Παγκράτιο το παράλιο κρινάκι της θάλασσας ο κρίνος της άμμου

Καθώς τελειώνει το καλοκαίρι, αρχίζει να κάνει την εμφάνιση του μία πανέμορφη αμαρυλλίδα, το γνωστό κρινάκι της θάλασσας.
Πολυετές βολβώδες φυτό με παχύ κορμό σαν καλάμι ύψους περίπου 40 cm, το δε ριζικό του σύστημα φτάνει το 1,5 μέτρο. Θα το συναντήσουμε μόνο στις αμμώδεις παραλίες της μεσόγειου, όπου έχει απομείνει πλέον καθώς δέχεται ισχυρή επίθεση από την τουριστική ανάπτυξη στις παραθαλάσσιες περιοχές και γι’ αυτό είναι είδος υπό παρακολούθηση. 

Παγκράτιο το παράλιο, Κρίνος της θάλασσας, Θαλασσόκρινος, ή, ο πανέμορφος κρίνος της άμμου, Pancratium maritimum, Sea daffodil, Sand Lily

Βγάζει τα φύλλα του τον χειμώνα που το καλοκαίρι ξεραίνονται και τότε βγαίνουν μέσα από τη καυτή άμμο τα άνθη του. Λευκά, αρωματικά και τεράστια με κίτρινους ανθήρες που κάθονται πολύ κομψά πάνω στους στήμονες. Τα άνθη ανοίγουν αργά το απόγευμα προς το βράδυ.
Οι μικροσκοπικοί μαύροι και ελαφροί σπόροι του επιπλέουν στη θάλασσα η οποία τους ταξιδεύει σε μεγάλες αποστάσεις και κάποια στιγμή τους βγάζει σε κάποια άλλη ακτή και αυτός είναι ο ένας τρόπος πολλαπλασιασμού του (ο άλλος είναι με τους βολβούς).
Είναι γνωστό από αρχαίες εικονογραφήσεις στην Κρήτη , στα παλάτια της Κνωσού και από τις υστεροκυκλαδικές τοιχογραφίες στη Σαντορίνη.

Οικογένεια: Amaryllidaceae
Γένος: Pancratium
Είδος: Pancratium maritimum, Παγκράτιο το παράλιο, Κρίνος της θάλασσας, το κρινάκι της θάλασσας, Sea daffodil, Sand Lily.

Το μυθικό κρινάκι της άμμου που εντυπωσιάζει για τον τόπο που επιλέγει να φυτρώνει και την εποχή της ανθοφορίας του ονομάζεται Pancratium maritimum (Παγκράτιο το παράλιο) από το ελληνικό Pancratium - παν + κραταιός, για την υποτιθέμενη φαρμακευτική δύναμη του φυτού,(Pandocrator) – παντοδύναμο, και το λατινικόMaritimum που σημαίνει "από την θάλασσα-ακτή"ονομάζεται ακόμα Ασφόδελος της Θάλασσας, κρινάκι του Αγίου Νικολάου και Νάρκισσος της θάλασσας.

Το κρινάκι της θάλασσας λοιπόν είναι μια πανέμορφη αμαρυλλίδα, φυτό πολυετές κρυπτόφυτο (ένα μεγάλο μέρος του χρόνου υπάρχει μόνο ως βολβός στην άμμο) με κορμό που φτάνει τα 40 εκατοστά ,το ριζικό του σύστημα είναι βολβοειδές και φτάνει μέχρι και 1,50 μέτρο, σχεδόν κολυμπάει στη θάλασσα, ευδοκιμεί και αυτοφύεται σε αμμώδεις παραλίες και είναι είδος υπό παρακολούθηση γιατί κινδυνεύει.

Βγάζει τα φύλλα του το χειμώνα και το καλοκαίρι ξεραίνονται, σαν να καίγονται από την καυτή άμμο και εκείνη ακριβώς την στιγμή μέσα στον καυτό ήλιο του καλοκαιριού πετάγονται κάτασπρα τα άνθη του τεράστια, συμμετρικά, αρωματικά, έχει το καθένα έξι πέταλα και διαμορφώνουν ένα στέμμα όπως οι ασφόδελοι με 6 στήμονες και κίτρινους ανθήρες, μισανοίγουν αργά το απόγευμα προς το βράδυ, τότε που οι καυτές ακτίνες του ήλιου πηγαίνουν για ύπνο για να φθάσουν στο ζενίθ του ανοίγματος, όσο η νύχτα προχωρεί, αυτό ευνοεί τις νυχτόβιες πεταλούδες, που έχει επιλέξει, το φυτό για να κάνουν την επικονίαση.

Λίγο αργότερα το φθινόπωρο θα βγουν οι καρποί του κάψα, όταν ανοίξουν (συνήθως στα μέσα του φθινοπώρου) πετάγονται μακριά τα σπόρια μαύρα ακανόνιστα πολύ ελαφριά ώστε να μπορούν να ταξιδεύσουν, με τον αέρα και με τα κύματα σε κάθε ακρογιάλι που θα βρουν ιδανικές συνθήκες, ώστε να δημιουργήσουν, νέες αποικίες, επιτελώντας ένα πολύ σημαντικό οικολογικό καθήκον, να συγκρατούν την ρευστή από το έλεος των ανέμων και των κυμάτων άμμο και να στολίζουν τις ακρογιαλιές μας.

Οι σπόροι στο κέντρο τους έχουν ένα μικρό βολβό που είναι ο πραγματικός σπόρος. Θάβονται στην άμμο ψάχνοντας για υγρασία. Όσοι επιζήσουν μετά από 4-5 χρόνια θα ανθίσουν και θα συνεχίσουν τον κύκλο της ζωής τους, βλασταίνουν στο τέλος του χειμώνα ή στις αρχές της άνοιξης ,εκτός όμως από τους σπόρους πολλαπλασιάζεται και με βολβούς.

Το «HAVATSELET HA'SHARON»,  αναφέρεται στο Άσμα των Ασμάτων (στίχος 2:1). Είναι γενικά αποδεκτό ότι αυτό το λουλούδι ταυτίζεται με το Pancratium maritimum. Συμβολίζει την ανθοφορία των έρημων γαιών και την εξέλιξη  τους, στο"μεγαλείο του Καρμέλ και του Σιαρόν" , (Ησαΐας 35:1-2).

Στην Αρχαία Ελλάδα τα λουλούδια αποτελούσαν μέρος της ζωής των ανθρώπων.  Η θρησκεία, η τέχνη, οι μύθοι, ή ιατρική, οι τελετές και άλλες δραστηριότητες ήταν συνυφασμένες με τα λουλούδια.

Στη Μινωική περίοδο ή τέχνη της διακόσμησης είναι γεμάτη από την μαγεία που ασκούσαν τα λουλούδια στους ανθρώπους και αναδεικνύουν ένα υψηλό επίπεδο πολιτισμού ανθρωποκεντρικό, ευαίσθητο, μεγαλειώδη

Υπάρχει μια τοιχογραφία στο ανάκτορο της Κνωσού "το μπλε πουλί" όπου στη κάτω δεξιά γωνία υπάρχει η πρώτη σωζόμενη αναπαράσταση του Παγκρατίου στον κόσμο.

Το «Pancratium maritimum» όπως όλοι οι κρίνοι ήταν ιερό λουλούδι για τους μινωίτες με την ίδια θρησκευτική σημασία. Είναι γνωστό από αρχαίες εικονογραφήσεις στην Κρήτη, στα παλάτια της Κνωσού.

Η πρώτη παράσταση του Pancratium αναφέρεται από τον Έβανς, ο οποίος την ανακάλυψε κατά τις ανασκαφές που έκανε στο παλάτι της Κνωσού (1896). Αργότερα αναφέρεται από τον Μαρινάτο (1967 - 1972) κατά τις ανασκαφές στη Θήρα.

Έχει μια ιστορία σχεδόν μυθική βρέθηκε σε ζωγραφιά που έγινε πριν 3.500 χρόνια στις υστεροκυκλαδικές τοιχογραφίες στο Ακρωτήρι της Σαντορίνης, στο Ανάκτορο που ανάσκαψε ο Μαρινάτος. Στις τοιχογραφίες απεικονίζεται χωρίς τα εξωτερικά πέταλα.

Στο απόγειο της δόξας του Μινωικού πολιτισμού, όταν η τέχνη είχε φτάσει σε ένα υψηλό επίπεδο ανάπτυξης, τα λουλούδια και τα φυτά χρησιμοποιούνται για την ομορφιά τους και ως αισθητική απόλαυση.

 Ο Μινωικός πολιτισμός από το 2250 π.Χ. περίπου , για πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας τα φυτά εμφανίζονται στην τέχνη για την ομορφιά τους και όχι μόνο για την πρακτικότητα τους. Το χρονικό διάστημα από το 1700 - 1450 π.Χ. έχει κληθεί σαν νατουραλιστικό επειδήτα φυτά είναι ζωγραφισμένα με τις βοτανικές τους λεπτομέρειες και ως εκ τούτου μπορούμε να τα αναγνωρίζουμε χωρίς δυσκολία. Αυτό το ύφος, ωστόσο, όταν επαναλαμβάνεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, και καθώς περνούσαν τα χρόνια έγινε σχεδόν συμβολική η απεικόνιση τους και δίνει απλώς ενδείξεις για το αρχικό σχήμα του ζωγραφισμένου φυτού.

Το Pancratium το συναντάμε στις αμμώδεις ακτές της Μεσογείου σε χώρους όπου κοινωνίες φυτών αναπτύσσονται σε αμμώδη εδάφη και εκεί όπου οι άνεμοι ευνοούν το σχηματισμό θινών, αυτές οι οικολογικές συνθήκες δεν είναι και πολύ διαφορετικές από αυτές της προϊστορικής εποχής. Όπως είναι γνωστό στην περιοχή του Αιγαίου υπάρχουν τα Μελτέμια είναι βόρειοι άνεμοι που πνέουν στην Ανατολική Μεσόγειο κατά τη διάρκεια των καλοκαιρινών μηνών, αρχίζουν ως ένα ελαφρύ αεράκι το Μάιο, και να γίνει πιο έντονο, τον Ιούνιο, ισχυρότεροι άνεμοι επικρατούν από την μέση του Ιουλίου μέχρι και τον Αύγουστο και εξασθενούν το Σεπτέμβριο. Η εμφάνιση του Pancratium, στην περιοχή της Μεσογείου παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον.

Χρησιμοποιώντας αυτούς τους ζωοδόχους ανέμους του καλοκαιριού ξεκινάει να ανθίζει στα μέσα του Ιουλίου, υπό την επίδραση των κυμάτων της θάλασσας και του αέρα που στέλνει σταγονίδια θαλασσινού νερού πάνω στα άνθη που παίρνουν το χρώμα της αγνότητας ιερό άσπρο σαν το αλάτι και την αφρισμένη από τα ακούραστα κύματα θάλασσα. Στο τέλος του Αυγούστου φτάνει στο υψηλότερο σημείο άνθισης και το άρωμα τώρα έντονο ισχυρό φτάνει μέχρι την θάλασσα ανταποδίδοντας έτσι το χρέος του προς την θάλασσα που το δρόσισε να αντέξει τον ζεστό ήλιο και την καυτή άμμο. Στα μέσα του Σεπτεμβρίου, μαζί με τα μελτέμια λήγει και η περίοδο ανθοφορίας του.

Το πρώτο πράγμα που συναντούσαν οι θαλασσοκράτορες ναυτικοί της μινωικής Κρήτης με τα ιστιοφόρα τους, γυρνώντας τις ατέλειωτες ακρογιαλιές της μεσογείου ήταν πλήρη ανθισμένα Pancratium maritimumκαθώς η εποχή ανθοφορίας τους συμβαδίζει με την εποχή του χρόνου που υπήρχαν ευνοϊκές συνθήκες (μελτέμια) για ιστιοπλοΐα.

Η θρησκευτική σημασία του φυτού είναι αδιαμφισβήτητη πιστεύεται ότι όλες οι παραστάσεις των λουλουδιών, με κατώτερη ωοθήκη, πολλούς στήμονες και καμπύλα πέταλα συνδέονται με το maritimum Pancratium.

Στις ανασκαφές της Θήρας φαίνεται το ίδιο φυτό να απεικονίζεται σε ένα είδος λάβαρο που έμπαινε σαν έμβλημα σε όλα τα Μινωικά πλοία όταν ήταν σε πόλεμο, σε μικρογραφία της Θήρας, φαίνεται ότι ο στόλος του Αιγαίου εκπροσωπείται σε όλα τα πλοία που έχουν ως σημαία το ίδιο σύμβολο το Pancratium maritimum.

Το φυτό αυτό χρησιμοποιείται μέχρι και σήμερα από τους ΜΠΟΥΣΜΕΝ στην Μποτσουάνα σε σαμανιστικές τελετές. Οι σαμανιστές ιερείς ξυρίζουν το κεφάλι και τρίβουν τη ρίζα του φυτού προκειμένου να απορροφηθεί για να προσφέρει παραισθητικές και καρδιοτονωτικές ιδιότητες. 

Στη Σαντορίνη και πάλι σε μια νωπογραφία "οι πυγμάχοι" με ξυρισμένα κεφάλια (στην μινωική ζωγραφική το ξυρισμένο κεφάλι το ζωγράφιζαν με μπλε χρώμα) μάλλον συμμετείχαν σε μια τελετή μύησης μάλλον ενηλικίωσης υπάρχει μια άποψη ότι ο πυγμάχος στα αριστερά είναι γυναίκα και μάλλον μέσα από την πάλη συμμετείχαν σε μια τελετή μύησης στον έρωτα.

Το φυτό Παγκράτιο μάλλον χρησιμοποιούταν σε τελετές μύησης και στα ελευσίνια μυστήρια, μυημένος στα ελευσίνια μυστήρια ήταν ο "Παντοδύναμος" Ηρακλής γιος του "Παντοκράτορα" Δία, ο οποίος Ηρακλής, ήταν ο εμπνευστής και ο πρώτος νικητής του αρχαίου αγωνίσματος "Παγκράτιο" μια μορφή πυγμαχίας και πάλης.

Επειδή τα ονόματα δεν είναι ποτέ τυχαία ,ούτε επιλογή απλών ανθρώπων κρύβουν μέσα τους μια ιστορία , μια ιδέα ,μια καταγωγή , μια αναφορά ,μια γνώση ,μια καταγραφή ,ένα γεγονός ,μια ιδιότητα ,μια συνέχεια είναι στην ουσία ένα πολιτιστικό δεδομένο.

Δυνατό, πολυταξιδεμένο και ανθεκτικό το κρινάκι μας σαν το Οδυσσέα.  Αυτό φυτό πρέπει να έδωσε ο Ερμής στο Οδυσσέα για να μπορέσει να αντιμετωπίσει τα μάγια της Κίρκης.  Ο Όμηρος το ονόμαζε Μόλυ και το περιέγραφε σαν ένα «φυτό με άνθη άσπρα σαν το γάλα».

Ο Θεόφραστος γράφει για το Παγκράτιο είναι ένας είδος κρεμμυδιού χρησιμοποιείται ως αντίδοτο σε δηλητηριάσεις και σε μαγιές, αλλά είναι δύσκολο να το ξεριζώσει κανείς.

Χρησιμοποιείται ως τονωτικό και ειδικά ως τονωτικό του καρδιακού και νευρικού συστήματος είναι ακόμα αντιβακτηριδιακό, αντιμυκητιακό, αντιφλεγμονώδες, αντιπαρασιτικό πολλά συστατικά έχουν ανιχνευθεί στο Παγκράτιο με αντιβιοτική δράση, πολλές ασθένειες όπως το Αλτσχάιμερ, αλλά και σαν τονωτικό της μνήμης, έχει επίσης χρησιμοποιηθεί ως σηπτικό μαλακτικό αλλά και για παθήσεις των νεφρών.

ΠΗΓΗ

http://news.karpasha.com

galifabee.blogspot