ΧΡΗΣΙΜΕΣ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΓΙΑ ΠΡΩΤΕΣ ΒΟΗΘΕΙΣ

Καρδιακή Ανακοπή-Καρδιοαναπνευστική Αναζωογόνηση (ΚΑΡΠΑ)

Σε κάθε άνθρωπο που ενδεχόμενα κινδυνεύει η ζωή του, η σειρά των αντιδράσεων μας πρέπει να είναι συγκεκριμένη, ώστε να είμαστε αποτελεσματικοί στη βοήθεια που θέλουμε (και πρέπει) να προσφέρουμε. Το αίτιο που δημιουργεί το πρόβλημα στον ασθενή μπορεί να είναι κάθε φορά και διαφορετικό (π.χ. καρδιακό επεισόδιο, εγκεφαλικό, τραυματισμός κλπ) αλλά η λογική στην αντιμετώπιση τους είναι η ίδια. Αυτό συμβαίνει γιατί αυτό που πάντα έχει ανάγκη ένας ασθενής είναι να μη σταματήσει η ροή του οξυγόνου προς τα ζωτικά όργανα του και ιδιαίτερα τον εγκέφαλο (αν ο εγκέφαλος μείνει χωρίς οξυγόνο για περισσότερο από 3 λεπτά, αρχίζει βαθμιαία να νεκρώνεται, οπότε ακόμα κι αν τελικά ζήσει ο ασθενής, μπορεί να έχει βαριές νευρολογικές βλάβες).

Για το λόγο αυτό η αντίδραση μας πρέπει να είναι γρήγορη και να απευθύνεται σε δύο συστήματα του οργανισμού:

• Το σύστημα της αναπνοής που φέρνει οξυγόνο στους πνεύμονες
• Το σύστημα της κυκλοφορίας του αίματος που μεταφέρει στη συνέχεια το οξυγόνο από τους πνεύμονες, με τη βοήθεια της καρδιάς, σε όλο το σώμα.

Όταν κάποιος άνθρωπος είναι αναίσθητος και πεσμένος ανάσκελα, τότε η γλώσσα του πέφτει προς τα πίσω και φράζει τη δίοδο του αέρα. Σε αυτή την περίπτωση μπορεί να ακούμε τον ήχο της αναπνοής σα ρόγχο (ροχαλητό) ή να μην ακούγεται καθόλου. Η κατάσταση αυτή είναι επικίνδυνη γιατί δε μπορεί το οξυγόνο να φτάσει μέχρι τους πνεύμονες και η ζωή απειλείται άμεσα. Σε αυτή την περίπτωση πρέπει γρήγορα να απελευθερώσουμε τον αεραγωγό, δηλαδή τη δίοδο του αέρα. Ο καλύτερος τρόπος για να το πετύχουμε αυτό είναι να ανασηκώσουμε την γνάθο (σαγόνι) προς τα πάνω και να κάμψουμε το κεφάλι προς τα πίσω, όπως στη φωτογραφία. Όταν τραβάμε τη γνάθο προς τα πάνω, μαζί της μετακινείται και η γλώσσα και η δίοδος ανοίγει. Αυτό βελτιώνεται με την κάμψη του κεφαλιού προς τα πίσω που το πετυχαίνουμε σπρώχνοντας το μέτωπο του ασθενή (ΠΡΟΣΟΧΗ: η κάμψη καθώς και κάθε άλλη κίνηση του κεφαλιού, απαγορεύεται στους τραυματίες, στους οποίους επιτρέπεται μόνο το ανασήκωμα της γνάθου).

Με βάση τα παραπάνω, όταν δούμε κάποιον να πέφτει στο έδαφος μπροστά στα μάτια μας ή βρούμε κάποιον που φοβόμαστε πως έχει χάσει τις αισθήσεις του, ακολουθούμε τα παρακάτω βήματα:

• Επιβεβαιώνουμε ότι είναι αναίσθητος. Αυτό γίνεται γονατίζοντας δίπλα στο κεφάλι του και τραντάζοντας τους ώμους του, φωνάζοντας του: «είσαι καλά;». Αν δεν απαντήσει, θεωρούμε ότι είναι αναίσθητος και φωνάζουμε για βοήθεια (πχ. κάποιο περαστικό) χωρίς να φύγουμε από δίπλα του. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι

• Ελέγχουμε αν έχει αναπνοή. Για το λόγο αυτό κάνουμε την κίνηση που ανοίγει τον αεραγωγό και χρησιμοποιούμε τις αισθήσεις μας για να τον εκτιμήσουμε: σκύβουμε πάνω από το κεφάλι του και βλέπουμε αν ανασηκώνεται ο θώρακας ή η κοιλιά του, ακούμε αν υπάρχει ήχος αναπνοής και αισθανόμαστε τον αέρα στο μάγουλο μας. Για το έλεγχο αυτό αφιερώνουμε περίπου 10 δευτερόλεπτα. Αν μέσα σε αυτό το διάστημα ο ασθενής δεν παίρνει ούτε μια κανονική αναπνοή ή αν κάνει μόνο μερικές μικρές ακανόνιστες ανάσες, θεωρούμε ότι ο ασθενής έχει άμεση ανάγκη από καρδιοαναπνευστική αναζωγόνηση (ΚΑΡΠΑ).

• Πριν ξεκινήσουμε ΚΑΡΠΑ στέλνουμε κάποιο να ειδοποιήσει το ΕΚΑΒ και να τους δώσει την πληροφορία πως υπάρχει πιθανή ανακοπή, καθώς και τον ακριβή τόπο που βρισκόμαστε. Αν δεν υπάρχει κανείς, τότε πρέπει να ειδοποιήσουμε εμείς πριν κάνουμε οτιδήποτε άλλο. Αυτή η μικρή καθυστέρηση είναι απαραίτητη γιατί έχει αποδειχτεί ότι ο ασθενής μας έχει πιο πολλές πιθανότητες να επιβιώσει αν φτάσει έγκαιρα ειδικευμένο προσωπικό με κατάλληλο εξοπλισμό (απινιδωτής).

• Αρχίζουμε να κάνουμε ΚΑΡΠΑ χωρίς να ελέγξουμε αν ο ασθενής έχει σφύξεις. Η διαδικασία αυτή περιλαμβάνει συμπιέσεις στο θώρακα και τεχνητή αναπνοή. Ξεκινάμε πάντα με τις συμπιέσεις στο θώρακα, που πιέζοντας την καρδιά κάνουν το αίμα να κυκλοφορήσει. Οι συμπιέσεις γίνονται καλύτερα αν ο ασθενής είναι ξαπλωμένος σε σκληρή επιφάνεια. Προτιμάμε κατά κανόνα το έδαφος. Γονατίζουμε δίπλα στο θώρακα του ασθενή και βάζουμε τον καρπό του ενός χεριού μας πάνω στο κάτω μισό του στέρνου του (το στέρνο είναι το σκληρό κόκαλο που υπάρχει στο εμπρός τμήμα του θώρακα). Στη συνέχεια βάζουμε τον καρπό του άλλου χεριού μας πάνω στο πρώτο, όπως στη φωτογραφία. Μετά, χρησιμοποιώντας το βάρος μας και έχοντας πάντα τεντωμένους τους αγκώνες μας, συμπιέζουμε δυνατά το θώρακα, κατεβάζοντας το στέρνο 3 με 5 εκατοστά κάθε φορά. Η συχνότητα που το κάνουμε αυτό είναι 100 συμπιέσεις ανά λεπτό.

1. 

• Αφού κάνουμε τις πρώτες 30 συμπιέσεις διακόπτουμε για να δώσουμε αναπνοή στον ασθενή, με 2 εμφυσήσεις. Αυτές γίνονται ως εξής: γονατίζουμε στο πλάϊ του κεφαλιού του ασθενή και ανοίγουμε τον αεραγωγό του όπως περιγράψαμε την αρχή. Ανοίγουμε το στόμα του ασθενή, παίρνουμε μια βαθιά ανάσα, σφραγίζουμε με τα χείλη μας τα δικά του και εκπνέουμε με δύναμη. Παρατηρήστε στη φωτογραφία ότι ταυτόχρονα πρέπει να κλείνουμε τη μύτη του ασθενή με τα δάκτυλά μας, για να μη φεύγει από εκεί ο αέρας. Παράλληλα, παρακολουθούμε αν σηκώνεται ο θώρακας του ασθενή, σημάδι πως η εμφύσηση ήταν επιτυχημένη.

• Συνεχίζουμε με αυτό το ρυθμό ( 30 συμπιέσεις που ακολουθούνται από 2 εμφυσήσεις ) μέχρι να φτάσει υγειονομική βοήθεια ή μέχρι να εξαντληθούμε. Σταματάμε αν ο ασθενής παρουσιάσει σημεία ζωής και τον γυρίζουμε σε θέση ανάνηψης (δες παρακάτω)

Η ΚΑΡΠΑ μπορεί να αποδειχτεί σωτήρια σε κάποιο περιστατικό ενός δικού μας ή ενός άγνωστου ανθρώπου, γι αυτό και συστήνουμε την εκμάθηση της. Πολλοί φορείς (κρατικοί ή εθελοντικές οργανώσεις) προσφέρουν δωρεάν σεμινάρια τα οποία και συνιστούμε. Επειδή, με βάση τα νεότερα δεδομένα, οι αρχές της ΚΑΡΠΑ μεταβάλλονται κάθε 4 περίπου χρόνια, συνιστούμε στους πολίτες που έχουν παλιότερα εκπαιδευτεί να ανανεώνουν τις γνώσεις τους. Η διαδικασία που περιγράφεται παραπάνω είναι βασισμένη στις τελευταίες οδηγίες του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Αναζωογόνησης (ERC).

Θέση ανάνηψης:

Τα άτομα που είναι σε βαρειά κατάσταση ή είναι αναίσθητα έχοντας όμως αναπνοή ή επανήλθαν μετά από ΚΑΡΠΑ, είναι σωστό να τοποθετούνται σε θέση ανάνηψης. Η πλάγια αυτή θέση διατηρεί ανοικτό το δρόμο του αέρα ενώ προστατεύει τον ασθενή από την πιθανότητα να πνιγεί από τα εμέσματα του. Η θέση αυτή δεν επιτρέπεται για τους τραυματίες, από το φόβο μήπως έχουν κάταγμα στη σπονδυλική τους στήλη οπότε οποιαδήποτε μετακίνηση τους απαγορεύεται.

Τροχαία Ατυχήματα

Όταν γίνουμε μάρτυρες σε κάποιο τροχαίο ατύχημα, προσεγγίζουμε τον τραυματία ακολουθώντας κάποιους βασικούς κανόνες.

• Εξασφαλίζουμε πρώτα τη δική μας ασφάλεια κατά την προσέγγιση. Αυτό σημαίνει ότι παρκάρουμε σε μέρος όχι επικίνδυνο για μας ή άλλους οδηγούς. Προσεγγίζοντας το όχημα του θύματος σβήνουμε τη μηχανή (αν είναι ακόμα αναμμένη) και ελέγχουμε αν το όχημα πρέπει κάπως να σταθεροποιηθεί, πριν μπούμε μέσα του. Μπορούμε να στείλουμε κάποιον να ειδοποιεί τα ερχόμενα αυτοκίνητα με νοήματα ή τοποθετώντας κάποια σήμανση (πχ.το Δ).
• Δεν επιτρέπεται μετακίνηση του θύματος, γιατί μπορεί να προκαλέσουμε μεγαλύτερες βλάβες (πχ. σε κάταγμα σπονδυλικής στήλης μπορεί να προκαλέσουμε μόνιμη παράλυση). Παρέχουμε τις πρώτες βοήθειες στη θέση που βρίσκουμε το θύμα. Μετακίνηση του επιτρέπεται μόνο αν η θέση του είναι επικίνδυνη για τον ίδιο και το διασώστη του (πχ.στην άκρη γκρεμού, όχημα με απώλεια βενζίνης κλπ.).
• Κατά τη χορήγηση των Α' Βοηθειών προστατεύουμε από κάθε μετακίνηση τον αυχένα του. Ο καλύτερος τρόπος είναι να συγκρατεί κάποιος το κεφάλι από πίσω, έτσι ώστε το κεφάλι να είναι μόνιμα σε ευθειασμό με τη σπονδυλική στήλη. 

• Ελέγχουμε με τους γνωστούς τρόπους αν αναπνέει και αν έχει κυκλοφορία. Αν χρειαστεί αρχίζουμε ΚΑΡΠΑ.Σημαντικό: προσέχουμε κατά τις εμφυσήσεις να μην προκαλείται υπερέκταση (τέντωμα) του αυχένα. Αν υπάρχει κάποια εμφανής εξωτερική αιμορραγία, την αντιμετωπίζουμε πιέζοντας σταθερά με γάζες πάνω στο σημείο της αιμορραγίας. 
• 
  
• Έχοντας πλήρη εικόνα του ατυχήματος ενημερώνουμε με σαφήνεια το ΕΚΑΒ, φροντίζοντας να δώσουμε τον ακριβή τόπο του ατυχήματος, τον αριθμό των ατόμων που εμπλέκονται και την εντύπωση που αποκομίσαμε από την εκτίμηση των τραυματιών.
• Αν πρόκειται για οδηγό μοτοσυκλέτας με κράνος που καλύπτει και το πρόσωπο, δεν αφαιρούμε το κράνος αλλά εκτιμούμε αν αναπνέει ανασηκώνοντας το διαφανές κάλυμμα του προσώπου. Αν το θύμα δεν αναπνέει και πρέπει να αρχίσουμε εμφυσήσεις, τότε αφαιρείται προσεκτικά το κράνος από δύο άτομα, φροντίζοντας το κεφάλι και ο αυχένας του θύματος να είναι συνέχεια ευθυγραμμισμένα. 
• 
  
• 
  
  
• Έχετε πάντα στο φαρμακείο του αυτοκινήτου σας, εκτός από τα προβλεπόμενα, αρκετές γάζες και ένα ζευγάρι γάντια για τη δική σας προστασία από μεταδιδόμενα νοσήματα.
• Η μετακίνηση του θύματος πρέπει να γίνει από εκπαιδευμένα άτομα (προσωπικό ασθενοφόρου). Εσείς μπορεί να χρειαστεί να βοηθήσετε, γι'αυτό καλό είναι να ξέρετε κάποιους κανόνες:
  1. Σε όλη τη διάρκεια της μετακίνησης η σπονδυλική στήλη πρέπει να είναι ευθειασμένη.
  2. Η επιχείρηση της μετακίνησης συντονίζεται από ένα άτομο, που κατά κανόνα είναι αυτό που κρατάει το κεφάλι του τραυματία.
  3. Μετά την τοποθέτηση του στο φορείο, πρέπει να γίνει σωστή ακινητοποίηση του με δέσιμο πάνω στο φορείο.
  4. Ακινητοποιούμε στη συνέχεια με δέσιμο ή νάρθηκες τα κατάγματα των άκρων. 

Αιμορραγία

Αιμορραγία, δηλαδή απώλεια αίματος από κάποιο πάσχοντα παρουσιάζεται συνήθως μετά από κάποιο τραυματισμό. Η θέα του αίματος πάντα τρομάζει αλλά το πρώτο που πρέπει να κάνετε είναι να μην πανικοβληθείτε!

Αν η αιμορραγία είναι εσωτερική, δηλαδή δε φαίνεται, τότε δε μπορείτε να κάνετε τίποτα περισσότερο από την άμεση κινητοποίηση του μηχανισμού διακομιδής, ώστε να φτάσει το θύμα γρήγορα στο Νοσοκομείο. Φυσικά ως την ώρα της μεταφοράς του, μένουμε δίπλα του, τον ηρεμούμε και ελέγχουμε τακτικά την αναπνοή και την κυκλοφορία του. Η αναγνώριση μιας εσωτερικής αιμορραγίας δεν είναι εύκολη. Τα σημάδια της είναι ανησυχία, άγχος και ζάλη του θύματος, ενώ παράλληλα βλέπουμε να έχει άσπρο χρώμα και κρύο ιδρώτα στο δέρμα του. Ο σφυγμός του μπορεί να είναι αδύναμος και γρήγορος.

Οι συχνότερες αιμορραγίες που μπορεί να δούμε είναι οι εξωτερικές αιμορραγίες στις οποίες και η προσφορά σας μπορεί να είναι σημαντική, γιατί μπορεί να σώσετε τη ζωή κάποιου ατόμου.

Θυμηθείτε:

• ΟΛΕΣ οι εξωτερικές αιμορραγίες μπορούν να σταματήσουν εφαρμόζοντας σταθερή εξωτερική πίεση. Αυτή η πίεση γίνεται με το χέρι μας που πιέζει, πάνω στην πηγή της αιμορραγίας με άφθονες γάζες. Αν η αιμορραγία δείχνει ότι ελέγχεται, τότε στερεώνουμε τις γάζες στη θέση αυτή εφαρμόζοντας πίεση με ένα ελαστικό επίδεσμο. Αν η αιμορραγία δε σταματά εύκολα τότε συνοδεύουμε το θύμα μέχρι το Νοσοκομείο, πιέζοντας δυνατά με το χέρι μας. Ένα μυστικό είναι ότι δε βγάζουμε κάθε τόσο τις γάζες για να δούμε αν σταμάτησε η αιμορραγία.

• Αν το τραύμα είναι μικρό και δεν έχει απειλητική αιμορραγία, μπορούμε να πλύνουμε το τραύμα με άφθονο νερό ώστε να φύγουν τυχόν βρωμιές και στη συνέχεια να του βάλουμε τοπικά κάποιο αντισηπτικό. Στη συνέχεια και αφού το καλύψουμε με γάζες, φέρνουμε το θύμα στο Νοσοκομείο.
• Επειδή υπάρχουν σοβαρά νοσήματα του καιρού μας που μεταδίδονται με το αίμα, καλό είναι να έχουμε στο φαρμακείο του αυτοκινήτου μας και του σπιτιού μας ένα ζευγάρι γάντια. Όπως είδαμε και παραπάνω θα χρειαστούμε άφθονες γάζες και ελαστικούς επιδέσμους. Μετά που θα τελειώσει ο ρόλος μας πλύνουμε καλά τα χέρια μας.
• Αν η αιμορραγία αφορά κάποιο άκρο (χέρι ή πόδι) και είναι σημαντική, το σταμάτημα της βοηθιέται ουσιαστικά με το να ξαπλώσουμε τον ασθενή και να σηκώσουμε το άκρο ψηλά. Αυτό έχει μεγάλη σημασία αν αντιμετωπίζουμε αιμορραγία από κιρσούς σε κάποιο πόδι.

• Σε αιμορραγία από τη μύτη, βάζουμε τον πάσχοντα καθιστό με το κεφάλι σκυμμένο προς τα εμπρός. Στη συνέχεια ο ίδιος ή εμείς πιέζουμε με τον αντίχειρα και το δείκτη σταθερά, κλείνοντας τα ρουθούνια του. Η πίεση ασκείται αμέσως κάτω από τη μέση της μύτης εκεί που τελειώνει το κόκαλο της. Αν πιέσουμε σταθερά για 10 λεπτά (χωρίς να διακόψουμε για να δούμε αν τελείωσε η ροή του αίματος) συνήθως η αιμορραγία σταματάει. Σ' αυτή την περίπτωση συμβουλεύουμε τον πάσχοντα να παραμείνει ήρεμος, να ξαπλώσει, να μη φυσήξει για λίγες ώρες τη μύτη του και αν είναι ηλικιωμένος ελέγχουμε την αρτηριακή του πίεση. Αν η αιμορραγία δε σταματήσει, επαναλαμβάνουμε την πίεση μας για άλλα 10 λεπτά, και αν και πάλι δε σταματήσει τον μεταφέρουμε στο Νοσοκομείο, πιέζοντας συνέχεια τα πτερύγια της μύτης του.

Κάταγμα

Κάταγμα ονομάζουμε το "σπάσιμο" κάποιου κόκαλου, συνήθως μετά από τραυματισμό του ασθενή. Τα σημάδια του κατάγματος είναι έντονος πόνος στην περιοχή της κάκωσης και η αλλαγή της μορφής της περιοχής του κατάγματος. Επειδή η διάγνωση χρειάζεται οπωσδήποτε και ακτινολογικό έλεγχο, κάθε άτομο με υποψία κατάγματος πρέπει να μεταφέρεται στο Νοσοκομείο. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα για τα ηλικιωμένα άτομα, γιατί λόγω οστεοπόρωσης τα κόκαλα τους σπάζουν ακόμη και με μικρές κακώσεις.

Αν υπάρχει υποψία για κάταγμα, δεν επιτρέπεται πρόχειρη μεταφορά του τραυματία. Θα πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας ότι χρειάζεται ακινητοποίηση του σπασμένου άκρου. Οι ασθενείς με κατάγματα στο άνω άκρο (οπουδήποτε στο χέρι) μπορούν να μεταφερθούν με δικό τους μέσο, έχοντας το χέρι κρεμασμένο από το λαιμό, έτσι ώστε να αναπαύεται πάνω σε κάποιο φαρδύ επίδεσμο (ή κομμάτι ύφασμα).

Αντίθετα, οι ασθενείς με κάταγμα στο πόδι είναι σωστότερο να μεταφέρονται με το ασθενοφόρο, ξαπλωμένοι. Αν δεν υπάρχει η δυνατότητα μεταφοράς με το ασθενοφόρο, τότε βρίσκουμε το καλύτερο μέσο που επιτρέπει τη μεταφορά του ασθενή ξαπλωμένου. Επειδή είναι δύσκολο να φτιάξουμε κάποιο νάρθηκα που να ακινητοποιεί το πόδι, ο πιο εύκολος τρόπος ακινητοποίησης είναι να δέσουμε το σπασμένο πόδι στο υγιές με 4-5 φαρδιές λουρίδες υφάσματος. Ανάμεσα στα δύο πόδια πρέπει να τοποθετήσουμε και ένα μαξιλάρι ή μια κουβέρτα. Φροντίζουμε επίσης η οδήγηση μας να είναι προσεκτική, ώστε να μην αυξάνεται η κινητικότητα στο σπασμένο άκρο.

Φαρμακευτική Δηλητηρίαση

Δηλητήριο είναι κάθε ουσία που όταν μπει στον οργανισμό σε αρκετή ποσότητα, μπορεί να προκαλέσει μόνιμη ή προσωρινή βλάβη. Έτσι, δηλητήριο μπορεί να είναι κάποια ουσία που πήραμε από το φυσικό περιβάλλον (πχ. τρώγοντας μανιτάρια) αλλά συνήθως πρόκειται για κάποια τεχνητή ουσία. Έτσι, οι πιο συνηθισμένες δηλητηριάσεις στα παιδιά προκαλούνται από καθαριστικά σπιτιών ενώ στους ενήλικες οι συχνότερες δηλητηριάσεις προκαλούνται από ιατρικά φάρμακα ή φυτοφάρμακα.

Οι ουσίες που προκαλούν τη δηλητηρίαση μπορούν να μπουν στον οργανισμό, με την κατάποση, την αναπνοή αλλά ειδικά τα φυτοφάρμακα απορροφώνται κυρίως από το δέρμα. Η καλύτερη "θεραπεία" για τη δηλητηρίαση είναι η πρόληψη, γεγονός που ισχύει ιδιαίτερα για τα παιδιά (κρατήστε τα φάρμακα και τις καθαριστικές ουσίες σε ψηλά ράφια, μακριά από τα παιδιά).

Σε περίπτωση που αντιμετωπίζετε μια δηλητηρίαση:

• Ελέγξτε αν το θύμα αναπνέει και έχει κυκλοφορία.
• Αν δεν έχει αναπνοή και κυκλοφορία, αρχίστε ΚΑΡΠΑ (μην το κάνετε μόνο αν το θύμα έχει πάρει φυτοφάρμακο από το στόμα).
• Τοποθετείστε το σε θέση ανάνηψης και ελέγχετε τον τακτικά.
• Ειδοποιείστε ασθενοφόρο.
• Αν το θύμα μπορεί να μιλήσει, είναι πολύ σημαντικό να πάρετε πληροφορίες για το είδος και την ποσότητα της ουσίας που προκαλεί τη δηλητηρίαση. Αν δεν μπορεί να μιλήσει ψάξτε για χάπια ή το δοχείο της ουσίας και φέρτε το μαζί του στο Νοσοκομείο. Η γνώση του είδους του δηλητηρίου είναι πολύτιμη
• Μην προκαλέσετε εμετό παρά μόνο αν το γράφει το δοχείο της ουσίας ή σας δοθεί εντολή από το κέντρο δηλητηριάσεων ή γιατρό. Ο εμετός προκαλείται μόνο στον πάσχοντα που έχει τις αισθήσεις του. Τον προκαλούμε δίνοντας του να πιεί 2 ποτήρια αλατόνερο και στη συνέχεια ερεθίζοντας με τα δάκτυλα μας το φάρυγγα του.
• Αν η δηλητηρίαση οφείλεται σε εισπνοή τοξικών ουσιών, μπείτε στο χώρο μόνο αν είστε ασφαλείς και απομακρύνετε το θύμα πριν αρχίσετε να του προσφέρετε οποιαδήποτε βοήθεια.
• Αν η υπάρχει υποψία δηλητηρίασης μετά από γεωργική χρήση κάποιου φυτοφάρμακου, επειδή αυτό συνήθως απορροφάται από το δέρμα, επείγει να γίνει αφαίρεση των ρούχων και των παπουτσιών του πάσχοντα και πλύσιμο του με άφθονο τρεχούμενο νερό.
• Αν δεν υπάρχει η άμεση δυνατότητα μεταφοράς του με ασθενοφόρο, επειδή ο χρόνος είναι πολύτιμος, μεταφέρετε τον πάσχοντα με δικό σας μέσο. Στη μεταφορά είναι προτιμότερη η θέση ανάνηψης και φυσικά ο τακτικός έλεγχος της αναπνοής και της κυκλοφορίας του. Φέρτε μαζί σας ότι τεκμήριο έχετε για το είδος της ουσίας που προκάλεσε τη δηλητηρίαση.
• Πληροφορίες για Α' Βοήθειες μπορούν να σας δώσουν από το Κέντρο Δηλητηριάσεων στο τηλέφωνο 210 77 93 777. Το τηλέφωνο αυτό το γράφει κάθε ιατρικό φάρμακο και κάθε φυτοφάρμακο.

Θερμοπληξία

Θερμοπληξία είναι η κατάσταση αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος σε επίπεδα επικίνδυνα για τη ζωή. Παρατηρείται τους καλοκαιρινούς μήνες (σε περιόδους καύσωνα) και συνήθως αφορά ηλικιωμένους ανθρώπους που μένουν μόνοι τους ή που παίρνουν καρδιολογικά ή ψυχιατρικά φάρμακα. Και τα μικρά παιδιά όμως αποτελούν μια άλλη ευαίσθητη ομάδα του πληθυσμού.

Η θερμοπληξία αποτελεί επικίνδυνη κατάσταση γιατί συνοδεύεται από υψηλή θνητότητα. Η καλύτερη αντιμετώπιση λοιπόν είναι η πρόληψη με μέτρα που λαμβάνονται σε περιόδους καύσωνα και είναι:

• Αποφυγή έκθεσης στον ήλιο
• Κατανάλωση πολλών δροσερών υγρών
• Χρήση ψυκτικών σωμάτων
• Πολλά δροσερά ντους

Τα συμπτώματα της θερμοπληξίας είναι:

1. Πονοκέφαλος, ανησυχία στην αρχή και στη συνέχεια ελάττωση των αντιδράσεων (νωθρότητα)
2. Κόκκινο ζεστό δέρμα
3. Θερμοκρασία σώματος πάνω από 40 βαθμούς Κελσίου.

Η άμεση αντιμετώπιση περιλαμβάνει:

• Μετακίνηση του πάσχοντα σε δροσερό μέρος και ειδοποίηση ασθενοφόρου
• Τύλιγμα του πάσχοντα με βρεγμένο δροσερό σεντόνι που το καταβρέχουμε κάθε τόσο
• Χορήγηση δροσερού νερού
• Παρακολούθηση της θερμοκρασίας του πάσχοντα ώστε να μην πέσει κάτω από τους 36 βαθμούς.
• Μεταφορά σε Νοσοκομείο

Έγκαυμα

Τα εγκαύματα του δέρματος μπορεί να οφείλονται σε θερμότητα ή στην επίδραση χημικών ουσιών. Μπορεί να είναι επιφανειακά και τότε εκδηλώνονται με κοκκινίλα του δέρματος ή και με σχηματισμό φυσαλίδας (φουσκάλας). Στα εγκαύματα αυτά ο ασθενής παρουσιάζει τσούξιμο και τοπικό πόνο.

Αν το έγκαυμα είναι βαθύτερο, τότε ο πόνος συνήθως είναι λιγότερος αλλά η θεραπεία του είναι σαφώς πιο δύσκολη.

       

Ο δικός σας ρόλος σε ένα έγκαυμα είναι:

• Να σταματήσετε τη διαδικασία του εγκαύματος
• Να ανακουφίσετε το θύμα
• Να τον φέρετε στο Νοσοκομείο ή να ειδοποιήσετε ασθενοφόρο αν πρόκειται για εκτεταμένο έγκαυμα

Αυτά λοιπόν που πρέπει να κάνετε είναι:

• Αφαιρέστε τυχόν φλεγόμενα υλικά (πχ. ρούχα) ή ξεπλύνετε με νερό τη χημική ουσία από το δέρμα του θύματος.
• Ανακουφίστε τη δυσφορία του με άφθονο δροσερό νερό είτε απ' ευθείας κάτω από τη βρύση είτε με νερό σε λεκανίτσα.
• Αφού ανακουφιστεί, τοποθετείστε καθαρές γάζες πάνω στην περιοχή του εγκαύματος.
• Αν υπάρχουν φυσαλίδες, μην τις σπάσετε εσείς.

Ηλεκτροπληξία

Αν βρεθούμε μπροστά σε κάποιο περιστατικό που πιθανολογούμε ηλεκτροπληξία, είναι σημαντικό να μη γίνουμε κι εμείς θύματα. Έτσι, αν το ατύχημα έχει γίνει μέσα σε σπίτι η πρώτη μας κίνηση είναι να κλείσουμε το γενικό διακόπτη παροχής του ρεύματος. Αν το ατύχημα έχει γίνει σε εξωτερικό περιβάλλον (πχ. καλώδια ΔΕΗ), ειδοποιούμε πρώτα τη ΔΕΗ για να διακόψει το ρεύμα, ασθενοφόρο για να έλθει και πλησιάζουμε το θύμα μόνο όταν η προσέγγιση είναι απόλυτα ασφαλής.

Στα θύματα της ηλεκτροπληξίας ακολουθούμε τις αρχές που ήδη έχουν συζητηθεί για τον έλεγχο της αναπνοής και της κυκλοφορίας, και χορήγηση ΚΑΡΠΑ όπου χρειάζεται. Άτομα που δεν έχουν τις αισθήσεις τους τοποθετούνται σε θέση ανάνηψης και ελέγχονται τακτικά.

Περνώντας το ηλεκτρικό ρεύμα μέσα από το σώμα του θύματος μπορεί να έχει προκαλέσει παύση της λειτουργίας της καρδιάς, και για τη σωστότερη αντιμετώπιση του να χρειαστεί απινίδωση. Είναι σημαντικό λοιπόν να αναφερθεί ότι πρόκειται για περιστατικό ηλεκτροπληξίας όταν ειδοποιούμε για ασθενοφόρο.

Πνιγμός

Λέγοντας πνιγμός στην καθημερινή γλώσσα μπορεί να εννοούμε δύο διαφορετικά πράγματα. Είτε ότι κάποιος βυθίστηκε σε νερό και έχει πάει νερό στα πνευμόνια του είτε ότι κάποια μπουκιά φαγητού έχει φράξει το λάρυγγα.

Πνιγμός σε νερό:

Αν κάποιος πνίγεται στη θάλασσα τον προσεγγίζουμε με ιδιαίτερη προσοχή ώστε να μη μας παρασύρει και μας στο βυθό. Αρχικά προσπαθούμε να του δώσουμε κάποιο αντικείμενο για να κρατηθεί (σωσίβιο, ξύλο), και αν δεν τα καταφέρει τον προσεγγίζουμε από πίσω και τον αρπάζουμε έτσι που να είμαστε ασφαλείς.

Αν έχει τις αισθήσεις του, του μιλάμε για να τον ηρεμήσουμε και τον βγάζουμε στη στεριά. Αν όμως δεν έχει τις αισθήσεις του και τον ανασύραμε από το βυθό, τον βγάζουμε σε σταθερό σημείο (στεριά, βάρκα) όσο πιο γρήγορα μπορούμε. Αφού τον γυρίσουμε ελάχιστα δευτερόλεπτα με το κεφάλι προς τα κάτω για να φύγει νερό από τα πνευμόνια του, ελέγχουμε για αναπνοή, κυκλοφορία και κάνουμε ΚΑΡΠΑ κατά τα γνωστά. Ειδοποιείστε έγκαιρα ασθενοφόρο. Σε περιπτώσεις πνιγμού επιμένουμε και δεν εγκαταλείπουμε την ΚΑΡΠΑ γιατί έχουν επιβεβαιωθεί πολλά περιστατικά ανάνηψης μετά από αρκετό χρονικό διάστημα.

Πνιγμός από φαγητό:

Αναγνώριση: συνήθως πρόκειται για κάποιο άτομο που ενώ τρώει, ξαφνικά πιάνει το λαιμό του, γουρλώνει τα μάτια και προσπαθεί με κινήσεις να μας δείξει ότι πνίγεται (δε μπορεί να μιλήσει).Στα περιστατικά αυτά η παρέμβαση μας πρέπει να είναι άμεση γιατί η απώλεια αισθήσεων και ο θάνατος ακολουθούν πολύ γρήγορα.

Αρχίζουμε δίνοντας μερικά ισχυρά χτυπήματα στη ράχη του θύματος (ανάμεσα στις δύο ωμοπλάτες).

Αν δεν αποδώσουν τότε κάνουμε το λεγόμενο χειρισμό Heimlich που γίνεται ως εξής: Ερχόμαστε πίσω από το θύμα και τοποθετούμε τη γροθιά του ενός χεριού μας στο ύψος του στομαχιού του (στο μαλακό μέρος αμέσως κάτω από το στέρνο του).Πιάνουμε τη γροθιά μας με το άλλο μας χέρι και πιέζουμε απότομα με κατεύθυνση προς τα πάνω και πίσω. Αν η μπουκιά δεν πεταχτεί τότε επαναλαμβάνουμε το χειρισμό αρκετές φορές.

Αν το θύμα λιποθυμήσει, μπορούμε να κάνουμε το χειρισμό με το θύμα ξαπλωμένο και εμάς καθιστούς πάνω του.

Τώρα, μπορούμε να ανοίξουμε και το στόμα του και να προσπαθήσουμε να ψαρέψουμε τη μπουκιά με το δάκτυλο μας. Το χειρισμό αυτό τον αποφεύγουμε την αρχή γιατί μπορεί να σπρώξει βαθύτερα τη μπουκιά.

Αλλεργίες

Αλλεργία ονομάζουμε την αντίδραση που παρουσιάζει κάποιος οργανισμός, όταν κάποια ουσία στην οποία είναι ευαίσθητος μπει στο σώμα του. Η είσοδος της ουσίας μπορεί να γίνει είτε από το στόμα είτε με την αναπνοή είτε με κάποια ένεση. Δηλαδή η ουσία αυτή μπορεί να είναι κάποια τροφή (αυγά, θαλασσινά, ξηροί καρποί κλπ), κάποιο φάρμακο ή ακόμα και ουσίες που υπάρχουν στον αέρα (αρώματα, γύρη).

Η αντίδραση ενός αλλεργικού ατόμου ποικίλει. Μπορεί να εκδηλωθεί με δερματικά εξανθήματα ("καντήλες"), με έντονη καταρροή ή δάκρυσμα. Μπορεί όμως να εκδηλωθεί και με πολύ βαριά εικόνα όπως έντονη δυσκολία στην αναπνοή(βραχνάδα, "σφύριγμα" καθώς μπαίνει ο αέρας, δύσπνοια) και πτώση της πίεσης (λιποθυμία). Η αντίδραση αυτή είναι επικίνδυνη για τη ζωή. Γι' αυτό και οι άνθρωποι που την εκδήλωσαν κάποτε στη ζωή τους πρέπει να βρουν σε ποια ουσία παρουσιάζουν αλλεργία και να αποφεύγουν την επαφή της. Οι πιο απειλητικές για τη ζωή αλλεργίες είναι σε φάρμακα και τσιμπήματα από μέλισσες ή σφήκες.

Οι άνθρωποι που παρουσιάζουν βαριές αλλεργίες, είναι καλό να έχουν ενημερώσει το περιβάλλον τους, να φορούν ειδική ταυτότητα στο χέρι που να αναφέρει την αλλεργία τους, και να εκπαιδευτούν στη χρήση της αδρεναλίνης. Ηαδρεναλίνη είναι ένα σωτήριο φάρμακο (προσοχή : μόνο για τις βαριές αλλεργίες, όχι για τον καθένα), που μπορεί να χορηγηθεί με ένεση κάτω από το δέρμα από τον ίδιο τον πάσχοντα. Μάλιστα τώρα κυκλοφορεί στο εμπόριο σύριγγα έτοιμη για χορήγηση που καλό είναι ο αλλεργικός να μάθει τη χρήση της και να την έχει πάντα μαζί του.

Για τις αλλεργικές αντιδράσεις που δεν απειλούν τη ζωή, η αντιμετώπιση εξαρτάται από τις εκδηλώσεις τους. Γενικός κανόνας είναι να ζητήσουμε ιατρική συμβουλή.

Τσιμπήματα

Τα τσιμπήματα από έντομα σε μη αλλεργικά άτομα δεν αποτελούν συνήθως πρόβλημα. Συνήθως εκδηλώνονται με τοπική κοκκινίλα και φαγούρα. Αποφεύγοντας να τα ξύνουμε και χρησιμοποιώντας κάποια κορτιζονούχα ή αντιφλεγμονώδη (αντιισταμινική) αλοιφή τα συμπτώματα γρήγορα υποχωρούν. Κάποιες φορές όμως τα τσιμπήματα μπορεί να επιμολυνθούν, να "πάρουν" δηλαδή μικρόβιο. Σ' αυτή την περίπτωση, τα τοπικά φαινόμενα αντί να υποχωρήσουν επιδεινώνονται και επεκτείνονται ενώ μπορεί να παρουσιαστεί και πυρετός. Σ' αυτή την περίπτωση μπορεί να χρειαστεί αντιβίωση μετά από εξέταση από γιατρό.

Ένα ιδιαίτερο πρόβλημα μπορεί να είναι τα τσιμπούρια. Αυτά προσκολλώνται στο δέρμα και τρέφονται ρουφώντας αίμα. Επειδή το κεφάλι τους είναι καρφωμένο στο δέρμα, φαίνεται μόνο η μαυριδερή κοιλιά τους και ο φορέας του νομίζει ότι έχει κάποια καινούργια "ελιά". Η αφαίρεση του τσιμπουριού είναι σωστό να γίνεται από γιατρό, για να μη μείνει υπόλειμμα του μέσα στο δέρμα. Μάλιστα πολλές φορές απαιτείται η χορήγηση ειδικής αντιβίωσης.

Όταν μας τσιμπήσει μέλισσα αφήνει το κεντρί της στο δέρμα μας. Η αφαίρεση του κεντριού γίνεται με λίγη προσοχή. Προσοχή χρειάζεται και μπορεί να χρειαστεί ιατρική βοήθεια αν το τσίμπημα γίνει μέσα στο στόμα ή από πολλές μέλισσες.

Το τσίμπημα από σκορπιό είναι επώδυνο αλλά συνήθως είναι ακίνδυνο. Πάρτε όποιο αναλγητικό τυχαίνει να έχετε μαζί σας και σηκώστε ψηλότερα το μέλος που δέχτηκε το τσίμπημα. Στη συνέχεια επισκεφτείτε γιατρό. Την ίδια αντιμετώπιση χρειάζονται και τα τσιμπήματα από ψάρια όπως η δράκαινα και η σκορπίνα.

Στην Κρήτη είναι γνωστό ότι δεν υπάρχουν δηλητηριώδη φίδια. Αν λοιπόν σας δαγκάσει κάποιο φίδι, δε χρειάζεται πανικός. Αν μπορείτε, σκοτώστε το φίδι και φέρτε το στο Νοσοκομείο. Αυτά που βλέπετε σε διάφορα βιβλία με σχάσεις του δέρματος και ρούφηγμα του δηλητήριου δεν έχουν θέση στο νησί μας.

Ξεχάστε ακόμη και το μύθο για μια σαύρα που στην Κρήτη τη λέμε "λιακόνι". Είναι εντελώς αθώο, και δε δαγκάνει ούτε από την ουρά ούτε από το στόμα!!