Ο Μάης εκτός από μήνας των λουλουδιών έχει ταυτιστεί στην λαϊκή συνείδηση με τον θάνατο και τα μάγια.
Απαγορεύονται οι γάμοι. «Ο γάμος ο Μαγιάτικος πολλά κακαποδίδει», «Το Μάη παντρεύονται οι γαϊδάροι».
«Το μήνα Μάη και τον πρώτο χρόνο του γάμου δε φυτεύουν βασιλικό, γιατί όποια φυτέψει θα τονε πάρει μαζί τζη στον τάφο»
«Σαν έμπει Μάης Κυριακή
χαρά στον κόσμο κι όπου ζει
σαν έμπει ο Μάης Σάββατο
δέξου καημό και θάνατο»
«Το Μάη δεν συγκόβγεις φουστάνια, δεν κινάς προύκα, δεν βάνεις στο σπίτι παρασύρα, κολοκύθα, κάτη»
Ο μαγιολύτης ή σαρανταβότανο ή μαγοδέντρι ή μαγιοβότανο, ή μαγιόμελο, σαρανταδέντρι αποτελούσε μέχρι και τις πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα βασικό προστατευτικό ελιξήριο της Πρωτομαγιάς και ήταν διαδεδομένο σε αγροτικές περιοχές την νότιας Κρήτης.
Ο Μαγιολύτης περιγράφεται από τον πατέρα της λαογραφίας στην Κρήτη Παύλο Βλαστό ως εξης:
Κατά την παραμονήν τον Μαΐου, ήτοι την 30 Απριλίου προς το εσπέρας, προετοίμαζαν τον Μαγιολύτην όστις οφείλει να περιέχει από το Σαρανταδέντρι (από 40 δέντρα) καρπούς και άνθη, ασφαλέστατον δε και πρωτεύον προς τούτο θεωρείται το μέλι, διότι αι μέλισσαι ο(υ)χίμόνον εκ 40 δένδρων, φυτών και ανθέων περισυλλέγουσι το μέλι, αλλ’ εκ χιλιάδων. Κατά δεύτερον δε το γάλα, διότι και τούτο εκ πολλών χόρτων, φυτών και ανθέων ακροδρύων κλπ, τα οποία τρώγουσι τα ποίμνια, παράγεται. Εντός λεκάνης λοιπόν βάζουν ποσότητα τινά μέλιτος, ρίπτουν καρύδια, αμύγδαλα, λεπτοκάρυα, σταφίδας, σησάμην, ροϊδίων καρπούς, ρόδων φύλλα τρυφερά, φοίνικας και άλλα παντοία είδη, άμα δε εισέλθει η νυξ εναποθέτουσι την λεκάνην ταύτην εν υπαίθρω δια να αστρονομισθούν υπό των αστέρων, την ημέρα δε της Πρωτομαγιάς, πριν ανατείλει ο ήλιος, μεταφέρεται εντός της οικίας, φιλοδωρούνται (οι νήστεις εισέτι) οικείοι έκαστος ποσόν τι εντός ποτηριού και τρώγουν το μαγιολύτην. Ο πολτός ούτος, ο εκ σαρανταδέντρου παραχθείς, πιστεύεται υπό των προληπτικών ότι έχει την ιδιότητα να διαλύει και απαλλάττει τους μαγευθέντας, διό και μαγιολύτης ονομάζεται (διότι διαλύει μαγείας). Εκ του υπολειφθέντος εν τη λεκάνη πολτού, φιλοδωρούνται και πάντες οι προς επίσκεψιν της οικογενείας ταύτης καθ’όλην την ημέραν ελθόντες…» (Αρχείο Βλαστού, Ι.Α.Κ., χφ. τ. 37: 607-608).
|
Αποσπάσματα από το βιβλίο του Νίκου Ψιλάκη Λαϊκές τελετουργίες στην Κρήτη- Έθιμα στον κύκλο του χρόνου,. Εκδόεσεις Καρμάνωρ. Ηρακλειο Νοέμβριος 2005..
