Η Ελιά είναι χωριό και πρώην κοινότητα της επαρχίας Πεδιάδος με 652 κατοίκους και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα στο Δήμο Χερσονήσου του νομού Ηρακλείου. Η θέση του είναι σε λόφο με πανοραμική θέα, σε υψόμετρο 230μ. .
Το Δημοτικό διαμέρισμα Ελιάς, με έδρα το ομώνυμο χωριό, το συγκροτούν οι οικισμοί:
η Ελιά [ 652 ] , έδρα.
η Δία (νησίδα) [ 0 ]
ο Καρτερός [ 550 ]
το Σταυρωμένο [ 98 ]
Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι η γεωργία και ειδικότερα η ελαιοκομία αλλά και η κτηνοτροφία . Παράγονται επίσης κρασί, σταφίδα και είναι επίσης ανεπτυγμένη η ορνιθοκομία. Συνδέεται με το Ηράκλειο με ασφαλτόστρωτο δρόμο, που είναι 15 χιλιόμετρα. Λειτουργούν νηπιαγωγείο και Δημοτικό Σχολείο.
Αναφέρεται το 1583 ως Elia και Glia με 346 κατοίκους Κατά την Tουρκοκρατία κατοικούσαν πολλοί Τούρκοι. Δεν έχει εξακριβωθεί αν έχει σχέση με την αρχαία κρητική πόλη Ελαία, την οποία τοποθετούν μερικοί στη Δυτική Κρήτη. Το 1866 ισχυρό τουρκικό σώμα κατόρθωσε να εισχωρήσει μέσα στο χωριό και να πάρει πολλά πράγματα των κατοίκων. Όμως πριν αποκτήσουν τη λεία τους χτυπήθηκαν από επαναστάτες και σκοτώθηκαν 25 άτομα .
Στη θέση Αρτσά , μεταξύ Κάτω Βάθειας και Ελιά, βρήκε ο Ξανθουδίδης το 1903 έναν λαξευτό τάφο που χρονολογείται από την Ύστερομινωική εποχή ο οποίος περιείχε δύο πήλινες λάρνακες με μήκος 1,20 μέτρα με τους σκελετούς διατηρημένους σε καλή κατάσταση στην αρχική θέση, με συμπτυγμένους τους μηρούς και τις κνήμες ( sepoltura accovachiata). Έτσι, αποδείχτηκε ότι την εποχή εκείνη τους νεκρούς τους έθαβαν σε συνεσταλμένη θέση με καμένα τα κάτω άκρα
ΠΗΓΗ - ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ
ΦΩΤ - ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ
