Τριάντα (30) χλμ. ανατολικά της Ιεράπετρας και τριαντατρία (33) νότια της Σητείας, πάνω στο νότιο οδικό άξονα Σητείας-Ιεράπετρας, βρίσκεται ο Μακρύ Γιαλός στο Λυβικό πέλαγος. Το όνομα του προέρχεται από την μεγάλη αμμώδη παραλία που υπάρχει εκεί. Ήδη από την Προϊστορική Εποχή κατοικήθηκε η περιοχή αφήνοντας σημαντικά λείψανα του παρελθόντος. Ένα από αυτά είναι τα θεμέλια μιας ρωμαϊκής έπαυλης, η οποία αποκαλύφθηκε στην θέση Κατωβίγλι, δίπλα από την εκκλησία της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Οι συστηματικές ανασκαφές απέδειξαν την ύπαρξη μεγάλης εγκατάστασης (έπαυλη) που χρονολογείται από τον 1ο π.Χ. ως τον 3o αι. μ.Χ.
Εκτός των δωματίων και αποθηκευτικών χώρων, η έπαυλη διέθετε λουτρικό συγκρότημα με υπαίθρια δεξαμενή. Η διάταξη των χώρων δεν είναι απλή και συνθέτει ένα σύνολο που καταλαμβάνει προς το παρόν έκταση 1,5 στρεμμάτων, η έρευνα του οποίου δεν επιτρέπει ακόμη ασφαλή συμπεράσματα. Τα δωμάτια βρίσκονται γύρω από μια υπαίθρια αυλή, ενώ οι είσοδοι διαθέτουν μεγάλα πώρινα κατώφλια. Διάδρομοι και αυλές λειτουργούν ως κεντρικοί άξονες γύρω από τους οποίους εκτείνονται τα δωμάτια και οι βοηθητικοί χώροι. Ένα μεγάλο δωμάτιο με πολυτελές δάπεδο χρησίμευε ως αίθουσα υποδοχής. Η είσοδος της έπαυλης είχε ψηφιδωτό δάπεδο με γεωμετρικό και φυτικό διάκοσμο. Τα δάπεδα και οι τοίχοι των κυρίως δωματίων είναι επενδυμένα με μαρμάρινες πλάκες. Ταφικό δωμάτιο με κτιστό τον χώρο της κύριας ταφής, φούρνος με αψιδωτό άνοιγμα και χαρακτηριστική ύπαρξη στάκτης, αποτελούν χώρους εκτός των κυρίων δωματίων.
Στο νοτιοανατολικό τμήμα της έπαυλης ήταν το λουτρικό συγκρότημα, το γνωστό βαλανείο, με το χαρακτηριστικό υπόκαυστο και την πεταλόσχημη πισίνα, διαστάσεων 3,90 x 3,15 μ., που το δάπεδό της και τα σκαλοπάτια της ήταν επενδυμένα με μάρμαρο. Πρόκειται για τμήμα ενός εντυπωσιακού λουτρικού συγκροτήματος (βαλανείου) που κάλυπτε ένα μεγάλο μέρος της έπαυλης. Το νερό διοχετευόταν από τις δεξαμενές στο βαλανείο με ένα σύστημα κτιστών και σωληνωτών αγωγών. Ένα μεγάλο ψηφιδωτό με γεωμετρικές παραστάσεις βρέθηκε στον υπαίθριο χώρο δίπλα στην πισίνα. Ανάμεσα στους διάφορους χώρους του βαλανείου εντοπίστηκε ένα δωμάτιο με ταφική χρήση και μια ταφή. Εντύπωση προκάλεσε ωστόσο η ανυπαρξία σχεδόν κινητών ευρημάτων ή αρχιτεκτονικών μελών μέσα στα εντυπωσιακά αυτά αρχιτεκτονικά ερείπια. Μια συστηματική σύληση του χώρου ίσως και από πειρατές των βυζαντινών χρόνων μαζί με πρόσφατες αρπαγές συνάδουν σε μια τέτοια υπόθεση.
Οι ανασκαφές στο χώρο της ρωμαϊκής έπαυλης ξεκίνησαν το 1977 με υπεύθυνο τον αρχαιολόγο Ν. Παπαδάκη. Στον περιβάλλοντα χώρο της έπαυλης, η οποία βρίσκεται σε μικρή χερσόνησο, έχουν ανασκαφεί τάφοι ρωμαϊκής περιόδου. Ήδη ο Pendlebury (BSA χχχlll p. 100) είχε σημειώσει την ύπαρξη ρωμαικού συνοικισμού. Το 1937 από την ίδια περιοχή περισυνελέγη επιτύμβια ενεπίγραφη στήλη του 4ου μ.Χ. αι..
