Χαρούλα Βερίγου - Μια κούρσα για τη Χαριγένεια ( με κρητική απο τον καθηγητή Ι. Περυσινάκη )

(Φίλντισι, Αθήνα 2017).   

Χαριγένεια σημαίνει κατά λέξη αυτή που έγινε με χάρη, που η γενιά της έχει χάρη. Περιέργως, τυχαία ή σκόπιμα δεν γνωρίζω, είναι ένα όνομα που προσιδιάζει (εκτός από την ίδια την συγγραφέα) σε ηρωίδες ερωτικών μυθιστορημάτων της αρχαιότητας (Χαρίκλεια, η ηρωίδα στα Αἰθιοπικά του Ηλιοδώρου, Χαρίτων ο συγγραφέας του μυθιστορήματος Τὰ περὶ Χαιρέαν καὶ Καλλιρρόην, κ.ά.). Στο μυθιστόρημα υπάρχουν και άλλοι ήρωες με αρχαία ονόματα, όχι από αρχαιοπληξία, αλλά εξαιτίας της σημασίας τους: είναι όπως λέμε “όνομα επώνυμο” (nomen omen): Αριστόθεος, Μελάνθη, Χαριάννα, Σεμέλη κ.ά. Μια κούρσα μπορεί να σημαίνει ‘ένα αυτοκίνητο δώρο’ (381), ‘μια βόλτα, ένα ταξίδι με κούρσα’ (240, 385), ‘μία κούρσα η αντιμετώπιση κάποιου θέματος’ (240), ‘μία κούρσα η πορεία της ζωής’ (405, και μάλιστα σε συνδυασμό με το νερό του ποταμού που δεν γυρίζει πίσω). Όλες οι σημασίες περιέχονται στο βιβλίο, η πρώτη λανθάνουσα. Επικρατέστερη όμως είναι η τελευταία. Είναι μία μυθιστορία του τύπου «Βίος και πολιτεία».

Πρόκειται για την ζωή της Χαριγένειας με την μητέρα της, Τζιβαγιέρας, αρχικά και τις δύο κόρες της, Ανδρομάχη και Ανεζώ. Όμως το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου καταλαμβάνεται από έναν μοντέρνο σύγχρονο μύθο: ο Παύλος και η Σεμέλη είναι ένα πλούσιο αγαπημένο και ευτυχισμένο ζευγάρι στο Ηράκλειο, αλλά δεν έχουν αποκτήσει παιδί. Η Σεμέλη τελικά παρακινεί τον Παύλο να κάμει ένα παιδί με ξένη γυναίκα, με τη συμφωνία πως μόλις γεννηθεί θα γίνει δικό τους παιδί, χωρίς ποτέ να επιδιώξει να την βρεί η φυσική της μητέρα (είναι τελικά κορίτσι, Χαριάννα), έναντι μεγάλης αμοιβής που θα επιτρέπει στη φυσική μητέρα να ζήσει άνετα τη ζωή της, αυτή και οι δύο άλλες κόρες της. Η Χαριγένεια (δηλ. η συγγραφέας), με πολλή ανθρωπιά και φιλοσοφημένη σκέψη, αντιμετωπίζει τα θέματα ηθικής που θέτουν οι σύγχρονες αυτές μορφές της ζωής. Και, μετά από έντονο προβληματισμό, δέχεται τελικά να κυοφορήσει το παιδί του Παύλου και της Σεμέλης- με έντονη τρυφερότητα για τον Παύλο και το κυοφορούμενο μωρό, ακόμη και με ερωτικά συναισθήματα λανθάνοντα (“Χαριγένεια, μήπως να κάμεις την τιμή στον εαυτό σου και να γίνεις τελικά το στοίχημα της ελπίδας του; [του Παύλου] μονολόγησε” η ίδια, 121). Δεν μαθαίνουμε όμως ποτέ γιατί ο Παύλος επέλεξε την Χαριγένεια και όχι άλλη γυναίκα. Εδώ το μυθιστόρημα στερείται “το εικός και αναγκαίο” της πλοκής του έργου. Πάντως ο Παύλος φαίνεται να γνωρίζει την ιστορία της Χαριγένειας (165, 168).

Η αλήθεια είναι ότι ένας τέτοιος μύθος έχει επινοηθεί και σε άλλο ανάλογο μυθιστόρημα. Ένα πλούσιο ζευγάρι στην Αθήνα, δεν έχουν παιδί γιατί ο σύζυγος είναι ομοφιλόφιλος. Συμφωνούν να συγκατοικήσει η σύζυγος για κάποιο διάστημα όσο είναι αναγκαίο με έναν άνδρα ωραίο και αθλητικό, έναντι μιας γενναίας αμοιβής. Καρπός των επαφών αυτών είναι ένα αγόρι, το οποίο και εκείνος έχει αναλάβει την υποχρέωση να μην τον συναντήσει ποτέ. Όπως και Χαριάννα έχει σπουδάσει και αυτός Καλές Τέχνες.

Οι διάλογοι των ηρώων, ή οι μονόλογοι της Χαριγένειας (αλλά και της μητέρας της), είναι γραμμένοι με ανεξάντλητη τρυφερότητα και αισθαντικότητα και σοφία. Τεχνικά μέσα που υποστηρίζουν την πλοκή και την αφήγηση είναι η κουρούνα, ο κισσός και η μηλιά. Ωσάν αρχαία χορικά σχολιάζουν τα συμβαίνοντα και τα θέτουν σε αδιαμφισβήτητη τροχιά. Τα όνειρα ή και ορματισμοί λειτουργούν όπως οι χρησμοί στην αρχαία τραγωδία. Η πλοκή όμως εξυπηρετείται κυρίως από τους αλαφροΐσκιωτους ήρωες, την Ζωή και την Χαριγένεια. Αυτό, βέβαια, στερεί το έργο από ρεαλισμό, δηλ. από την “κατά το εικός ή αναγκαίο” πλοκή του- παρόλο που οι ήρωες φυσικά αποφασίζουν για τις πράξεις τους. Και είναι τραγική ειρωνεία ότι η Καλλιόπη, η μητέρα της Ζωής, βεβαιώνει την Χαριγένεια και εμάς, ότι η Ζωή, αυτό το αλαφοΐσκιωτο παιδί, είναι αδύνατο να ήξερε ότιδήποτε για το κυοφορούμενο παιδί και για τον (υποτιθέμενο) χαμό του (375): αυτή κυρίως είναι που γνωρίζει τα πάντα για το κυοφορούμενο, που και στη βάφτισή του παραβρέθηκε και αυτή φώναξε το όνομα για το μωρό, Χαριάννα (339). Όπως και το είχε ανεξάρτητα ονοματίσει και η ίδια η μητέρα της (268, 337). Την ύστατη ώρα η Καλλιόπη ομολογεί ανακουφισμένη: “ώστε ήξερες, τα ήξερες όλα, σουσουράδα, ε σουσουράδα!” (386).

Αυτό υπογραμμίζει ότι ο κυρίαρχος κόσμος του μυθιστορήματος είναι ο κόσμος των αλαφροΐσκιωτων· το ίδιο το μυθιστόρημα κινείται στον κόσμο των αλαφροΐσκιωτων. Όταν ο μυστηριώδης νέος παραδίδει στο χέρι της Ζωής το μικρό υφασμάτινο πουγκί που περιέχει το μενταγιόν της Χαριγένειας, η Ζωή αναφωνεί: “Μα δεν μπορεί! Είναι δυνατόν; Αποκλείεται, αποκλείεται. Πώς γίνεται; Τι παιγνίδι είναι αυτό;” (394). Τα λόγια αυτά είναι μία εξαίρετη αυτο-αναφορά στην συγγραφέα και σφραγίζουν την πλοκή του έργου σε ένα μεταφυσικό επίπεδο, στο επίπεδο του αλαφροΐσκιωτου. Οι ήρωες αυτοί ενεργούν ψυχόρμητα, με βάση τα συναισθήματά τους και την σκέψη τους, όμως όλες οι ενέργειες μεταλλάσσονται συντονισμένα σε αυτό το μεταφυσικό επίπεδο. Από την άλλη, υπάρχει ο παράλληλος σκληρός κόσμος της πραγματικότητας, η σκληρή τοπική κοινωνία, με τα κουτσομπολιά και τον φθόνο, και τα πάθη της ηρωίδας, τα οποία όμως δεν μπορούν να βλάψουν τελικά τη Χαριγένεια, ωσάν να εξοστρακίζονται από την καλοσύνη και την αγάπη, και την διαίσθηση που διατρέχει όλο το έργο: “όταν όλοι κοιμούνται, τυχαίνει και μένει ξάγρυπνη η ψυχή ενός μόνου παιδιού για να είναι μάρτυρας της αλήθειας” (341-2). Είναι η αγάπη και η καλοσύνη της ίδιας της ψυχής της συγγραφέως.

Η συγγραφέας αφηγείται την ιστορία τους, αλλά βάζει τους ήρωές της να διαλέγονται μεταξύ τους. Η Ζωή σχολιάζει από την αρχή τα γεγονότα στο ημερολόγιό της, σε μία παράλληλη πορεία ωσάν από άλλη διάσταση. Επικοινωνεί με τρόπο μυστικό με την Χαριγένεια, ιδιαίτερα κατά την κυοφορία και την κύηση της Χαριάννας, και έχει έτσι το προνόμιο να μοιράζεται τη γνώση του “παντογνώστη συγγραφέα”, ειδικά ως προς την πορεία της Χαριγένειας: σχεδόν ταυτίζεται με την συγγραφέα. Στα τελευταία κεφάλαια η ταύτιση γίνεται με προσωπικά στοιχεία από τη ζωή της συγγραφέως και αυτή κινεί την πλοκή του μυθιστορήματος στο τέλος του. Η Ζωή έβαλε τα ακουστικά του κινητού στα αυτιά της ετοιμοθάνατης μητέρας της να ακούσει ένα τραγούδι: “μελοποιημένοι στίχοι της” (της συγγραφέως) λέγει (387). Ο Αχέροντας, η Αμμουδιά, οι Φιλιάτες, η Κέρκυρα είναι στοιχεία της επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής της συγγραφέως με τον σύζυγό της (τον Ξένο τον Έλληνα, 390, 407).

Το όνειρο που βλέπει ξανά και ξανά από την ημέρα της επιστράτευσης, όπως λέγει η ίδια η Χαριγένεια, με τα θέματα από τα οποία αποτελείται, συνδέει τα επεισόδια του μυθιστορήματος. Η φράση μιας μυστηριώδους γυνακείας μορφής, με την οποία αρχίζει: “Φως στο φως, έτσι γράφεται η αρχή αυτού του τέλους” (327, 399, 408), με έναν τρόπο επιβλητικό και επιτακτικό υπενθυμίζει “τον ίσκιο μιας γυναίκας” στην “Σαπφώ” στο ιταλικό σχεδίασμα του Σολωμού.[1] Το όνειρο περιλαμβάνει το περίφημο μενταγιόν που αλλάσσοντας χέρια (από την Χαριγένεια στην Ζωή, και πάλι στην Χαριγένεια, και πάλι στην Ζωή, που για δεύτερη φορά το δίδει πάλι στην Χαριγένεια), σαν σημείο αναγνώρισης σε παραλογή δημοτικού τραγουδιού, με την μαγική του δύναμη επικυρώνει την εξέλιξη και πλοκή του έργου και σφραγίζει το τέλος του. Στο όνειρο επίσης περιέχεται η σιβυλλική φράση “Μη Καλλιόπη, εμείς μαζί θα περάσουμε τον ποταμό από τη γέφυρα, με κούρσα”, μία φράση που αναφέρεται στον θάνατο της Καλλιόπης του μυθιστορήματος, αλλά και της μητέρας της συγγραφέως, και της Χαριγένειας, και ενοποιεί το μυθιστόρημα και τα βάσανα της ηρωίδας. Ενώνει τα δύο νήματα του μυθιστορήματος την Χαριγένεια και την περιπετειώδη ζωή της με την Χαριάννα, αλλά και με την Καλλιόπη και τη Ζωή ως ήρωες του έργου, αλλά και πρόσωπα της πραγματικής ζωής της συγγραφέως. Ο Αριστόθεος, ο ευγενής και διακριτικός σύζυγος της Καλλιόπης (374), ευρίσκεται στη θέση του πατέρα της, και η γιαγιά Αικατερίνη στη θέση της γιαγιάς της. Η λύση του μυθιστορήματος είναι η εκφώνηση του ονόματος “Χαριάννα Μαραϊχά” (381) από την Ζωή στην μητέρα της, που αποτελεί μία εξαίρετη ‘αναγνώριση’ αρχαίας τραγωδίας, και η μεγαλειώδης τελετουργική σκηνή στον Αχέροντα στο τελευταίο κεφάλαιο.

Το βιβλίο αφιερώνεται στη μνήμη της μητέρας της Καλλιόπης “και στις ιέρειες των δακρύων, γυναίκες θύματα βίας της κοινωνίας”. Η σπαρακτική φωνή της αθώας Ανεζώς, που έπεσε θύμα βιασμού, “με πόνεσε, με πόνεσε, με πόνεσε” (279, 285), σαν στίχος χορικού τραγωδίας, είναι η καταδίκη της κοινωνίας της βίας- και άλλη μία πτυχή του σκληρού κόσμου στον οποίο κινούνται οι ήρωες.

Τέλος, πρέπει να αναφέρουμε το λεπτό χιούμορ και την πολιτική θέση που εκφράζει η συγγραφέας. Όταν άκουσε τον ιερέα να λέει ότι η νεοφερμένη Χαριγένεια είχε επιδείξει ανάρμοστη συμπεριφορά και μάλιστα χωρίς αιδώ, ο δικαστικός κλητήρας επαύξησε “εδώ, εδώ μάλιστα, όπως τα λες παπά μου, εδώ πληρώνονται όλα” (74), που είχε μαύρα μεσάνυχτα για την αιδώ του παπά και την πέρασε για το επίρρημα. Καθώς και παρετυμολογική ερμηνεία της φράσης “με αυτό το πλευρό να κοιμάσαι”, για τον Αδάμ και την Εύα (370). Παρενέβαλε με εκτίμηση την μνημειώδη παράσταση στο “Αθήναιον” το “Μεγάλο μας τσίρκο” της Τζένης Καρέζη και του Κώστα Καζάκου με τον Νίκο Ξυλούρη (166-7) την περίοδο της Χούντας. Πολιτικές συμπεριφορές στην τοπική κοινωνία επί Χούντας, όπως οι συζητήσεις του Γιάννη του μανάβη, και η δολοφονία με λοστό του φωτισμένου Μέλιου από τον Γιακουμή και τον Βλάντη (185).

Επαναλήψεις σε μία κλίμακα είναι αγαπημένη τεχνική που δίδει έμφαση στην περιγραφή και στις ιδέες (137, 242, 325-6). Επίσης, επίλεκτες μαντινάδες προσθέτουν ψηφίδες και αναδεικνύουν την αφήγηση. Φαίνεται πως η συγγραφέας έχει μεταφυσική σχέση με το αύριο, όχι μόνο σε αυτό το βιβλίο: “Όταν μια μόνο αχτίδα σου αναγγέλλει συλλαβιστά Έρ-χε-ται Αύ-ρι-ο” (197)· “αύριο, στον καιρό της αγάπης” (362, 408)· “αύριο θα περάσουν όλα, αύριο θα δεις, θα είναι όλα παρελθόν” (386· πβ. επίσης 267, 268, 328, 352). Τέλος, φαίνεται πως υπάρχει μία αλαφροϊσκιωτη ακόμη σχέση ανάμεσα στο μυθιστόρημα και τις εκδόσεις Φίλντισι: το μενταγιόν έχει έξι φιλντισένια πέταλα γύρω γύρω, αλλά τρυφερή σχέση υπάρχει και με άλλα φιλντισένια σκεύη του σπιτιού της Χαριγένειας.

ΥΓ.: 03.01.2018: Η ιστορία θα γράψει ότι σήμερα από πρωίας μέχρι νυχτός διάβαζα Μια κούρσα για τη Χαριγένεια. Την επομένη έγραψα την κριτική.

Ι.Ν. ΠΕΡΥΣΙΝΑΚΗΣ

Καθηγητής ομότιμος αρχαίας ελληνικής φιλολογίας

ΣΠΟΥΔΕΣ- ΕΡΕΥΝΑ- ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ 

Γεννήθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης το 1948 και σπούδασε κατά τα έτη 1966-1971 φιλολογία στο Tμ 

ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΑΤΑ: 

(I). Μονογραφίες: 

1. Wealth and Society in Early Greek Literature (PhD, King’s College London, 1982), 

2. Ἡ ἔννοια τοῦ πλούτου στὴν Ἱστορίη τοῦ Ἡροδότου (Ἰωάννινα 19982 ), 

3. Pindar’s imagery of poetry: the Nemean Odes (Δωδώνη: φιλολογία 26 (1997) 93-125 και 27 (1988) 17-68), 

4. Γλώσσα και Λογοτεχνία στην Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Πρακτικά Συνεδρίου (επιμ. Ι.Ν. Περυσινάκης και Τάσος Τσαγγαλίδης, Ιωάννινα 2004), 

5. Ἀρχαϊκὴ Λυρικὴ Ποίηση, Ανθολογία με βάση τον ἀγαθὸ και την ἀρετή, Κείμενο- μετάφραση- ἑρμηνεία (Εκδ. Δημ. Παπαδήμας 2012), 

6. A.W.H. Adkins, Ἠθικὲς ἀξίες καὶ πολιτικὴ συμπεριφορὰ στὴν Ἀρχαία Ἑλλάδα (μετάφραση-, Ἐκδ. Καρδαμίτσα, Ἀθήνα 2010), 

7. Plautine Trends. Studies in Plautine Comedy and its Reception (Edited by Ioannis N. Perysinakis and Evangelos Karakasis, Festschrift in honour of Prof. D. K. Raios, De Gruyter 2014), 

8. The Ancient Quarrel Between Philosophy and Poetry (υπό εκπόνηση). (II). 

ΑΡΘΡΑ 

δημοσιευμένα σε συλλογικούς τόμους, πρακτικά συνεδρίων, σε διεθνή ελληνικά και ξένα περιοδικά ή τη Δωδώνη: φιλολογία 

(A) Άρθρα για τον Όμηρο, τον Hσίοδο, την αρχαϊκή λυρική ποίηση, τους τρεις τραγικούς, τον Θουκυδίδη: 

9. «Hesiod’s Treatment of Wealth» (Mῆτις 1 (1986) 97-119), 

10. «Penelope’s ἔεδνα again» (CQ 41.2 (1991) 297-302), 

11. «The athlete as warrior» (BICS 37 (1990) 43-49), 

12. «Sophocles’ Philoctetes and the Homeric Epics» (Δωδώνη: φιλολογία 21 (1992) 79-120), 

13. «H λειτουργία του πλούτου στην πλοκή της Ὀδύσσειας του Oμήρου» (Eὐχὴν Ὀδυσσεῖ, Πρακτικά του Z Παγκόσμιου Συνεδρίου για την Ὀδύσσεια, Iθάκη 3-8 Σεπτεμβρίου 1993, Kέντρο Oδυσσειακών Σπουδών, σσ. 287-314), 

14. «Εἰκονοποιία τῆς ποίησης στὸν Πίνδαρο: Οἰκονομικὴ εἰκονοποιία» (Πρακτικά του Πρώτου Πανελληνίου και Διεθνούς Συνεδρίου Aρχαίας Eλληνικής Φιλολογίας, Aθήνα 23-26 Μαΐου 1994. Ελλην. Ανθρ. Εταιρεία, Μελέτες και Άρθρα 38 (Αθήνα 1997) 235-59. Bλ. και Δωδώνη: φιλολογία 23 (1994) 155-74) 

15. «Ὁ Φιλοκτήτης τοῦ Σοφοκλῆ: μιὰ διαχρονικὴ καὶ συγχρονικὴ ἀνάγνωση» (Mορφές της Aρχαίας Eλληνικής Λογοτεχνίας, Ίδρυμα K. Kατσάρη, Iωάννινα 1995, 63-86), 

16. «Callinus fr. 1W: warrior’s alternatives» (Δωδώνη: φιλολογία 25 (1996) 63-67), 

17. «Ἡ τριλογία τῶν Περσῶν» (Κτερίσματα, Φιλολογικά μελετήματα αφιερωμένα στον Ιωάννη Σ. Καμπίτση 1938-1990, ΠΕΚ, Ἡράκλειο 1994, 233-66), 

18. «Θεωρία τῆς γνώσεως τοῦ Ξενοφάνη στὸν Oἰδίποδα Tύραννο τοῦ Σοφοκλῆ» (Πρακτικά ΙΑ Διεθνούς Συνεδρίου Κλασσικών Σπουδών, Ἀθῆναι 2002, τόμ. Β, 705-726), 

 19. «Ομήρου Ἰλιάδα (Α, Ι): Μια ανάγνωση με τη γλώσσα του ποιητή» (: Α.Α. Στέφος (επιμ.), Ομηρική Φιλολογία, Πανελλήνια Ένωση Φιλολόγων, Σεμινάριο 30, Μεταίχμιο Αθήνα (2004) 157-74), 

20. «Ἆθλα ἀρετῆς ἢ Ποιητικὴ τῆς ἀρετῆς» (Πρακτικά του Δεύτερου Διεθνούς Συνεδρίου War, Peace and Panhellenic Games, Ancient Olympia, Pyrgos June 26th-July 3rd 2005, Ινστιτούτο Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας ‘Σωσίπολις’, Αθήνα, εκδ. Καρδαμίτσα 2013, 605-27), 

21. «Ἴαμβος: σημασία καὶ ἐτυμολογία» (Ελληνικά 56 (2006) 245-60), 

22. «Κόσμον or Κόμπον: A Note on Simonides’ Elegy on Plataea, Fr. 11.23W2» (ZPE 157 (2006) 19-21), 

23. «Ιστορία ως τραγωδία, η τριλογία των Περσῶν: τραγωδία ως ιστορία» (: Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου «Η Διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού. Το Αρχαίο Ελληνικό Δράμα», Λευκωσία 2007 53-79), 

24. «Μέγα τὸ τῆς θαλάσσης κράτος» (Θουκ. 1.143.5): Αρχαιολογία της ιδέας» (Τρίτο Διεθνές Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας (Διεθνές Ινστιτούτο Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας ‘Σωσίπολις’), 25-30 Μαΐου 2010, Αρχαία Ολυμπία, Πύργος. Υπό έκδοση στα Πρακτικά).

 (B) Άρθρα για την εξέλιξη και την μετάπλαση των αρχαϊκών ηθικών αξιών και της πολιτικής συμπεριφοράς: 

25. «Προβλήματα ερμηνείας και μετάφρασης της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας: Θέογνης» (Παλίμψηστον 11 (1991) 41-58), 

26. «Hθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά στα ομηρικά έπη: μια προσέγγιση της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας» (Ἴνδικτος 5 (Iούνιος 1996) 240-70. 

Ἀφιέρωμα στὰ κλασικὰ γράμματα. 

Mνήμη Ἰωάννου Συκουτρῆ), 27. «Ἀρχαϊκὲς ἠθικὲς ἀξίες καὶ πολιτικὴ καὶ οἰκονομικὴ συμπεριφορὰ σὲ πρώϊμους διαλόγους τοῦ Πλάτωνα: Μία προσέγγιση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς λογοτεχνίας» (: Η Κλασική παιδεία σήμερα. Πλάτων (Παράρτημα 2003) 275-300), 

28. «Ἠθικὲς ἀξίες καὶ πολιτικὴ συμπεριφορὰ στὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ λογοτεχνία: Προβλήματα ἑρμηνείας καὶ μετάφρασης τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς λογοτεχνίας: Μία προσέγγιση» (Η Διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, επιμ. Β. Τσάφος, Αθήνα, Μεταίχμιο 2008 63-83), 

29. «Ἠθικὲς ἀξίες καὶ πολιτικὴ συμπεριφορὰ σὲ πρώιμους διαλόγους τοῦ Πλάτωνα καὶ τοὺς Νόμους (ἤ, ἀπὸ τὴν παλαιὰ διαμάχη ἀνάμεσα στὴν ποίηση καὶ τὴ φιλοσοφία») (Αριάδνη 12 (2006) 69-92) 

30. «From the Ancient Quarrel Between Philosophy and Poetry: Plato’s Hippias Minor» (Homeric Receptions in literature and the performing arts, Corfu 7-9 November 2011. Υπό έκδοση στα Πρακτικά) 

31. «W.H. Adkins: Ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά στην αρχαία Ελλάδα: Μία ερμηνευτική προσέγγιση της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας» (περ. διά-Λογος 3 (2013) 174-91) 

32. «Ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Η Μούσα της ποίησης και η Μούσα της φιλοσοφίας: Παλαιά και νέα μαθήματα» (Φιλοσοφία και παιδεία, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα, 10 Νοεμβρίου 2012. Υπό έκδοση στα Πρακτικά). 

33. «The Ancient Quarrel Between Philosophy and Poetry: Plato’s Apology of Socrates» (Seminars on Ancient Greek Literature and Culture, European Cultural Centre, Delphi 29 July 2013, under publication). 

34. «Moral Values and Political Behaviour in Euripides’ Electra (367-90) and the Poetics of the Play» (forthcoming in Festschrift in Honour of Prof. Georgia Xanthakis-Karamanos). 

35. «Ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά στην Ηλέκτρα του Ευριπίδη (367-90)» (Διεθνές Συνέδριο προς τιμήν της καθηγήτριας Γεωργίας Ξανθάκη-Καραμάνου, Καλαμάτα 27-31 Μαΐου 2013, υπό έκδοση στα Πρακτικά, Εκδόσεις Παπαζήσης) 

36. «Ο ‘έπαινος του αθλητή’ και το ‘χρέος του ποιητή’ του επινικίου στην αττική ρητορεία» (41ο Ετήσιο Συνέδριο της ΠΕΦ, Η Αρχαία Λυρική Ποίηση και η Διαχρονική της Επίδραση, 20-22 Νοεμβρίου 2014, Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσός, Αθήνα. Υπό έκδοση στα Πρακτικά του Συνεδρίου). 

37. «Ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Παλαιά και νέα μαθήματα» (Σεμινάρια Διδακτικής της Ο.Ε.Φ.Ε. 29 και 30 Νοεμβρίου 20124, Grand Serai and Xenia Hotel, Ιωάννινα. Υπό έκδοση στα Πρακτικά του Συνεδρίου). 

(Γ) Άρθρα σχετικά με την επιβίωση και πρόσληψη της αρχαίας ελληνικής στη νέα ελληνική λογοτεχνία: 

38. «H ωδή Eἰς Mούσας του A. Kάλβου. Πηγές και επιδράσεις» (Δωδώνη: φιλολογία 14 (1985) 9-38), 

39. «Δομικές αναλογίες και απηχήσεις από την αρχαία ελληνική λογοτεχνία στις Ὠδὲς του Kάλβου: για μια ποιητική των Ὠδῶν» (Δωδώνη: φιλολογία 24 (1995) 25-45),

40. «Πάλι για τη "φεγγαροντυμένη" στον Kρητικό του Σολωμού» (Ἑλληνικά 37 (1986) 163- 71), 

41. «Tο Ἄξιον Ἐστί του Oδ. Eλύτη: Eπιδράσεις από την αρχαία ελληνική λογοτεχνία» (Ἑλληνικά 41 (1990) 95-111), 

42. «The Shade of Homer: Solomos, Petrarch, Ennius» (Δωδώνη: φιλολογία 20 (1991) 175- 88), 

43. «Ἴσκοι τῆς Ἑλληνικῆς Ἀρχαιότητας στὶς Ἕξι Νύχτες στὴν Ἀκρόπολη τοῦ Γιώργου Σεφέρη» (Η Πρόσληψη της Αρχαιότητας στο Βυζαντινό και Νεοελληνικό Μυθιστόρημα, επιμ. Στ. Κακλαμάνης-Μιχαήλ Πασχάλης, Στιγμή, Αθήνα (2005) 205-25), 

44. «Τὸ θέμα τῆς ἐπίκλησης τῆς Μούσας καὶ τῆς ἔμπνευσης τοῦ ποιητῆ: Ὁ Ἀσκραῖος τοῦ Κωστῆ Παλαμᾶ» (Πρακτικά Συνεδρίου, Κωστής Παλαμάς, Εξήντα Χρόνια από τον θάνατό του (1943-2003, τόμ. Β (2006) 829-52), 

45. «Πρόσληψη της αρχαίας ελληνικής στη νέα ελληνική λογοτεχνία: Μια περιδιάβαση» (Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου, Ελληνική Αρχαιότητα και Νεοελληνική Λογοτεχνία, Τμήμα Ιστορίας, Ιόνιο Πανεπιστήμιο 2008, επιμ. Θ. Πυλαρινού, Κέρκυρα 2009, 195-216) 

(Δ) Ακαδημαϊκά δημοσιεύματα 

46. «Mνήμη Γιάννη Καμπίτση»: Kτερίσματα. Φιλολογικa μελετήματα αφιερωμένα στον Iωάννη Σ. Kαμπίτση: 

(Iωάννινα, 22 Nοεμβρίου 2000) και (Hράκλειο 2000). 

47. «A.W.H. Adkins († 1996): Ένας από τους αξιολογότερους ελληνιστές του αιώνα» (Νεκρολογία, Ελληνικά 49.1 (1999) 207-210). 

48. Αναγόρευση της Καθηγήτριας Pat E. Easterling σε επίτιμο διδάκτορα φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλολογίας (2002), Ιωάννινα 2003. Έπαινος της τιμωμένης και επιμέλεια. 

49. Αναγόρευση του (†) Καθηγητή Δανιήλ Ιακώβ σε επίτιμο διδάκτορα φιλοσοφίας του Τμήματος Φιλολογίας (08.04.2014) (Ιωάννινα 2015). Έπαινος του τιμωμένου και επιμέλεια. 

50. Παρουσίαση του τόμου Plautine Trends. Studies in Plautine Comedy and its Reception (Edited by Ioannis N. Perysinakis and Evangelos Karakasis, Festschrift in honour of Prof. D. K. Raios, De Gruyter 2014), προς τιμήν του Καθηγητή Δημητρίου Ράιου (30 Οκτωβρίου 2014). 

(Ε) Άλλα δημοσιεύματα: 

51. «Yπερρεαλιστική έκφραση στην ποίηση. Γενικές αρχές» (Φιλολογικά 1 (1979) 1-14), 

52. «Ύμνος στον Πάνα» (Eισαγωγή, ποιητική μετάφραση σε ισάριθμους ιαμβικούς δεκαεπτασύλλαβους στίχους) (Ἠπ. Ἑστία (1979) 3-10), 

53. «Γλωσσικές παρατηρήσεις» (Δωδώνη 11 (1982) 283-87), 

54. «Oι μεταφράσεις του Παναγή Λεκατσά από την αρχαία ελληνική λογοτεχνία» (Oυτοπία, Aφιέρωμα στον Παναγή Λεκατσά, 20 (Mάϊος- Iούνιος) Aθήνα 1996, 131-60), 

55. «Τὸ μέλλον τοῦ παρελθόντος: πραγματικότητα καὶ προοπτικὲς τῶν κλασικῶν σπουδῶν» (Δωδώνη: Φιλολογία (2004) 243-54), 

56. «Δωδωναῖος Λόγος: Πινδάρου, Εἰς Δία Δωδωναῖον (παιάν)» (Δωδώνη, 6 Οκτωβρίου 2012, εφ. Νέοι Αγώνες). 

57. Ποιήματα Πρόλογος Μ.Γ. Μερακλή (Γιάννινα 1979), Μονόφυλλο (Ιωάννινα 1999), Μονόφυλλο Α (Ιωάννινα 2010), όλα εκτός εμπορίου. 

(Στ): Βιβλιοκρισίες στην Classical Review και τα Ἑλληνικά. 

ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΕ ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΚΑΤΟΠΙΝ ΠΡΟΣΚΛΗΣΕΩΣ ΜΕ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ 

-ΙΑ Διεθνές Συνέδριο Κλασικών Σπουδών (FIEC), Καβάλα 1999. Ανακοίνωση με θέμα: «Θεωρία τῆς γνώσεως τοῦ Ξενοφάνη στὸν Oἰδίποδα Tύραννο τοῦ Σοφοκλῆ», Πρακτικά τόμ. Β 705-26, Αθήνα 2002. 

-Η Πρόσληψη της Αρχαιότητας στο Βυζαντινό και Νεοελληνικό Μυθιστόρημα, Τμήμα Φιλολογίας, Πανεπιστημίου Κρήτης, Ρέθυμνο 2001. Συμμετοχή με θέμα: «Ἴσκοι τῆς Ἑλληνικῆς Ἀρχαιότητας στὶς Ἕξι Νύχτες στὴν Ἀκρόπολη τοῦ Γιώργου Σεφέρη».

 -Διεθνές Συμπόσιο: Η Κλασική παιδεία σήμερα. Πραγματικότητα καὶ Προοπτικές στὴν Ἑλλάδα του 21ου αἰ., Παρνασσός, Ἀθήνα 2002. Συμμετοχή: «Ἀρχαϊκὲς ἠθικὲς ἀξίες καὶ πολιτικὴ καὶ οἰκονομικὴ συμπεριφορὰ σε πρώϊμους διαλόγους τοῦ Πλάτωνα: Μία προσέγγιση τῆς ἀρχαίας ἑλληνικῆς λογοτεχνίας».

 -30στό Σεμινάριο της ΠΕΦ, Ομηρική Φιλολογία, Ιθάκη, 2003. Συμμετοχή: «Ομήρου Ἰλιάδα (Α, Ι): Μια ανάγνωση με τη γλώσσα του ποιητή» (Σεμινάριο 30, Αθήνα Μεταίχμιο 2004, 157-74) 

 -Κωστής Παλαμάς. Εξήντα Χρόνια από τον θάνατό του. Β Διεθνές Συνέδριο 2003. Ανακοίνωση: «Τὸ θέμα τῆς ἐπίκλησης τῆς Μούσας καὶ τῆς ἔμπνευσης τοῦ ποιητῆ: Ὁ Ἀσκραῖος τοῦ Κωστῆ Παλαμᾶ», Πρακτικά, τόμ. Β 829-52. 

-Διάλεξη στη σειρά διαλέξεων του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης «Μνήμη Γιάννη Καμπίτση»: «Ἠθικὲς ἀξίες καὶ πολιτικὴ συμπεριφορὰ σὲ πρώιμους διαλόγους τοῦ Πλάτωνα καὶ τοὺς Νόμους (ἢ ἀπὸ τὴν παλαιὰ διαμάχη ἀνάμεσα στὴν ποίηση καὶ τὴ φιλοσοφία»), Αριάδνη 2006. 

-Ημερίδα της ΠΕΦ με θέμα: Η διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών στη δευτεροβάθμια εκαπαίδευση 2006. Ανακοίνωση: «Ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Προβλήματα ερμηνείας και μετάφρασης της αρχαίας ελληνικής λογοτεχνίας. Μία προσέγγιση» (Πρακτικά, Αθήνα Μεταίχμιο 2008, 63-83).

 -2nd International Conference of Ancient Hellenic History, by The International Institute of Ancient History Sosipolis «War, Peace and Panhellenic Games», Olympia, Pyrgos June 2005. Συμμετοχή με ανακοίνωση: «Ἆθλα ἀρετῆς ἢ Ποιητικὴ τῆς ἀρετῆς» (Πρακτικά 2013, 605-27)

 -Διεθνές Συνέδριο: Η Διδασκαλία της Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού. Το Αρχαίο Ελληνικό Δράμα, Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Λευκωσία, Κύπρος 2007. Συμμετοχή: «Ιστορία ως τραγωδία, η τριλογία των Περσῶν: τραγωδία ως ιστορία», Πρακτικά, Λευκωσία 2007 53-79. 

-Διεθνές Επιστημονικό Συνέδριο με θέμα Ελληνική Αρχαιότητα και Νεοελληνική Λογοτεχνία, Τμήμα Ιστορίας Ιόνιο Πανεπιστήμιο 2008. Συμμετοχή με θέμα: «Πρόσληψη της αρχαίας ελληνικής στη νέα ελληνική λογοτεχνία: Μια περιδιάβαση» (Πρακτικά του Διεθνούς Συνεδρίου, Ελληνική Αρχαιότητα και Νεοελληνική Λογοτεχνία, επιμ. Θ. Πυλαρινού, Κέρκυρα 2009, 195-216). 

-Τρίτο Διεθνές Συνέδριο Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας (Διεθνές Ινστιτούτο Αρχαίας Ελληνικής Ιστορίας ‘Σωσίπολις’), 25-30 Μαΐου 2010, Αρχαία Ολυμπία, Πύργος. Συμμετοχή με θέμα «Μέγα τὸ τῆς θαλάσσης κράτος» (Θουκ. 1.143.5): Αρχαιολογία της ιδέας» (υπό έκδοση στα Πρακτικά). 

-«From the Ancient Quarrel Between Philosophy and Poetry: Plato’s Hippias Minor» (Homeric Receptions in literature and the performing arts, Corfu 7-9 November 2011. Υπό έκδοση στα Πρακτικά). 

-«Ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Η Μούσα της ποίησης και η Μούσα της φιλοσοφίας: Παλαιά και νέα μαθήματα» (Φιλοσοφία και παιδεία, Πανεπιστήμιο Πατρών, Πάτρα, 10 Νοεμβρίου 2012. Υπό έκδοση στα Πρακτικά). 

-«The Ancient Quarrel Between Philosophy and Poetry: Plato’s Apology of Socrates» (Seminars on Ancient Greek Literature and Culture, European Cultural Centre, Delphi 29 July 2013, under publication).

 -«Moral Values and Political Behaviour in Euripides’ Electra (367-90) and the Poetics of the Play» (forthcoming in Festschrift in honour of Prof. Georgia Xanthakis-Karamanos). 

-«Ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά στην Ηλέκτρα του Ευριπίδη (367-90)» (Διεθνές Συνέδριο προς τιμήν της καθηγήτριας Γεωργίας Ξανθάκη-Καραμάνου, Καλαμάτα 27-31 Μαΐου 2013, υπό έκδοση στα Πρακτικά, Εκδόσεις Παπαζήσης). 

-«Ο ‘έπαινος του αθλητή’ και το ‘χρέος του ποιητή’ του επινικίου στην αττική ρητορεία» (41ο Ετήσιο Συνέδριο της ΠΕΦ, Η Αρχαία Λυρική Ποίηση και η Διαχρονική της Επίδραση, 20- 22 Νοεμβρίου 2014, Φιλολογικός Σύλλογος Παρνασσος, Αθήνα. Υπό έκδοση στα Πρακτικά του Συνεδρίου). 

 -«Ηθικές αξίες και πολιτική συμπεριφορά στην αρχαία ελληνική λογοτεχνία: Παλαιά και νέα μαθήματα» (Σεμινάρια Διδακτικής της Ο.Ε.Φ.Ε. 29 και 30 Νοεμβρίου 2014, Grand Serai and Xenia Hotel, Ιωάννινα. Υπό έκδοση στα Πρακτικά του Συνεδρίου). 

- Συμμετοχή κάθε χρόνο στα Συμπόσια του Τομέα Κλασικής Φιλολογίας. 

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΕΡΓΟ: 

Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας κατά τα έτη 1999-2003. Διευθυντής Τομέα Κλασικής Φιλολογίας κατά τα έτη 1994-97. Μέλος της Επιτροπής για την Διοίκηση του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού Π.Ι. 1994-98 Αναπληρωτής Πρόεδρος του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και Πολιτισμού: 1999-2003 Μέλος της Επιτροπής Ερευνών 1996-99 Ανάμεσα σε λοιπές άλλες ακαδημαϊκές και διοικητικές δραστηριότητες: Μέλος Επιτροπής για την σύνταξη του Οδηγού Σπουδών του Τμήματος (1987), και επί έτη, μέλος της Επιτροπής Οδηγού Σπουδών και του Προγράμματος Σπουδών του Τμήματος Διευθυντής της Επετηρίδας «Δωδώνη: Φιλολογία» (1996-2004) Συντάκτης του Κανονισμού της επετηρίδας «Δωδώνη: φιλολογία», και της εκπόνησης διδακτορικής διατριβής. Συντάκτης του Πίνακα ανταλλαγής περιοδικών με την «Δωδώνη:φιλολογία» και δωρεάν παραληπτών της επετηρίδας. Συντάκτης των Κανονισμών Λειτουργίας των Εργαστηρίων του Τμήματος Εισηγητής της πρότασης οργάνωσης και μέλος έπειτα επί πολλά έτη της οργανωτικής επιτροπής για το Πρόγραμμα σεμιναρίων των άτυπων μεταπτυχιακών σπουδών στον Τομέα Κλασικής Φιλολογίας και για τις προσκλήσεις επιστημόνων από το εξωτερικό. Συντάκτης της Πρότασης για την ίδρυση (ΦΕΚ 1640/10.12.2001) και ανανέωση του ΠΜΣ του Τμήματος, και του Κανονισμού του ΠΜΣ. Διευθυντής της ΣΕΜΣ και Μέλος της ΣΕΜΣ επί πολλές θητείες. Σεμινάρια ΠΜΣ Κλασικής Ειδίκευσης- Προσκλήσεις επιστημόνων του εξωτερικού. Επόπτης διδακτορικών διατριβών (πέντε ολοκληρωμένων) και Μεταπτυχιακών διατριβών (πέντε ολοκληρωμένων, μιας εκπονουμένης)- Μέλος τριμελών συμβουλευτικών Επιτροπών- Μέλος τριμελών ή επταμελών εξεταστικών επιτροπών- Μέλος πολλών Εισηγητικών Επιτροπών για την εκλογή μελών ΔΕΠ (στο Τμήμα ή άλλα τμήματα) - Μέλος εκλεκτορικών σωμάτων (στο Τμήμα ή πολλά άλλα τμήματα της χώρας)-Αξιολογητής έργου μελών ΔΕΠ. 

Προμήθεια βιβλίων στο Εργαστήριο Κλασικής Φιλολογίας. Παραγγελίες βιβλίων: κάθε χρόνο από το 1982 μέχρι σήμερα παραγγελία χιλιάδων βιβλίων ύστερα από μελέτη και επιλογή από βιβλιοκριτικά περιοδικά και Καταλόγους εκδοτικών οίκων και Παναπιστημίων, πρώτα για το Σπουδαστήριο Κλασικής Φιλολογίας και Αρχαίας Ιστορίας και έπειτα για την Κεντρική Βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου. Tηλ. γραφ.: (26510) 05184 οικ. (26510) 68921 home e-mail: inpery@gmail.com

---

[1] Λίνου Πολίτη, Διονυσίου Σολωμού, Άπαντα, τόμος δεύτερος, Παράρτημα, Ιταλικά (ποιήματα και πεζά) Μετάφραση, β έκδοση Ίκαρος, Αθήνα 1969) σ. 103.