Το εκκλησάκι του Αγίου Νικήτα βρίσκεται 150 μ. ανατολικά του Φραγκοκάστελου Σφακίων και κοντά του είναι το Κυράλι -μια πηγή με νερό που έβρεχε και κινούνταν ο μύλος που άλεθε σιτάρι.
Ο παρακάτω είναι ένας θρύλος σχετικά με την περιοχή, για τον Αγιο Νικήτα και το εκκλησάκι του!
Πρι από πολλά χρόνια, τακτικά κατεβαίνανε κοπελιές και έπλεναν ρούχα, κάνανε μπουγάδες. Είχαν κατέβει περίπου 5 – 6 και πλύνανε.
Παιζογελούσαν και κάνανε χάχανα. Οι πειρατές του Μπαρμπαρόσα περνούσαν στη θάλασσα κοντά και άκουσαν τα γέλια και τα χάχανα. Κάνανε απόβαση μακριά, κύκλωσαν την πηγή και τις αιχμαλώτισαν. Την όμορφη Καλλικραθιανή, την ξανθιά, τη Μαρία την πήρε δική του ο αρχιπειρατής.
Η όμορφη ξανθομαλλούσα ήταν αρραβωνιασμένη μ’ ένα παλληκάρι. Αφού έχασε το παλληκάρι την αρραβωνιαστικιά του, αρραβωνιάστηκε άλλη.
Ο πειρατής αγαπούσε τη Μαρία και την πρόσεχε.
Τον άλλο χρόνο στις 14 Σεπτεμβρίου, ο πασάς καθόταν και στα πόδια του είχε την ωραία Μαρία και τον ψείριζε.
Η Μαρία δεν ήταν καλά. Έκλαιγε και ο πασάς ένιωσε στα γένια του τα ζεστά κλάματα της Μαρίας.
Σήκωσε το κεφάλι του και την κοίταξε.
– Τι έχεις Μαρία και κλαίεις;
– Σήμερα είναι του Σταυρού, ταχιά τ’ Αγιού Νικήτα, που γίνεται στον τόπο μου μεγάλο πανηγύρι.
– Αν έχει δύναμη ο Σταυρός και χάρη ο Άγιος Νικήτας, θα ’σαι κι εσύ στον τόπο σου και θα ‘ναι ακόμα νύχτα, της είπε ο πειρατής κι έπειτα την έβαλε στο καράβι του και κατάφερε και την αποβίβασε στον κάμπο.
Λένε ότι ο στρατηγέτης ο Αγιος Νικήτας την κάθισε στο άλογό του και την έφερε κοντά στο εκκλησάκι του Αγιου Νικήτα.
Την άλλη μέρα της εορτής κατεβήκανε, γιατί γιορτάζανε.
Μαζί κατέβηκε και ο αρραβωνιαστικός της Μαρίας με τη νέα του αρραβωνιαστικιά.
Ο παπάς το πρωί που κατέβηκε στο εκκλησάκι, βλέπει μια κοπέλα πρωί – πρωί και έστεκε.
Της λέει: Ποια είσαι εσύ;
Η κοπέλα του απαντά: Εγώ είμαι η Μαρία που κλέψανε πέρυσι οι πειρατές.
Ο παπάς την πήρε αμέσως στο ιερό και της παρήγγειλε να μη μιλήσει μέχρι να τελειώσει η λειτουργία. Κατάλαβε το θαύμα του Άγιου Νικήτα.
Ήρθαν οι πανηγυριώτες και μαζί ο αρραβωνιαστικός με τη νέα αρραβωνιαστικιά, με την καλή φορεσιά και ασημωτό μαχαίρι.
Στο τέλος της λειτουργίας ο παπάς είπε στους χωριανούς ´χρόνια πολλά´ και μοίρασε το αντίδωρο.
Μετά τους λέει το θαύμα του Αγίου:
Την βλέπετε αυτή; Είναι η Μαρία που είχαν κλέψει οι πειρατές πέρυσι.
Ολοι γνωρίσανε την όμορφη Μαρία και σταυροκοπηθήκανε.
Λένε ότι ο πρώην αρραβωνιαστικός της έτρεξε και τη φίλησε. Η νέα του αρραβωνιαστικιά διακριτικά ανεχώρησε.
Το παλαιό χωριό, προ Χριστού, ήταν της θεάς Νίκης και ο Άγιος Νικήτας, μεταγενέστερο εκκλησάκι, καταστράφηκε επί Ενετών και μεταφερθήκανε τα υλικά του το 1.200 και κτίστηκε το μεγάλο φρούριο του Φραγκοκάστελου.
Υπάρχει άλλη ιστορία με το κτίσιμο του Καστελιού. Δεν είναι όμως του παρόντος. Ο Αγιος Νικήτας κάθε χρόνο γιορτάζει και κόσμος πολύς έρχεται να προσκυνήσει. Ακόμη, το παρακάτω ριζίτικο που παραθέτω υπάρχει στο βιβλίο “Ριζίτικα” του λαογράφου, συγγραφέα και φίλου Σταμάτη Αποστολάκη.
«Σαν θες να δεις και να χαρείς όμορφα παλληκάρια
κι αδύνατα και τρομερά ως είναι τα λιοντάρια,
άμε στο Φραγκοκάστελο, να ´ναι τ’ Άγιου Νικήτα,
να πιστευτείς όσ’ άκουσες κι από πολλούς εγροίκας.
Τόσες συντρέχου τα χωριά, τ’ απάνω και τα κάτω,
να δείξου του ευλάβεια και τέχνη των αρμάτω·
κάνου γυμνάσματα φριχτά, π’ άνθρωπος τα τρομάσει,
κι οι τρίχες του σηκώνονται κι ο νους του παραλλάσσει.
Ούλοι τση Κρήτης οι αϊτοί έρχονται για να ιδούσι,
τσι ξακουσμένους Σφακιανούς, μαζί ν’ αγωνιστούσι.
Τέλος, όποιος θέλει να τα δει να επισκεφτεί αυτά τα μέρη τώρα που είναι η γιορτή του Αγιου Νικήτα. Παρακαλώ όποιος πάει ας παρατηρήσει στο εκκλησάκι μέσα που φαίνονται 4 στύλοι που ήταν μαρμάρινοι, ύψους 3 – 4 μ. και εκεί ήταν βωμός που θυσίαζαν τράγους.
