ΣΟΚΑΡΑΣ - ΝΟΜΟΣ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Ο Σοκαράς (παλαιότερη γραφή Σωκαράς) είναι χωριό και ομώνυμο Δημοτικό διαμέρισμα του δήμου Κόφινα στην επαρχία Μονοφατσίου του νομού Ηρακλείου. Η απόστασή του από το Ηράκλειο είναι 49,7 χλμ. Η πρόσβαση είναι εφικτή μέσω διακλάδωσης από το Ασήμι. Οι κάτοικοι του χωριού είναι γεωργοί και παράγονται λάδι, σταφίδα Ανάμεσα στα άλλα λειτουργούν νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο, στο οποίο πρόσφατα έχει διοριστεί ως αναπληρωτής ο εκπαιδευτικός Χρήστος Κούσλης .

Στον οικισμό βρίσκονται οι εκκλησίες του Αγίου Γεωργίου, του Αγίου Αντωνίου, του Αγίου Ιωάννη με τοιχογραφίες, των Αγίων Δέκα, καθώς επίσης και εξωκλήσια (Προφήτης Ηλίας, Χριστός, Αγία Αναστασία και Άγιος Νεκτάριος). Πολιούχος του χωριού είναι ο Άγιος Γεωργίος, που εορτάζει στις 3 Νοεμβρίου. Στο Βελούλι , ακατοίκητο σήμερα, βρίσκεται η Παναγία η Βελουλιανή, βυζαντινός ναός. Στα ανατολικά του χωριού πάνω σε μια κρόπολη, βρίσκεται ο αρχαιολογικός χώρος Βακιότες.

Με 889 κατοίκους συνολικά, το Δημοτικό διαμέρισμα Σοκαρά απαρτίζουν οι εξής οικισμοί:

ο Σοκαράς [ 558 ] , έδρα.
τα Φαραγγιανα
το Αποΐνι [ 212 ] , σε υψόμετρο 320 μ. βρίσκεται νοτιοανατολικά του Σοκαρά και στα βόρεια του Ασημίου. Λειτουργεί Δημοτικό σχολείο.
το Βελούλι [ 4 ] , σε υψόμετρο 380μ.
τα Μετόχια Σοκαρά [ 115 ]

Ο πληθυσμός που αναφέρεται προέρχεται από την απογραφή του 2001

Ο οικισμός αναφέρεται σε συμβόλαιο του 1271 και στις ενετικές απογραφές του 16ου αιώνα με το όνομα Socará και με 84 κατοίκους το 1583. Κατά την Τουρκοκρατία ήταν τουρκοχώρι, με 38 τουρκικές οικογένειες το 1834 και 393 άτομα το 1881. Το όνομα προέρχεται από το βυζαντινό επώνυμο Σωκαράς, που σημαίνει αυτός που πλέκει σχοινιά.

Κατά την Κατοχή, το χωριό καταστράφηκε από τους Ναζί και έγιναν 27 εκτελέσεις ανδρών, κατοίκων του Σοκαρά, στη θέση Σπηλιάρα στις 17 Αυγούστου του 1944. Τα οστά τους φυλάσσονται στο ναό των Αγίων Δέκα, ο οποίος κτίστηκε με συνδρομή των συζύγων και συγγενών των θυμάτων.

Μέχρι το 1998 ήταν κοινότητα. Σε αυτήν υπάγονταν και οι οικισμοί Αποΐνι, Φαραγγιανά (ακατοίκητα, αναφέρονται τελευταία φορά στην απογραφή του 1961 με 219 κατοίκους και σε υψόμετρο 370 μ.) και Βελούλι. Τα χωριά αυτά αναφέρονται επίσης στις ενετικές απογραφές. Το Appoini είχε 238 κατοίκους το 1583 και ήταν μεγάλος οικισμός, ενώ κατά την Τουρκοκρατία κατοικούσαν 5 τουρκικές οικογένειες το 1834 και 85 άτομα το 1881. Τα Φαραγγιανά αναφέρονται το 1583 Farangianá με 125 κατοίκους και το Βελούλι στον Καστροφύλακα με 100 κατοίκους και στον Μπασιλικάτα Velugli το 1630. Το 1957, χωρικοί από το Αποϊνι βρήκαν στον οικισμό Βελούλι θησαυρό αρχαίων νομισμάτων, χωρίς όμως να γίνει γνωστό τι απέγιναν.