Πώς μπορούμε να αξιολογήσουμε, αλλά και να αξιοποιήσουμε τις εικόνες των παιδικών και των εφηβικών μας χρόνων; Με ποιον ακριβώς τρόπο φιλτράρονται τέτοιες εικόνες στη μνήμη και μέσα από ποιους δρόμους καταφέρνουν να πάρουν σάρκα και οστά; Κι ακόμα, ποια θέση έρχονται να διεκδικήσουν σε αυτή τη μνημονική διεργασία τα πρόσωπα που καθόρισαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τα αρχικά χρόνια της ζωής μας, σημαδεύοντας στιγμές οι οποίες θα μείνουν ανεξίτηλες στον νου και την καρδιά μας, όσες δεκαετίες κι αν μεσολαβήσουν;
Τα ερωτήματα ξεπηδούν με το που θα ξεφυλλίσουμε το πρώτο πεζογραφικό βιβλίο της Αίγλης Μπρούσκου «Η λεχώνα και η χελώνα» (έκδοση του ΣΥ.ΜΕ.ΠΕ.-Επιστημονικού Συλλόγου Μέριμνας Παιδιού και Εφήβων). Η συγγραφέας είναι κοινωνική ανθρωπολόγος και η έρευνα της στο Δημοτικό Βρεφοκομείο Άγιος Στυλιανός της Θεσσαλονίκης έχει εκδοθεί στο βιβλίο «Λόγω της κρίσεως σας χαρίζω το παιδί μου».
«Η λεχώνα και η χελώνα» είναι μια συλλογή σύντομων πλην εξαιρετικά πυκνών διηγημάτων, που συμπλέκουν τον προσωπικό με τον ιστορικό χρόνο, χρωματίζοντας κάθε επεισόδιο του παρελθόντος με ένα πολύ λεπτό και ταυτοχρόνως διεισδυτικό χιούμορ.
Οι πολυάριθμοι ήρωες, που είναι αντλημένοι από την ιστορία της οικογένειας της Μπρούσκου, μοιάζουν έτοιμοι να κάνουν τα πάντα: να μασουλήσουν τον τηγανισμένο γαύρο τους, βάζοντας στην άκρη όλες τις κακοτοπιές της καθημερινότητας, να περιγελάσουν την εφορία για την απειλητική γραφειοκρατία της, να απαγγείλουν (ιδίως αν είναι αθώα κοριτσάκια) ποιήματα σε ψαροταβέρνες στο Καβούρι, να επιδοθούν (και πάλι όντας μικρά κορίτσια) σε άπειρες σκανταλιές σε τραπέζια και μπαλκόνια, να διασκεδάσουν (τώρα παιδιά και πατεράδες μαζί) με τα σκυλόψαρα σε παρατεταμένες βαρκάδες, να εμπλακούν στη δολοφονία ενός ρουμάνου πρέσβη, να κοντέψουν να πάνε από πνιγμό στη γέφυρα της Αλαμάνας, να παρενοχλήσουν με το βαρκάκι τους (μόνο παιδιά πλέον) ένα μεγάλο και λίαν αξιοπρεπές καράβι, να πετάξουν πάνω από ένα φίδι με κατεύθυνση τον ουρανό, να ποθήσουν να ναυαγήσουν και να κατατρομάξουν όταν το ναυάγιο θα συμβεί στην πραγματικότητα, να παρακολουθήσουν τις περιπέτειες του κορμού ενός φοίνικα, να αντιμετωπίσουν μια μεγάλη θαλασσοταραχή στην Κύθνο μετά από κυνήγι πέρδικας, να ανταλλάξουν θέσεις (μια λεχώνα και μια χελώνα αναλαμβάνουν η μια τη δουλειά της άλλης), να πρωταγωνιστήσουν σε μια διαμάχη μεταξύ κωμωδίας και δράματος (μια μάνα με την κόρη της), αλλά και να ταξιδέψουν στο χρόνο: με οικογενειακές ιστορίες στην Τεργέστη, στην Κρήτη και τα Βαλκάνια, τις οποίες θα ακολουθήσουν ιστορίες για μια συνάντηση του Βάγκνερ το 1877 με έναν Έλληνα μουσικό, για έναν Έλληνα πολεμιστή στα χαρακώματα του Βερντέν το 1916, για την πυρκαγιά του 1917 στη Θεσσαλονίκη και για τον πρώτο βομβαρδισμό της Θεσσαλονίκης κατά τη διάρκεια του ελληνο-ιταλικού πολέμου. Κι υπάρχουν ακόμα ένας παππούς χειρουργός του Γαλλικού Νοσοκομείου στη Θεσσαλονίκη και μια γιαγιά που λατρεύει έναν ωραίο Σέρβο της εποχής της.
Η συγγραφέας μπολιάζει τον ρεαλισμό των αναμνήσεών της με μια φαντασία που δίνει φτερά στους ήρωες και τους προικίζει με μιαν εντελώς απρόσμενη διάσταση (χωρίς να διαρρηγνύεται ποτέ καθ' ολοκληρίαν το ρεαλιστικό πλαίσιο), οδηγώντας τους κάποτε ακόμα και σε ορισμένες σχεδόν υπερρεαλιστικές καταστάσεις. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τις πολλαπλές μεταπηδήσεις της αφήγησης στον χρόνο ή τη μόνιμη διάθεσή της για διακωμώδηση, μετατρέπει το βιβλίο της Μπρούσκου σε ένα διαρκές παιχνίδι επινοήσεων και μεταμορφώσεων.
Μια πρώτη λογοτεχνική εμφάνιση που πρέπει να προσέξουμε.
