Στη διάθεση του κοινού τα σπάνια φωτογραφικά ντοκουμέντα – Ένα αρχείο που αποθανατίζει τη ναζιστική θηριωδία σε ολόκληρη την Κρήτη – Κώστας Μαμουλάκης: Δίνουμε μόνιμη στέγη σε ένα συγκλονιστικό αρχείο το οποίο αποτελεί στην ουσία μέρος της ιστορίας της Κρήτης
Στην τελική ευθεία έχουν μπει οι προετοιμασίες για την μόνιμη έκθεση του σπουδαίου φωτογραφικού αρχείου Κουτουλάκη του Δήμου Μαλεβιζίου, στη Δημοτική Πινακοθήκη Μαλεβιζίου «Μπότης Θαλασσινός» στην Τύλισο.
Πρόκειται για μέρος από το φωτογραφικό υλικό των πρώτων μηνών της μετακατοχικής περιόδου, τμήμα από το αρχείο του φωτογράφου Κωνσταντίνου Κουτουλάκη, το οποίο συνιστά μοναδικής αξίας φωτογραφικό ντοκουμέντο αφού εικονογραφεί τη ναζιστική θηριωδία και το Κρητικό δράμα. Αποτυπώνει με τον πιο εύγλωττο τρόπο τα κύρια γνωρίσματα της ζοφερής αυτής εποχής για την Κρήτη: την ανείπωτη καταστροφή, την ορφάνια και το πένθος που επέβαλε η φρικτή πραγματικότητα, μαζί όμως με ένα ακατάλυτο πείσμα για επιβίωση. Ο Κων/νος Κουτουλάκης συνόδεψε ως φωτογράφος την Επιτροπή Διαπιστώσεως Ωμοτήτων που αποτελούνταν από τον Νίκο Καζαντζάκη και τους Καθηγητές Πανεπιστημίου Ιωάννη Κακριδή και Ιωάννη Καλιτσουνάκη και η οποία διέτρεξε την Κρήτη από τον Ιούνιο έως τον Αύγουστο του 1945 για να καταγράψει τα εγκλήματα και τις καταστροφές που διαπράχτηκαν την Κατοχή στην Κρήτη, από τους Γερμανούς και Ιταλούς κατακτητές. Οι φωτογραφίες του Κουτουλάκη εξυπηρετούσαν τον προφανή στόχο να εικονογραφήσουν την πολυσέλιδη έκθεση που θα συνέτασσε η Επιτροπή και στόχος της Δημοτικής Αρχής με την μόνιμη αυτή έκθεση, είναι να βρίσκονται σταθερά στη διάθεση του κοινού τα σπάνια αυτά φωτογραφικά ντοκουμέντα.
Υπενθυμίζεται ότι το αρχείο Κουτουλάκη έχει παρουσιαστεί μέχρι σήμερα στο Ηράκλειο, τη Βιάννο, την Κριτσά (γενέτειρα του Κ. Κουτουλάκη), τα Χανιά, την Κάνδανο, την Αθήνα και την Μελβούρνη, ενώ αντίγραφο του αρχείου έχει παραδοθεί από τον Δήμαρχο Κώστα Μαμουλάκη στην αρμόδια διακομματική επιτροπή της Βουλής των Ελλήνων και στο Εθνικό Συμβούλιο για τη Διεκδίκηση των Γερμανικών Οφειλών.
Σε δηλώσεις του ο Δήμαρχος Μαλεβιζίου Κώστας Μαμουλάκης ανέφερε: «Όπως έχουμε υποχρέωση, δίνουμε μόνιμη στέγη σε ένα συγκλονιστικό φωτογραφικό αρχείο το οποίο αποτελεί στην ουσία μέρος της ιστορίας της Κρήτης. Πολύ σύντομα θα μπορεί ο κάθε επισκέπτης της Δημοτικής μας Πινακοθήκης να βλέπει από κοντά τις εικόνες που αποθανάτισε ο Κωνσταντίνος Κουτουλάκης και να αισθάνεται το ρίγος που όλοι όσοι έχουμε δει αυτές τις φωτογραφίες έχουμε νιώσει, ενώ θα συνεχιστούν και οι περιοδικές του εκθέσεις ανά την Ελλάδα.
Θα ήθελα να ευχαριστήσω την Περιφέρεια Κρήτης και τον Αντιπεριφερειάρχη Πολιτισμού Κώστα Φασουλάκη για την υποστήριξή της προσπάθειας ανάδειξης του αρχείου, όλα τα μέλη της επιτροπής εποπτείας της Πινακοθήκης μας όπως επίσης και την επιμελήτριά της Χρύσα Βαθιανάκη, που δουλεύοντας μεθοδικά και αποτελεσματικά, καταφέρνουν εξαιρετικά αποτελέσματα. Θα ήθελα επίσης να προσκαλέσω όλους τους Κρητικούς να επισκεφτούν την Τύλισο και να δουν από κοντά αυτό το φωτογραφικό υλικό. Λέγεται ότι μια φωτογραφία αξίζει όσο χίλιες λέξεις. Όσοι δουν από κοντά το αρχείο, θα το καταλάβουν απόλυτα!».
Το αρχείο Κουτουλάκη
Το αρχείο Κουτουλάκη έχει αναδειχθεί με τη συνεργασία του Δήμου Μαλεβιζίου της Περιφέρειας Κρήτης και του Κέντρου Ανθρωπιστικών Δικαιωμάτων του Πανεπιστημίου Κρήτης και μέσα από τις παρουσιάσεις τις οποίες επιμελήθηκαν ο καθηγητής Μανώλης Δρακάκης και ο αρχαιολόγος, ειδικός σύμβουλος του Δημάρχου Μαλεβιζίου, Γιώργος Τζωράκης, έχει γίνει κατανοητή η σπουδαιότητά του.
Αξίζει επίσης να τονιστεί ότι το περιεχόμενο της Έκθεσης Ωμοτήτων έγινε γνωστό μόλις το 1983, όταν εκδόθηκε από το Δήμο Ηρακλείου σπάνιο χειρόγραφο του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, το οποίο συνοδεύτηκε από ελάχιστες φωτογραφίες από τις λήψεις του Κουτουλάκη, οι οποίες θεωρούνταν χαμένες. Τμήμα του φωτογραφικού αρχείου Κουτουλάκη βρέθηκε στα κατάλοιπα του αείμνηστου δημοσιογράφου Μανόλη Δουλγεράκη, το οποίο, μαζί με την πλούσια βιβλιοθήκη του, δωρήθηκε το 2014 από την οικογένεια Δουλγεράκη, στο Δήμο Μαλεβιζίου.
Το δωρηθέν φωτογραφικό αρχείο δεν περιλαμβάνει το σύνολο των φωτογραφιών που τράβηξε ο Κουτουλάκης ως μέλος της Επιτροπής. Απουσιάζουν σημαντικές λήψεις – γνωστές ευτυχώς από αλλού – σε σημαντικούς σταθμούς από την περιήγηση της Επιτροπής.
