Της Λίλιαν Δαφερμάκη
Μεγάλες πόρτες από κάγκελα σχεδιάζει να τοποθετήσει ο Δήμος Ηρακλείου στις τρεις εισόδους του εμβληματικού κτιρίου της Λότζια, προκειμένου να προστατευτεί από τις αλλεπάλληλες επιδρομές βανδαλισμού που καταγράφονται ανά τακτά διαστήματα. Ο στόχος που έχει τεθεί είναι η περιφρούρηση του μνημείου που εδώ και δεκαετίες στεγάζει τις πιο νευραλγικές λειτουργίες του Δήμου, και παράλληλα αποτελεί κομβικό σημείο αναφοράς της ιστορικής διαδρομής της εξέλιξης της πόλης. Τα κάγκελα θα τοποθετηθούν με σκοπό να περιφρουρηθεί ο αίθριος χώρος που αναπτύσσεται κατά μήκος της 25ης Αυγούστου και της Αγίου Τίτου στον οποίο σημειώνονται αλλεπάλληλες φθορές, όπως σπάσιμο και ραγίσματα μαρμάρων, φθορές με χρώματα κ.α.., που παρά τις εκκλήσεις που γίνονται δε λένε να σταματήσουν.
Όπως εξηγεί ο αντιδήμαρχος Τεχνικών Έργων, κ. Γιάννης Αναστασάκης, «το σχέδιο που έχουμε διαμορφώσει ως δημοτική αρχή, είναι να κλείσουν μόνο οι είσοδοι και όχι και τα παράθυρα του αίθριου χώρου του κτιρίου, για να μη μετατραπεί ο χώρος σε φρούριο και αποκτήσει μια εικόνα που ούτε θέλουμε ούτε πρέπει να έχει το κτίριο της Λότζια. Θα τοποθετηθούν μεγάλες πόρτες με κάγκελα που θα αποκλείουν τις τρεις κεντρικές εισόδους του κτιρίου οι οποίες θα παραμένουν ανοικτές τις ώρες λειτουργίας και θα κλειδώνουν τις υπόλοιπες. Θέλουμε να δώσουμε τον τόνο και να καλλιεργήσουμε την αίσθηση της προστασίας του κτιρίου, αφού κάποιοι προφανώς δεν έχουν αντιληφθεί την τεράστια ιστορική αξία του και επιμένουν να προκαλούν καταστροφές στο εσωτερικό του». Ο ίδιος τονίζει με νόημα ότι σε όσους εντοπιστούν να προκαλούν φθορές στο κτίριο, θα χρεωθούν βαρύτατα πρόστιμα τα οποία έχει αποφασίσει το Δημοτικό Συμβούλιο.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι καγκελένιες πόρτες σχεδιάστηκαν με βάση τα ειδικά αρχιτεκτονικά χαρακτηριστικά του κτιρίου, ώστε να είναι προσαρμοσμένα στη γενικότερη αισθητική του χώρου. Τα σχέδια οδηγήθηκαν στο Τοπικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αλλά δεν εγκρίθηκαν. Ωστόσο, όπως εξηγεί ο αντιδήμαρχος, μετά την εξέλιξη αυτή ο Δήμος κατέθεσε ιεραρχική προσφυγή στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο, το οποίο ενέκρινε το σχέδιο δίδοντας το πράσινο φως για την τοποθέτηση τους, που θα γίνει στο αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα.
Το ιστορικό του κτιρίου
Η Λότζια, που αποτελεί ένα από τα πιο ιστορικά κτίρια της πόλης, χτίστηκε την περίοδο της ενετοκρατίας στην Κάντια (Ηράκλειο) και αποτελεί ένα από τα πιο όμορφα αρχιτεκτονικά μνημεία της ενετικής περιόδου. Χτίστηκε περίπου το 1628 από τον γενικό προβλεπτή Φραγκίσκο Μοροζίνι στη Ρούγα Μαΐστρα ή οδό της Πλάνης, όπως λεγόταν παλαιότερα η σημερινή 25ης Αυγούστου. Ήταν το κεντρικό κτίριο της πόλης, στο οποίο γίνονταν οι συναντήσεις πολιτικών και άλλων επιφανών πολιτών της πόλης κατά τη διάρκεια της ενετοκρατίας, ενώ λειτουργούσε και ως λέσχη ευγενών. Μετά την άλωση της πόλης από τους Τούρκους, η Λότζια χάνει την παλιά της ταυτότητα και αίγλη.
Ο νέος κατακτητής δεν είχε ανάγκη για τέτοιου είδους οικοδόμημα και μετατράπηκε σε έδρα του ανώτατου οικονομικού υπαλλήλου, του Τεφτερδάρη και του Γραμματικού της Πόρτας που ήταν χριστιανός υπάλληλος και υπεύθυνος για τη διεκπεραίωση υποθέσεων μεταξύ των χριστιανών κατοίκων και της τουρκικής αρχής. Το κτίριο ενώθηκε με τη διπλανή Αρμερία, στην οποία φυλασσόταν ο οπλισμός των Ενετών και το συγκρότημα ονομάστηκε Τσαπενές ή Τσεπανές.
Μέρος της τοξοστοιχίας χτίστηκε, όμως το κτίριο αμελήθηκε, ενώ υπέστη φθορές από τον σεισμό του 1856, όταν κατέρρευσε η βόρεια πλευρά της οπλαποθήκης, η οποία στη συνέχεια αναστηλώθηκε, και η νότια πρόσοψη του επάνω ορόφου της Λότζια,- η οποία αναστηλώθηκε χωρίς διάκοσμο.
Αργότερα η Κρητική Πολιτεία πρότεινε το κτίριο να χρησιμοποιηθεί σαν αρχαιολογικό μουσείο. Οι εργασίες ανακαίνισης ξεκίνησαν το 1900, αλλά έμειναν ημιτελείς και το κτίριο δεν κρίθηκε ασφαλές. Το 1904 θεωρήθηκε ετοιμόρροπο και άρχισε η κατεδάφιση του 1ου ορόφου, παρά τις αντιδράσεις της αρχαιολογικής υπηρεσίας. Η κατεδάφιση έγινε με βιασύνη, με εντολή να πραγματοποιηθεί εντός 48 ωρών, ενώ το υλικό που αφαιρέθηκε δεν φυλάχθηκε.
Τον επόμενο χρόνο, στις 5 Οκτωβρίου 1905, παραδόθηκε στον Δήμο για τη στέγαση των υπηρεσιών του. Το 1915 ξεκινάει επίσημα η αναστήλωση υπό την επιμέλια του Μαξιμίλιαν Ονγκάρο, που ήταν έφορος των καλλιτεχνικών μνημείων της Βενετίας. Ο θεμέλιος λίθος τοποθετήθηκε στις 12 Ιανουαρίου 1915.
Το 1934 το κτίριο της οπλαποθήκης παραδόθηκε στον Δήμο για να στεγάσει μερικές από τις υπηρεσίες του, μετά από πολλές διακοπές στις εργασίες. Το ισόγειο της Λότζια κατεδαφίστηκε το 1937. Μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου πολέμου άρχισαν και πάλι οι εργασίες ανοικοδόμησης, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1980. Το 1987 πήρε το πρώτο βραβείο EUROPA NOSTRA, ως το πιο καλά αναπαλαιωμένο και συντηρημένο ευρωπαϊκό μνημείο της χρονιάς. Από το 1962 μέχρι σήμερα η Λότζια στεγάζει το Δημαρχείο της πόλης.
