Το Γαβαλοχώρι ανήκει στην επαρχεία Αποκορώνου Χανίων. Το χωριό με περίπου 500 κατοίκους διαθέτει ιδιαίτερα ενδιαφέρουσα και καλά συντηρημένη λαϊκή αρχιτεκτονική. Σε αυτό το προστατευμένο, παραδοσιακό χωριό πολλά ενδιαφέροντα κτήρια μπορούν να βρεθούν, όπως το ελαιοτριβείο του 18ου αιώνα με τις δύο αψίδες , οι ιεροί ναοί της Πανάγιας και του Αγίου Σέργιου , το παλαιό σχολείο και πολλές κατοικίες Το χωριό έχει ένα κατάστημα καφέ, ένα αρτοποιείο, ένα μίνι market, και δύο ταβέρνες .
Οι επισκέπτες μπορούν επίσης να δουν το μοναδικό μουσείο λαογραφίας που οργανώνεται από το Υπουργείο πολιτισμού. Το τοπίο γύρω από το χωριό έχει ακόμα τη φυσική ομορφιά του. Μην χάσετε την ευκαιρία για ένα περίπατο γύρο από τα ενετικά τείχη και τον ιερό ναό του Αγίου Παύλου. Επίσης στο Γαβαλοχώρη μια ένωση γυναικών συνεχίζει την παλαιά τέχνη της δαντέλλας (κοπανέλη)
Ποιος να το φανταστεί πως ένα μικρό χωριουδάκι, στο ανατολικό τμήμα του νομού Χανίων, θα παρουσίαζε τόσο ενδιαφέρον. Από τις Καλύβες, στην Ε.Ο. Χανίων-Ρεθύμνου ακολουθήσαμε τις πινακίδες για Αλμυρίδα κι από εκεί διασχίσαμε 3,5 χλμ. για να προσεγγίσουμε τον προορισμό μας. Αμέσως μόλις φτάσαμε μας έκανε εντύπωση η γραφικότητά του σε σχέση με τα υπόλοιπα χωριά της επαρχίας Αποκόρωνα.
Άλλωστε, είναι από τα λίγα στα οποία διασώζονται -ως εκ θαύματος- πολλά παλιά σπίτια, αντιπροσωπευτικά δείγματα της ντόπιας αρχιτεκτονικής. Στην κεντρική πλατεία του αξίζει να κάνετε μία στάση στον γαβαλιανό καφενέ για ένα μεζέ συνοδεία ρακής. Αν κι ο ιδιοκτήτης Γιώργος Παπαθεοφίλου, δεν θα έχει πολύ χρόνο να σας μιλήσει, θα ετοιμάσει για εσάς νόστιμα καλιτσουνάκια και ντάκο, που είναι ό,τι πρέπει για να ξεκινήσει καλά η μέρα σας...
Εκεί, αν είστε τυχεροί ίσως συναντήσετε και τον πατέρα Ραφάν, ή αλλιώς Παπαγιάννη. Είναι ο ιερέας της ενορίας Γαβαλοχωρίου. Σκοτζέζος στην καταγωγή, ήρθε πριν 10 μήνες για να ζήσει μόνιμα εδώ μαζί με τη σύζυγό του -Κρητικιά που γνώρισε στο Λονδίνο- και τα τρία του παιδιά. Το γαλήνιο βλέμμα του σε συνδυασμό με τη μειλίχια ομιλία του ήταν η έμπρακτη απόδειξη πως έπραξε το σωστό... Στον μοντέρνο αυτόν καφενέ, που απ' ότι καταλάβαμε αποτελεί το σημείο συνάντησης όλων, γνωρίσαμε και την Τασία Γαβαλά που με προθυμία μάς κατατόπισε για τα ουκ ολίγα αξιοθέατα του χωριού. Περπατήσαμε μαζί της στη γειτονιά Πλατανάκι με τα παλιά καφενεία και σε λίγα λεπτά βρεθήκαμε να περνάμε την είσοδο του λαογραφικού μουσείου...
ΚΟΠΑΝΕΛΙ
Οι γυναίκες του χωριού φημίζονται για την τέχνη του κοπανελιού, της γνωστής μας δαντέλας. Έτσι ονομάζεται η τεχνική της διαπλοκής πολλών κλωστών σε κατακόρυφη διάταξη, τυλιγμένων σε 14 μακρόστενα ξυλάκια που λέγονται κοπανέλια. Λένε ότι κατάγεται από το Βέλγιο, ενώ η εμφάνισή του στηνΚρήτη ανάγεται στους βυζαντινούς χρόνους. Με τα δημιουργήματα αυτά οι νοικοκυρές του Γαβαλοχωρίου στόλιζαν το σπίτι τους και ενίσχυαν την οικιακή οικονομία. Αν θέλετε σήμερα να παρακολουθήσετε την όλη διαδικασία μπορείτε να απευθυνθείτε στο συνεταιρισμό που βρίσκεται στην κεντρική πλατεία.
