Ιδιότυπη μυθική μορφή των σχετικών με την Κρήτη αρχαίων ελληνικών μύθων. Οι κυριότερες σχετικές πηγές είναι ο ψευδοπλατωνικός διάλογος Μίνως, τα Αργοναυτικά του Απολλωνίου Ροδίου, η Βιβλιοθήκη του Απολλοδώρου κ.α. Ο Τάλως περιγράφεται ως ζωντανός χάλκινος γίγας, ο οποίος κατασκευάστηκε από τον Ήφαιστο χάρις του Μίνωος ή του Διός (ως δώρο του τελευταίου προς την Ευρώπη). Αλλού αναφέρεται ως γιος του πρώτου ηγεμόνα της Κρήτης Κρητός, με γιο τον Φαιστό, ιδρυτή της Φαιστού και εγγονό του Γαδάμανου.
Ο Τάλως απένεμε δικαιοσύνη στην κρητική ύπαιθρο, διατρέχοντας τρεις φορές το χρόνο το νησί, έχοντας μαζί του τις χάλκινες πινακίδες με τους νόμους. Αναφέρεται όμως και ως οπλισμένος φρουρός της Κρήτης, την οποία περιέτρεχε τρεις φορές την ημέρα. Όταν πλησίαζαν ξένα πλοία στις ακτές της, ο Τάλως τα υποχρέωνε να απομακρυνθούν πετώντας τους βράχους. Στην περίπτωση που κάποιος εχθρός κατόρθωνε να αποβιβαστεί τον αγκάλιαζε και τον έκαιγε με το πυρωμένο χάλκινο στήθος του. Όταν κατά την Αργοναυτική Εκστρατεία πλησίασε η Αργώ στα κρητικά παράλια, ο Τάλως, εκτελώντας το καθήκον του, δεν την άφηνε να προσορμίσει.
Η Μήδεια όμως, που επέβαινε στην Αργώ, τον ακινητοποίησε με τα μάγια της και ύστερα του έβγαλε το καρφί (ή μεμβράνη) που συγκρατούσε μέσας το σώμα του το θεϊκό ζωοποιόν υγρό, τον ιχώρα, ο οποίος βρισκόταν σε μια φλέβα («σύριγγα») που έφθανε από τον λαιμό ως την φτέρνα του. Ο ιχώρ χύθηκε έξω από την «σύριγγα» και ο Τάλως πέθανε. Σύμφωνα με άλλη παραλλαγή του μύθου, το τόξευσε ο Ποίας στον αστράγαλο και τον σκότωσε. Το επεισόδιο του θανάτου του Τάλω, με την εκροή από το σώμα του του ιχώρος, παριστάνεται στην αττική ερυθρόμορφη αγγειογραφία, προς τα τέλη του 5ου αιώνα.
Η μυθική μορφή του Τάλω θεωρείται συνήθως ως θείας, αρχικά υποστάσεως, η οποία με τον καιρό περιέπεσε στην υποδεέστερη τάξη που μας περιγράφουν οι πηγές. Ο Τάλως φαίνεται να σχετίζεται με την αρχαία κρητική χαλκουργία, με την απονομή της δικαιοσύνης αλλά κυρίως με τον Ήλιο. Ο ηλιακός χαρακτήρας του επιβεβαιώνεται από την αναφορά του λεξικογράφου Ησύχιου, κατά την οποία «Τάλως» ήταν η αρχαία κρητική ονομασία του Ήλιου . Ένα επίθετο του Διός στην Κρήτη ήταν «Ταλλαίος», σχετιζόμενο και με το Ταλλαίον όρος (σημερ. Κουζούκονας, βόρεια του Ψηλορείτη).
Εκτός από τον κρητικό χάλκινο Τάλω αναφέρεται και ένας ακόμη Τάλως (ή Κάλως), με πιο ανθρώπινη υπόσταση, ως μορφή της σχετικής προς την Κρήτη αττικής μυθολογίας (Απολλώνιος, Παυσανίας, Φερεκύδης κ.ά.). ήταν ανιψιός του Δαιδάλου (γιος της αδελφής του Πέρδικας) και μαθητής του. Ξεπέρασε όμως σε ευφυΐα τον δάσκαλό του: παιδί ακόμη κατασκεύασε τον κεραμικό τροχό, τον διαβήτη και το πριόνι (μιμούμενος μια σιαγόνα φιδιού ή ραχοκοκαλιά ψαριού). Ο Δαίδαλος τον φθόνησε και τον σκότωσε, γκρεμίζοντάς τον από την Ακρόπολη. Οι Αθηναίοι τον ανακάλυψαν και εξόρισαν τον Δαίδαλο που κατέφυγε στην Κρήτη.
Τέλος, ο Παυσανίας αναφέρει έναν ακόμη Τάλω, βασιλιά της Χίου και γιο του Οινοπίωνα.
ΠΗΓΗ - http://www.golden-greece.gr
