Οι κοντυλιές είναι ένα από τα βασικότερα είδη της κρητικής μουσικής

Οι κοντυλιές είναι ένα από τα βασικότερα είδη της κρητικής μουσικής, με μακραίωνη παράδοση και ρίζες στην Ανατολική Κρήτη. Στην ουσία πρόκειται για μουσικές φράσεις, από τις οποίες συγκροτούνται οργανικές μελωδίες, τραγούδια ακόμα και χοροί.  Περίφημες είναι οι περίτεχνες κοντυλιές από τις επαρχίες Σητείας και Iεράπετρας (που άλλοτε τραγουδιόνται και άλλοτε όχι, με γρήγορη ή αργή ρυθμική αγωγή και οι οποίες ενίοτε χορεύονται). 

Παίρνουν διάφορες ονομασίες: στειακές κοντυλιές, ιεραπετρίτικες κοντυλιές, κοντυλιές της νύχτας, κοντυλιές Καλογερίδη, κοντυλιές του Αλή, και ανάλογα με την τονικότητά τους κοντυλιές στη φα, κοντυλιές στη ντο, κοντυλιές στη ρε κ.λπ.

Στις μέρες μας, η λέξη κοντυλιά δεν είναι αποκλειστικά ταυτισμένη με τις μελωδίες τις Ανατολικής Κρήτης. Για τους περισσότερους, έχει τη σημασία της μουσικής που αποδίδει η λύρα ή το βιολί, δηλαδή τη δοξαριά, με τον ίδιο τρόπο που η λέξη πενιά σημαίνει τη μουσική του λαγούτου, του μπουζουκιού ή του μαντολίνου. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο ονομάζονται κοντυλιές και άλλοι εξαίρετοι σκοποί, που διαμορφώθηκαν στην Κεντρική Κρήτη, στους νομούς Ρεθύμνου και Ηρακλείου, πάνω στις μελωδίες των οποίων αποδίδονται ενίοτε μαντινάδες ή πολύστιχα αφηγηματικά τραγούδια, καθώς και η μουσική του σιγανού χορού, με την πιο αργή ρυθμική αγωγή, όπως αυτός αποδίδεται σε διάφορες περιοχές του νομού Ρεθύμνου.

Οι περισσότερες κοντυλιές θεωρούνται παραδοσιακές, δηλαδή παλαιές, που αγνοούμε το πώς και από ποιον ή ποιους δημιουργήθηκαν. Υπάρχουν, όμως, και αρκετές οι οποίες αποτελούν προσωπικές δημιουργίες ή διασκευές, όπως οι κοντυλιές Kαλογερίδη και οι κοντυλιές του Αλή στο νομό Λασιθίου και οι κοντυλιές του Καραβίτη στην επαρχία Aγ. BασιλείουPεθύμνης.

Σύμφωνα με τη γνώμη του μουσικού Γιάννη Nτεληβασίλη, την οποία κατέγραψε η εξαίρετη λαογράφος Μαρία Λιουδάκη, ο όρος κοντυλιά έχει την εξής αρχή: “Στα παλιά τα χρόνια μουσικό όργανο στην Kρήτη ήταν ο αυλός (χαμπιόλι ή μ(π)αντούρα), φτιαγμένος από καλάμι. Στο καλάμι το αναμεταξύ στα γόνατα μέρος λέγεται κόντυλας. Έτσι, μια που η μουσική των μαντινάδων παιζόταν πάνω στον κόντυλα (αφού εκεί ανοίγονται οι τρύπες), πήρε από ’κει τ’ όνομα κοντυλιά.”

ΦΩΤΟΑΡΧΕΙΟ: JORGO STAY.

ΠΗΓΗ: http://www.kritikigwnia.gr/