Φωτογραφικά ντοκουμέντα που αποκαλύπτουν την εξέλιξη του Ηρακλείου από τα μέσα του 19ου αιώνα μέχρι σήμερα περιλαμβάνει η πρώτη περιοδική έκθεση του Μουσείου Χριστιανικής Τέχνης "Αγία Αικατερίνη Σιναϊτών", που θα εγκαινιαστεί την Τετάρτη 9 Νοεμβρίου, στις 7 το απόγευμα και έχει τον τίτλο:
«Ο Άγιος Μηνάς και το Μεγάλο Κάστρο του. Μεταμορφώσεις του αστικού τοπίου - η μαρτυρία της εικόνας».
Μέσα από τις 65 και πλέον ιστορικές φωτογραφίες παρουσιάζεται η διαμόρφωση της πόλης από το 1850 μέχρι το 1970, δηλαδή σε εποχές έντονων πολιτικών και κοινωνικών αλλαγών, αλλά και σημαντικών ιστορικών γεγονότων. Κεντρικός άξονας της έκθεσης είναι ο Μητροπολιτικός Ναός του Αγίου Μηνά, το λαλούν σύμβολο της πόλης, που άρχισε να χτίζεται το 1862 και εγκαινιάστηκε το 1895.
Οι φωτογράφοι που επισκέφτηκαν την πόλη ή εργάστηκαν σ' αυτήν από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα άφησαν πίσω τους σημαντικά τεκμήρια τα οποία φανερώνουν τις σταδιακές μεταβολές του αστικού χώρου σε μια δυναμικά αναπτυσσόμενη πόλη της Κρήτης. Οι περισσότεροι απ' αυτούς, ντόπιοι και ξένοι, δεν παρέλειψαν να ανεβούν στα τείχη, και ιδιαίτερα στο πιο ψηλό σημείο τους, το Μαρτινέγκο, για να φωτογραφίσουν από εκεί το Ηράκλειο με φόντο τη θάλασσα. Το ίδιο συνέβη και με τους μεταγενέστερους, ιδιαίτερα τους επαγγελματίες του μεσοπολέμου και των μεταπολεμικών χρόνων. Οι φωτογραφίες αυτές δημιουργούν σήμερα ένα εντυπωσιακό συγκριτικό υλικό, ένα αρχείο οπτικών τεκμηρίων από το οποίο μπορούμε να αντλήσουμε πληροφορίες, να παρακολουθήσουμε την πολεοδομική εξέλιξη και να μελετήσουμε τις κοινωνικές μεταβολές που συντελέστηκαν στην πόλη. Η φωτογραφία, μια από τις μεγάλες τεχνολογικές επαναστάσεις του 19ου αιώνα, χρησιμοποιείται σήμερα από πολλές επιστήμες ως υλικό τεκμηρίωσης και μελέτης τόσο του παρελθόντος όσο και του παρόντος.
Η έκθεση είναι ταξινομημένη κατά ενότητες προκειμένου να προσφέρει στους επισκέπτες μια κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη εικόνα της πόλης και της εξέλιξής της. Στην πρώτη ενότητα εκτίθενται οι φωτογραφίες του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, δηλαδή της πρώτης εποχής κατά την οποία είχε εμφανιστεί ο νέος εντυπωσιακός σε μέγεθος χριστιανικός ναός και τα καμπαναριά του είχαν υψωθεί ανάμεσα στους ψηλούς μιναρέδες οι περισσότεροι από τους οποίους είχαν προστεθεί σε παλαιούς χριστιανικούς ναούς, ορθόδοξους και καθολικούς, μετά την οθωμανική κατάκτηση (1669).
Για πολλές δεκαετίες ο Άγιος Μηνάς υπήρξε ένα από τα πιο πολυφωτογραφημένα σημεία της πόλης. Δεκάδες επιστολικά δελτάρια (καρτ ποστάλ) απεικονίζουν το ναό από διάφορες οπτικές γωνίες και πολλοί φωτογράφοι φροντίζουν να τον απομονώσουν από τα κτήρια που τον περιβάλλουν. Τα πιο σημαντικά από αυτά τα δελτάρια αποτελούν ξεχωριστή ενότητα στην έκθεση.
Σε άλλη ενότητα εκτίθενται φωτογραφίες σημαντικών γεγονότων που έλαβαν χώρα στον ναό, όπως η ορκωμοσία της Κρητικής Χωροφυλακής, ο εορτασμός των 100 χρόνων από την επανάσταση του 1821, η κηδεία του Νίκου Καζαντζάκη κ.α.
Ξεχωριστή ενότητα αποτελούν οι φωτογραφίες - τεκμήρια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου. Το Ηράκλειο βομβαρδίστηκε από τη γερμανική αεροπορία τον Μάιο του 1941, αλλά και αργότερα, στα χρόνια της Κατοχής, από αγγλικά αεροπλάνα που επεδίωκαν να πλήξουν γερμανικούς στόχους. Σε φωτογραφίες της εποχής ο Άγιος Μηνάς εικονίζεται ανάμεσα σε σωρούς ερειπίων!
Παράλληλα, όμως, επελέγησαν και φωτογραφίες άλλων σημείων, ναών που κατεδαφίστηκαν ή άλλαξαν χρήση, μνημείων που βομβαρδίστηκαν ή κατεδαφίστηκαν, οδών που άλλαξαν την εικόνα της πόλης. Η Αγία Αικατερίνη δεν θα μπορούσε να λείψει! Την βλέπουμε στις εικόνες ως ναό, ως τέμενος, παρακολουθούμε την πλατεία της να γίνεται χώρος λαϊκής αγοράς και σταθμός λεωφορείων...
Την έκθεση, που αποτελεί συμβολή του Μουσείου Χριστιανικής Τέχνης στον φετινό εορτασμό του πολιούχου του Ηρακλείου και θα διαρκέσει μέχρι 31 Δεκεμβρίου 2016, επιμελήθηκε και τεκμηρίωσε η δρ. Έφη Ψιλάκη, επιμελήτρια του Μουσείου.
Το Μουσείο Χριστιανικής Τέχνης "Αγία Αικατερίνη Σιναϊτών" ευχαριστεί θερμά τα Ιδρύματα και τους Συλλέκτες που διέθεσαν πρόθυμα υλικό για την πραγματοποίηση της έκθεσης. Κάτω από κάθε φωτογραφία αναφέρεται το όνομα του φορέα ή του συλλέκτη ο οποίος τη διέθεσε για μελέτη και αναπαραγωγή.
ΕΚΘΕΣΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΣΤΗΝ ΑΓΙΑ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΣΙΝΑΙΤΩΝ ΑΠΟ ΤΙΣ 9 ΝΟΕΜΒΡΙΟΥ
