του Χάρη Μαμουλάκη*
«Το μέλλον ανήκει στα σκουπίδια», έγραφε ο Ντίνος Χριστιανόπουλος. Με το γνωστό δηλητηριώδες του ύφος ήθελε να καυτηριάσει την κυριαρχία της μετριότητας και της ανικανότητας. Όπως εμφατικά είχε υποστηρίξει, «ο εσμός των άχρηστων παραμένει αήττητος».
Εγώ από τη φύση μου δεν είμαι τόσο απαισιόδοξος. Ωστόσο, χρησιμοποιώντας τη φράση του ποιητή με την κυριολεκτική της σημασία, θα συμφωνήσω μαζί του. Πράγματι το μέλλον ανήκει στα σκουπίδια! Διότι, ενώ τα θεωρούμε άχρηστα, εν τέλει προσφέρονται για οικονομική αξιοποίηση.
Στην Ελλάδα δεν έχουμε αντιληφθεί ακόμη την αξία των απορριμμάτων, τον αστείρευτο πλούτο τους. Θεωρούμε ότι ο κύκλος ζωής των προϊόντων κλείνει με την απόρριψή τους στους κάδους και στις χωματερές. Ωστόσο, θάβοντας και καίγοντάς τα δεν επιβαρύνουμε μόνο το περιβάλλον. Στερούμαστε και τη δυνατότητα να αποκομίσουμε τα αποδεδειγμένα πολλαπλά οφέλη που αποδίδουν.
Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε διαχρονικά τα απορρίμματα είναι δείκτης της υστέρησής μας: παραγωγικής, οικονομικής, αναπτυξιακής. Η απόκλισή μας από τις προηγμένες χώρες είναι εμφανής και σε αυτό το επίπεδο. Καιρό τώρα, όλες τους επενδύουν στα σκουπίδια. Μάλιστα, έχουν δημιουργήσει ολόκληρες βιομηχανίες για την ορθή διαχείριση και αξιοποίησή τους. Έτσι, όχι μόνο προστατεύουν το περιβάλλον και την ποιότητα ζωής των πολιτών, αλλά δημιουργούν και παράγουν κεφάλαιο. Όπως έλεγε κι ο θεμελιωτής του Μαρξισμού, επενδύοντας στο κεφάλαιο όχι μόνο συντηρείς την αξία του, αλλά και τη διευρύνεις.
Η ανακύκλωση εκ των πραγμάτων καθίσταται καίρια προτεραιότητα, προκειμένου να εκμεταλλευτούμε τα πλεονεκτήματα που μας παρέχουν τα απόβλητα. Το κυριότερο, υιοθετώντας τη στρατηγική της κυκλικής οικονομίας μπορούμε να πετύχουμε ακόμη περισσότερα. Η κυκλική οικονομία συνιστά μετεξέλιξη της ανακύκλωσης. Φεύγουμε από το μοντέλο «παραγωγή-κατανάλωση-απόρριψη» και περνάμε σε ένα άλλο: Βλέπουμε τα προϊόντα σαν μια ευκαιρία να δημιουργήσουμε
αξία, όχι όταν κλείσουν τον κύκλο τους, αλλά σε κάθε φάση της ωφέλιμης ζωής τους. Εστιάζουμε στην επαναχρησιμοποίηση, στην επισκευή, στην ανανέωση. Πρόκειται για ένα νέο παραγωγικό και καταναλωτικό μοντέλο που στοχεύει στη χρήση των υλικών για πολύ περισσότερο χρόνο και στην εξοικονόμηση φυσικών πόρων και ενέργειας. Ο,τι προηγουμένως ήταν απόβλητο μπορεί να μετατραπεί σε πρώτη ύλη.
Προφανέστατα, η εξωστρέφεια που επιβάλλει η κυκλική οικονομία έχει ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη νέων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και την ενίσχυση της απασχόλησης. Παράγοντες πολύ σημαντικοί για την υπέρβαση της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας. Παρ’ όλα αυτά εμείς καθυστερούμε να προσαρμοστούμε και να εφαρμόσουμε τις αρχές της κυκλικής οικονομίας. Ενώ και οι διάφοροι επιχειρηματικοί οικονομικοί κλάδοι υιοθετούν αποσπασματικά έως και καθόλου το συγκεκριμένο μοντέλο.
Είναι χαρακτηριστικό ότι ανακυκλώνουμε το 19%-20% των αστικών αποβλήτων, όταν το αντίστοιχο ποσοστό στις υπόλοιπες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης ανέρχεται στο 41,8%. Μάλιστα, σύμφωνα με τον ΣΕΒ, η παραγωγή απορριμμάτων στην Ελλάδα αγγίζει τους 5 εκατομμύρια τόνους ετησίως, εκ των οποίων περίπου 1 εκατομμύριο ανακυκλώνεται. Τα υπόλοιπα καταλήγουν στους ΧΥΤΑ. Απ’ αυτά 3 εκατομμύρια τόνοι αφορούν δυνητικά ανακυκλώσιμα και βιοαποικοδομήσιμα υλικά. Η μεταφορά τους στους ΧΥΤΑ κοστίζει 135 εκατομμύρια ευρώ. Η αξία των ανακυκλώσιμων υλικών ανέρχεται στα 200 εκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων τα 150 εκατομμύρια ευρώ χάνονται λόγω κακής διαχείρισης, ενώ μόλις τα 50 εκατομμύρια επιστρέφουν στην πραγματική οικονομία.
Ο ΕΣΔΑΚ, θεμελιώνοντας μια συγκεκριμένη στρατηγική, επενδύει στην αξία της ορθής διαχείρισης των απορριμμάτων, της ανακύκλωσης, της κυκλικής οικονομίας, ανοίγοντας νέους δρόμους για την ανάπτυξη της Κρήτης.
