ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΟ ΠΑΛΑΙΟΠΩΛΕΙΟ ΤΟΥ ΜΙΧΑΛΗ ΜΑΝΟΥΣΑΚΗ ΣΤΟΝ ΑΔΕΛΙΑΝΟ ΚΑΜΠΟ ΡΕΘΥΜΝΟΥ

της Μαρίας Χριστουλάκη

Σε ένα νοσταλγικό ταξίδι στο χρόνο μεταφέρεται ο επισκέπτης του παλαιοπωλείου του κυρίου Μιχάλη Μανουσάκη στον Αδελιανό Κάμπο. Παλιά έπιπλα και πιάνα του περασμένου αιώνα, νομίσματα και παιχνίδια από άλλες εποχές, γραμμόφωνα και τρομπόνια που συνόδευσαν τα πρώτα βήματα της τζαζ από τη δεκαετία του 20, ασημικά και σερβίτσια τσαγιού που ξυπνούν μνήμες του παρελθόντος, πίνακες ζωγραφισμένοι στο χέρι που κάποτε κοσμούσαν σαλόνια αρχοντικών σπιτιών ανά τον κόσμο, όλα συνηγορούν στο να περιτριγυρίζεται ο επισκέπτης από αναμνήσεις όχι μονάχα άλλων αποχών αλλά και άλλων ανθρώπων.

Συλλέκτης από τα παιδικά του χρόνια ο ίδιος ο κ. Μανουσάκης όχι από συνειδητή επιλογή αλλά από εσωτερική ανάγκη, έκρυβε όπως δήλωσε στα «Ρ.Ν.» «σαν μυστικό διάφορα πράγματα που βγάζοντάς τα από το υπόγειο χρόνια μετά, ξυπνούσαν αναμνήσεις από το παρελθόν και από την τότε ζωή». Αυτό του το μεράκι συνεχίζει μέχρι και σήμερα συλλέγοντας αντικείμενα από ολόκληρο τον κόσμο αλλά και από την Κρήτη και πουλώντας τα είτε σε συλλέκτες είτε σε ανθρώπους που απλά θέλουν να δώσουν μια νοσταλγική νότα στη διακόσμηση του σπιτιού τους. Ανοίγοντας το κατάστημά του, το μοναδικό στο είδος του στο Ρέθυμνο, προσπάθησε όπως μας δήλωσε να καλύψει ένα κενό που υπήρχε στην πόλη, καθώς το μοναδικό παλαιοπωλείο που λειτουργούσε στον Πλάτανο έκλεισε πριν από περίπου είκοσι χρόνια. «Ξεκίνησα ένα χρόνο πριν για να καλύψω ένα κενό που πιστεύω πως υπήρχε στο Ρέθυμνο. Σκοπός μου ήταν και παραμένει η ανάδειξη έργων τέχνης από μια άλλη, μακρινή αλλά όχι ξεχασμένη εποχή. Στο κατάστημα βρίσκει κάποιος από πίνακες και παραδοσιακά αντικείμενα καθημερινής χρήσης περασμένων δεκαετιών μέχρι εντυπωσιακούς πολυελαίους αρχοντόσπιτων του 19^ου αιώνα. Ξεκίνησα συλλέγοντας αρχικά αντικείμενα για εμένα, για την προσωπική μου συλλογή, όμως αλλάζοντας συνεχώς σπίτια και μην μπορώντας να τα μεταφέρω συνεχώς, σκέφτηκα να τα αξιοποιήσω και να ανοίξω αυτό το κατάστημα, ώστε να δοθεί σε όποιον θέλει η ευκαιρία να τα αποκτήσει» δήλωσε σχετικά με την απόφασή του να αξιοποιήσει επιχειρηματικά την παιδική του συνήθεια ο ιδιοκτήτης του καταστήματος.

Το πρώτο πράγμα που αντικρίζει ο επισκέπτης στην είσοδο του καταστήματος είναι ένα μεγάλο ξύλινο τραπέζι με πολλά φωτογραφικά άλμπουμ γεμάτα με ασπρόμαυρες φωτογραφίες αλλά και εκατοντάδες άλλες διάσπαρτες. Οι πρώτες ξεκίνησαν το ταξίδι τους από τη δεκαετία του τριάντα και «κρύβουν μέρος της ιστορίας της Κρήτης» όπως περήφανα μας ανέφερε για αυτή του την συλλογή ο κύριος Μανουσάκης. Δεν είναι λίγοι από τους επισκέπτες που κατά το παρελθόν σε μια πιο προσεκτική ερευνά τους βρήκαν συγγενικά και φιλικά τους πρόσωπα να απεικονίζονται σε κάποιες από αυτές. «Ο ενθουσιασμός τους την στιγμή αυτή είναι από τα πιο συγκινητικά πράγματα που έχω ζήσει στο μαγαζί» προσέθεσε ο επιχειρηματίας.

 

Έπιπλα

Βουτώντας στον κόσμο του παρελθόντος, στο παλαιοπωλείο οι επισκέπτες -που στην πλειοψηφία τους είναι Έλληνες, καθώς οι ξένοι αντιμετωπίζουν περισσότερο σαν μουσειακό χώρο το κατάστημα- αντικρίζουν στο εσωτερικό του από βελούδινες αρχοντικές τραπεζαρίες και παραδοσιακά έπιπλα των δεκαετιών του 1910 και 1940 μέχρι μοναστηριακά έπιπλα της Κρήτης από χαρουπιά και παραδοσιακές κρυσταλλιέρες της δεκαετίας του 1930, γεμάτες με ασημικά και άλλα αντικείμενα αξίας. Μεγάλη βαρύτητα δίνει στον εντοπισμό αυτών των αντικειμένων στα ταξίδια του ο ιδιοκτήτης του καταστήματος, δηλώνοντας χαρακτηριστικά στα «Ρ.Ν.»: «Εστιάζω πολύ την προσπάθειά μου στην αναζήτηση επίπλων, όταν ταξιδεύω στο εξωτερικό αλλά και στην Ελλάδα. Κυρίως με ενδιαφέρει το αρχοντικό έπιπλο, παλιές βιβλιοθήκες και κρυσταλλιέρες, τραπεζαρίες, παλιά έπιπλα κάθε είδους που κουβαλάνε μια ιστορία πίσω τους. Ο κόσμος ενδιαφέρεται πολύ να αποκτήσει παλιές τραπεζαρίες και κάθε είδους μεγάλα έπιπλα. Εκτός από ντεκόρ τους θυμίζουν και τα παιδικά τους χρόνια γι' αυτό ενδιαφέρονται να τα αποκτήσουν».

Ωστόσο, αν και η συλλογή από «πολυτελή» έπιπλα αλλοτινών εποχών είναι αρκετά μεγάλη, σκοπός του κυρίου Μανουσάκη είναι, πλέον, να δημιουργήσει μια αντίστοιχη με παραδοσιακά κρητικά έπιπλα, που θα δίνουν στον επισκέπτη αλλά και στον αγοραστή, που σε ποσοστό 90% είναι ντόπιοι, τη δυνατότητα να ανακαλέσει μνήμες και εικόνες από το δικό του παρελθόν. «Σκοπός μου τώρα είναι να εμπλουτίσω την συλλογή μου με παλιό παραδοσιακό κρητικό έπιπλο, τα έπιπλα που είχαν τα φτωχόσπιτα στα χωριά του νησιού τα προηγούμενα χρόνια, τα έπιπλα που είχαν στα σπίτια τους οι γιαγιάδες μας. Έχω ήδη βρει κάποια έπιπλα της δεκαετίας του 1950 και του 1960. Δεν είναι σαν αυτά που έχετε μπροστά σας, δεν έχουν ούτε σκαλίσματα, ούτε κάτι που να παραπέμπει σε πλούσια ζωή. Είναι παρά πολύ φτωχικά αλλά αν αναδειχθούν θα μιλήσουν στις καρδιές πολλών και θα τους ξυπνήσουν ένα κομμάτι από το παρελθόν τους. Δεν είναι μόνο οικονομική η αξία ενός επίπλου, είναι και συναισθηματική. Τώρα πια σκοπό έχω να αναδείξω και το σημαντικό για την Κρήτη κομμάτι της λαϊκής παράδοσης» ανέφερε συγκεκριμένα ο ιδιοκτήτης του παλαιοπωλείου.

Μουσικά όργανα-γραμμόφωνα

Μεγάλη εντύπωση προκαλεί και η συλλογή από πιάνο, που αποτελούν και τα παλιότερα κομμάτια της συλλογής του καταστήματος, καθώς η κατασκευή όλων μας γυρνάει πίσω στον προηγούμενο αιώνα. Προέρχονται από χώρες του εξωτερικού όπως η Αγγλία, η Αυστρία και η Γερμανία καθώς και από την Βόρεια Ελλάδα, μιας και ο συλλέκτης και ιδιοκτήτης του παλαιοπωλείου δήλωσε μεγάλη δυσκολία να εντοπίσει μουσικά όργανα, πλην των παραδοσιακών, στην Κρήτη. Πολύ υπερήφανος για την παλαιότητα της συλλογής του δήλωσε ο κύριος Μανουσάκης. «Όλα τα πιάνα είναι πάρα πολύ παλιά. Είχα και πιάνο από το 1807, το πήρε ένας Δανός που μένει μόνιμα στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης και ευτυχώς έμεινε εντός του νησιού». Βιολιά και τρομπόνια της δεκαετίας του '40 συμπληρώνουν τη συλλογή των μουσικών οργάνων.

Ιδιαίτερης σημασίας είναι και τα γραμμόφωνα της δεκαετίας του 1920 και 1930 που αντικρίζει κάποιος στις προθήκες του παλαιοπωλείου. Με δυνατότητα πλήρους λειτουργίας, ακόμα και σήμερα μετά το πέρασμα τόσων ετών, τα περισσότερα από αυτά. «Η συλλογή από γραμμόφωνα, πικ-απ και ραδιόφωνα έχει κομμάτια από τις δεκαετίες το 1930 αλλά και πιο σύγχρονα. Κάποια παίρνουν δίσκους ακόμα και από κάρβουνο, τους πολύ παλιούς, ενώ δουλεύουν με βελόνα μιας χρήσης, καταλαβαίνετε είναι σπάνια κομμάτια» τόνισε χαρακτηριστικά ο κύριος Μανουσάκης, ενώ προσέθεσε ότι παραδοσιακοί ξενώνες της πόλης είναι οι κύριοι ενδιαφερόμενοι για τα αντικείμενα αυτά, χρησιμοποιώντας τα για ντεκόρ, ενώ αρκετοί είναι και οι συλλέκτες που τα εντάσσουν στη συλλογή τους.

 

Ραπτομηχανές

Κυρίως στο κοινό των συλλεκτών που συνεχώς αυξάνεται για αντικείμενα όπως τις ραπτομηχανές, απευθύνεται η συλλογή του παλαιοπωλείου για το συγκεκριμένο αντικείμενο. Πολύ πίσω στο παρελθόν μας γυρνάει η χρήση της ραπτομηχανής, καθώς βρισκόταν σε κάθε σχεδόν σπίτι της Κρήτης. Εξού και η συλλογή του καταστήματος προέρχεται αποκλειστικά από περιοχές του νησιού. Οι κάτοχοί τους είναι πρόθυμοι να τις πουλήσουν στον κύριο Μανουσάκη. «Υπάρχει κόσμος στην Κρήτη που πουλάει τις ραπτομηχανές που έχει στην κατοχή του από παλιά. Υπήρχε στη συλλογή μου κομμάτι και από το 1918, ενώ αυτή που έχω τώρα στο κατάστημα είναι του 1954» ανέφερε ειδικότερα στα «Ρ.Ν.» ο ιδιοκτήτης του παλαιοπωλείου.

Κάποιοι υποστηρίζουν ότι για να γνωρίσεις μια κοινωνία θα πρέπει οπωσδήποτε να επισκεφθείς ένα βιβλιοπωλείο και ένα παλαιοπωλείο, καθώς η ζήτηση για βιβλία και αντίκες -μικρής ή μεγαλύτερης αξίας- φανερώνει σε ποιες βάσεις κινούνται οι αναζητήσεις μιας κοινωνίας. Σίγουρο είναι πως μια επίσκεψη στο παλαιοπωλείο του κυρίου Μανουσάκη, πέραν των συλλεκτών, δεν θα αφήσει αδιάφορο οποιοδήποτε έχει έστω και ένα μικρό ενδιαφέρον να ανακαλύψει μέσω των αντικειμένων και ένα κομμάτι της δικής τους ιστορίας.