάρτυρες ενός ευσεβούς παρελθόντος, ενώ παράλληλα φαίνεται ακόμα και με μια γρήγορη ματιά η αγάπη που επιδεικνύουν οι ντόπιοι στην αμπελοκαλλιέργεια. Η Σίτανος χώνεται στο Κατωφύγι της και το Θεριόσπηλιο, ελπίζοντας στην ανάπτυξη του σπηλαιολογικού τουρισμού, που θα κάνει τους θησαυρούς της πιο προσβάσιμους στο ευρύ κοινό. Το Καρύδι, σαν το καλό στειακό κρασί σας περιμένει να το απολαύσετε, λίγο πριν τον Περιστερόσπηλιο, και το Παλαίκαστρο συστεγάζει αρμονικά το σήμερα με το ένδοξο μινωικό παρελθόν. Το σκαρί της Μονής Τοπλού αρμενίζει αιώνες στο ανοιχτό πέλαγος, υπό τη σκιά των πειρατών που καραδοκούν. Μακάρι η δύναμη της Μεγαλόχαρης να τους αποθαρρύνει από την άλωση.
Αξιόλογα τα θρησκευτικά μνημεία της περιοχής, όμως 'ζωντανά μνημεία’ της μεγαλοσύνης του Θεού είναι κι αυτοί οι άνθρωποι που γεννήθηκαν στο άκρο της Ευρώπης ζυμωμένοι με την αρμύρα του πελάγους, κι αξίζει τον κόπο να βιώσετε τη συντροφιά αφιερώνοντας χρόνο για να τους γνωρίσετε.
http://www.angelfire.com/
