"Πώς φαντάζομαι την πλατεία μου;"
Το πρώτο εργαστήριο συμμετοχικού σχεδιασμού που πραγματοποιήθηκε την Παρασκευή 18 και το Σάββατο 19 Μαΐου, στην ευρύτερη περιοχή της «Πλατείας» Νεάπολης ολοκληρώθηκε με μεγάλο ενθουσιασμό, συμμετοχή και προσδοκία για το μέλλον.
Την πρώτη ημέρα έγινε εισαγωγή στα χαρακτηριστικά και στην ταυτότητα του κοινοχρήστου χώρου της "Πλατείας" της Νεάπολης, στο συμμετοχικό σχεδιασμό και στο Placemaking. Η πρώτη ομιλήτρια, Μαρία Σεργάκη, Ιστορική Ερευνήτρια, έκανε μια ολοκληρωμένη ιστορική αναδρομή με φωτογραφικό υλικό και μας μίλησε για την εξέλιξη της Κεντρικής Πλατείας από την εποχή δημιουργίας του Διοικητικού Κέντρου το 1869 με αναφορές από την εποχή σχηματισμού τού πρώτου οικισμού έως και σήμερα.
Η Ίρις Περουλιού - Σεργάκη, Αρχιτέκτων Μηχανικός, αρχικά έθεσε το θεωρητικό πλαίσιο του, τι είναι ταυτότητα ενός τόπου αλλά και πώς αντιλαμβανόμαστε τον τόπο μας, ενώ στη συνέχεα επικεντρώθηκε στις ενότητες που αποτελούν τον ενιαίο χώρο και συγκεκριμένα: τη Πλατεία, τον Δημοτικό Κήπο, τη Πλατεία Δικαστηρίων, το Παλαιό Γυμνάσιο και τον Ι.Ν. Μεγάλης Παναγίας με τους κοινόχρηστους τους χώρους, το χώρο του ΚΑΠΗ με τα περιμετρικά κτίρια αλλά και το χώρο στάθμευσης του Νοσοκομείου, το κτίριο της Φιλαρμονικής και του Γυμνασίου - Λυκείου Νεάπολης.
Τέλος, η Βίβιαν Δούμπα, Πολεοδόμος-Χωροτάκτης Μηχανικός, μας μίλησε για το Placemaking, τη διαμόρφωση δηλαδή του δημόσιου και ανοιχτού χώρου, με την ενεργή συμμετοχή των πολιτών σε όλα τα στάδια. Έγινε μια ολοκληρωμένη αναφορά σε παραδείγματα από πόλεις του εξωτερικού αλλά και της Ελλάδας στα οποία έχουν εφαρμοστεί πρακτικές συμμετοχικότητας αλλά και οργανικής αστικής αναβάθμισης για την καλύτερη διαχείριση των τόπων, και της μεθοδολογίας του "Project for Public Spaces" (www.pps.org) που θα επακολουθούσε την επομένη ημέρα στο πρακτικό σκέλος του εργαστηρίου. Η πρώτη ημέρα έκλεισε με την αποτύπωση των προσδοκιών των παρευρισκομένων με τη μορφή τοποθετήσεων και συζήτησης.
Εδώ, θα πρέπει να σημειωθεί ότι παρόλο που οι συμμετέχοντες ήταν πολίτες, επισκέπτες και εκπρόσωποι φορέων η συνολική συμμετοχή της πρώτης μέρας δεν ήταν η αναμενόμενη κάτι που μάλλον σημαίνει ότι οι οργάνωση ομιλιών και διαλέξεων ως διαδικασία δεν αποτελεί πια ελκυστικό μοντέλο προσέγγισης.
Η δεύτερη ημέρα ξεκίνησε πολύ ευχάριστα, σε ένα τόπο που, όπως αποδεικνύεται, ενδείκνυται για συνεργασία και έμπνευση. Αυτός δεν μπορεί να είναι άλλος από τον Δημοτικό Κήπο. Εκεί η προσέλευση και η συμμετοχή για το εργαστήριο ήταν η ιδανική. Νεαπολίτες και επισκέπτες, επαγγελματίες και εκπρόσωποι φορέων, παιδιά και μεγάλοι, φοιτητές και γονείς συμμετείχαν με μεγάλο ενθουσιασμό με κοινό στόχο τη βελτίωση της καθημερινότητάς τους αλλά και της εικόνας του τόπου τους. Οι συμμετέχοντες χωρίστηκαν σε οκτώ ομάδες, αναλαμβάνοντας την αξιολόγηση οκτώ διαφορετικών τόπων στην ευρύτερη περιοχή της «Πλατείας». Τα μέλη της κάθε ομάδας συμπλήρωσαν το προσωπικό τους ερωτηματολόγιο αναλόγως τη περιοχή που τους είχε ανατεθεί να ερευνήσουν. Στην συνέχεια οι ομάδες συγκεντρώθηκαν στα τραπέζια και εργάστηκαν σε ομάδες για να καταγράψουν την ταυτότητα του τόπου που αξιολόγησαν, τους μεσοπρόθεσμούς και τους μακροπρόθεσμους στόχους και προτάσεις τους. Τέλος, παρουσίασαν τη δουλειά τους στους υπόλοιπους συμμετέχοντες και ακολούθησε συνολική συζήτηση για ανατροφοδότηση και τον προγραμματισμό άμεσων δράσεων με σκοπό τη διαχείριση του τόπου παρατήρησης.
Οι ομάδες κάλυψαν πολλές διαφορετικές χωρικές ενότητες πάνω στις οποίες παρατήρησαν τι τους αρέσει και τι όχι, βάσει κριτηρίων όπως η άνεση, η ελκυστικότητα, η ασφάλεια και η προσβασιμότητα, και πολλά άλλα, και βάσει αυτών, πρότειναν λύσεις και βελτιώσεις που θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν δράσεις. Στο τέλος του εργαστηρίου τέθηκαν συγκεκριμένοι μακροπρόθεσμοι στόχοι και έγινε προγραμματισμός των επόμενων βραχυπρόθεσμων βημάτων.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε όλους όσους έλαβαν μέρος σε αυτή την πρωτόγνωρη εμπειρία συμμετοχικότητας αλλά και αυτούς που θα λάβουν μέρος στης επόμενες συναντήσεις και δράσεις. Ο συμμετοχικός σχεδιασμός και το placemaking είναι μια διαδικασία διαρκούς επαναπροσδιορισμού και αλληλοτροφοδότησης, καθώς ορίζεται από τους συμμετέχοντες. Είναι μια διαδικασία που έχει μόνο αρχή.
Τέλος, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε το Στάθη Φαϊτάκη για την αφιλοκερδή παροχή ηχητικού εξοπλισμού και τον Ιωάννη Γιαλελάκη για την παροχή τραπεζοκαθισμάτων. Την Ιερά Μητρόπολη Πέτρας και Χερρονήσου για τη παραχώρηση του Κινηματογράφου "Δρήρος" και την Διευθύντρια του 2ου Δημοτικού Κατερίνα Μαυραγιάννη για την παραχώρηση της αίθουσας πολλαπλών χρήσεων.
