Η μετακίνηση πληθυσμών συνιστά αναμφίβολα ένα σύνθετο φαινόμενο σε πολιτικό, κοινωνικό, πολιτισμικό και οικονομικό επίπεδο. Τα αίτια που μπορεί να αναγκάζουν μία πληθυσμιακή ομάδα να εγκαταλείψει τα εδάφη στα οποία ζει εξαρτώνται από την ιδιαίτερη συνθήκη την οποία βιώνει όπως η φτώχεια, φυσικές καταστροφές, κοινωνικές αναταραχές, απολυταρχικά καθεστώτα, πόλεμοι κ.α.
Η μετανάστευση αποτελεί ένα πανάρχαιο φαινόμενο, συνδεδεμένο με την μακρόχρονη πορεία της ανθρωπότητας. Δεν προέκυψε το 2015 με τις προσφυγικές ροές προς την χώρα μας και δεν θα εξαλειφθεί αύριο. Ήδη από τα προϊστορικά χρόνια υπήρξαν φυλές που περιφέρονταν προκειμένου να εξασφαλίσουν την επιβίωσή τους. Στο σύγχρονο κόσμο, ιδιαίτερα μετά τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο κι ένθεν, η μετανάστευση απέκτησε πιο μαζικές διαστάσεις, γεγονός που επιτάθηκε μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, οπότε οι Ευρωπαίοι μετακινήθηκαν σε άλλα μέρη του πλανήτη.
Οι Έλληνες δεν αποτέλεσαν εξαίρεση. Από τα τέλη του 19ου αιώνα ορδές συμπατριωτών μας επιβιβάζονταν στα υπερωκεάνεια για την Αμερική, αναζητώντας μια καλύτερη ζωή. Ακόμη, εκατοντάδες χιλιάδες ξεριζωμένοι από τα παράλια της Μικράς Ασίας κατέφυγαν σε όμορα εδάφη. Κι αργότερα, τη δεκαετία του ’50, σημειώθηκε μεγάλη ροή των Ελλήνων προς τις ανεπτυγμένες ευρωπαϊκές χώρες (π.χ. Γερμανία). Πιο πρόσφατα, στην εποχή των μνημονίων, παρατηρήθηκε μαζική φυγή εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού στο εξωτερικό (brain drain) η οποία εκτιμάται στα 250χιλ άτομα. Σχεδόν ένα Ηράκλειο ερημώθηκε εξαιτίας των πολιτικών που εφάρμοσαν ΝΔ και ΠΑΣΟΚ.
Ωστόσο, στο σημείο αυτό, θα κάνουμε μία διάκριση μεταξύ μετανάσευσης και προσφυγιάς. Το προφίλ του μετανάστη μεταβλήθηκε χάρη στη Σύμβαση της Γενεύης (1951), η οποία περιέλαβε την έννοια του “πολιτικού ασύλου”, δηλαδή μία μορφή προστασίας που παρέχει στο έδαφός της μία χώρα σε ένα άτομο που προσφεύγει σε αυτή διωκόμενο από την χώρα του.
Τα προηγούμενα χρόνια βιώσαμε ένα πρωτοφανές προσφυγικό ρεύμα λόγω της κλιμάκωσης της βίας και της πλήρους αποσταθεροποίησης στη Συρία. Η Κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ διαχειρίστηκε την προσφυγική κρίση σε συνθήκες οικονομικής κρίσης. Πάραξε νομοθετικό έργο με σεβασμό στα ανθρώπινα δικαιώματα, πρόσφερε πρόσβαση στην υγεία και στην εκπαίδευση, εξασφάλισε φιλοξενία σε ενοικιαζόμενα διαμερίσματα, αξιοποιώντας τα κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και σε συνεργασία με τους Διεθνείς Οργανισμούς. Ενδεχομένως έγιναν λάθη, υπήρξαν παραλείψεις, καθώς οι προσφυγικές ροές ήταν τεράστιες. Αλλά εκείνο το οποίο επικράτησε είναι ένα μεγαλειώδες κίνημα αλληλεγγύης εντός και εκτός συνόρων.
Η Κρήτη αποτέλεσε μία από τις πρώτες περιοχές στην ελληνική επικράτεια που τίμησε με τη φιλοξενία της τους πρόσφυγες. Υλοποιήθηκε και εξακολουθεί να λειτουργεί υποδειγματικά ένα πρόγραμμα (ESTIA) το οποίο στεγάζει περίπου 1.100 άτομα σε συνεργασία με τις δομές της τοπικής αυτοδιοίκησης, αρμόδιους φορείς και την κοινωνία των πολιτών.
Η Κρήτη εξάλλου είναι γνωστή σε όλο τον κόσμο για τη φιλοξενία της. Η ακροδεξιά ρητορεία, οι ξενοφοβικές και μισαλλόδοξες πρακτικές, ο ρατσισμός δε βρήκαν και δεν θα βρουν γόνιμο έδαφος στη δημοκρατική και προοδευτική κοινωνία μας. Η δική μας κουλτούρα χαρακτηρίζεται από αίσθημα συμπόνιας και προσφοράς για τον αδύναμο και τον κατατρεγμένο. Δεν θα επιτρέψουμε να τη σπιλώσουν φασίζουσες λογικές και πρακτικές.
Σήμερα, τιμούμε την Παγκόσμια Ημέρα Μετανάστη. Τιμούμε την ιστορία μας, την αλληλεγγύη, την ανθρωπιά.
*Ο Χάρης Μαμουλάκης είναι Βουλευτής ΣΥΡΙΖΑ ν. Ηρακλείου - Πολιτικός Μηχανικός BEng MSc
