Διάλογος ανάμεσα στη λογοτεχνία και τη μουσική:
ΤΟ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΟ ΠΟΡΤΡΕΤΟ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΛΥΡΑΡΗ
ΣΤΟ ΜΥΘΙΣΤΟΡΗΜΑ "ΔΥΟ ΦΕΓΓΑΡΙΑ ΔΡΌΜΟ"
Ο Νίκος Ψιλάκης περιγράφει το πορτρέτο
του παραδοσιακού τροβαδούρου της Κρήτης,
ο Γιάννης Βάρδας επενδύει με ποίηση και μουσική,
και οι χορευτές του Κρούστα μας θυμίζουν
πώς ήταν κάποτε τα γλέντια στην Κρήτη.
Στο τελευταίο του μυθιστόρημα «Δυο φεγγάρια δρόμο», ο Νίκος Ψιλάκης περιγράφει έναν παραδοσιακό κρητικό λυράρη, έναν τροβαδούρο και γλεντιστή, που γύριζε στα χωριά μετά τη λαίλαπα της ναζιστικής κατοχής, στα δύσκολα μετεμφυλιοπολεμικά χρόνια. Είναι ένας από τους δευτερεύοντες ήρωες του λογοτεχνικού έργου, ένας απ' αυτούς που δεν επηρεάζουν σε σημαντικό βαθμό την πλοκή. Ωστόσο, ο ρόλος του είναι ιδιαίτερα σημαντικός: Είναι ο θεματοφύλακας της μουσικοχορευτικής παράδοσης της Κρήτης, δίνει το δικό του ξεχωριστό παρών στη χαρά και στην πίκρα, μετουσιώνει τη μαντινάδα σε σάλπισμα ελπίδας και, μάλιστα, σε δύσκολες στιγμές σαν αυτές που βίωσε τότε η ελληνική κοινωνία.
Με αφορμή το λογοτεχνικό πορτρέτο του κρητικού τροβαδούρου, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Φουρνής Μεραμπέλλου αποφάσισε να καλέσει την Τετάρτη, 12 Αυγούστου, στις 8 το βράδυο στην αυλή του σχολείου, δυο σύγχρονους Κρητικούς δημιουργούς, τον συγγραφέα - δημοσιογράφο Νίκο Ψιλάκη και τον βοσκό - λυράρη και σπουδαίο ποιητή Γιάννη Βάρδα, σε μια εκδήλωση που έχει ως επίκεντρό της το παραδοσιακό γλέντι της Κρήτης και το ρόλο του λυράρη - τροβαδούρου στην κοινωνία του πρόσφατου παρελθόντος.
Η παράδοση των μουσικών που αφηγούνταν με στίχους, υμνούσαν τη χαρά της ζωής και τον έρωτα χάνεται στα βάθη του χρόνου, φτάνει στους ομηρικούς ραψωδούς κι ακόμη παλιότερα.
Τι μένει, λοιπόν, από τούτη την παράδοση; Ο Γιάννης Βάρδας αποτελεί μοναδικό παράδειγμα για τα δεδομένα της Κρήτης. Αυθεντικός δημιουργός, εμπνέεται από το φυσικό περιβάλλον, από μια ταπεινή πικραμυγδαλιά, από της γης που «αλλαξοσουσουμιάζει» την άνοιξη, από τον παραδοσιακό ποιμενικό και αγροτικό βίο, βάζει μουσική στις λέξεις και λέξεις στη μουσική του. Ο Γιάννης Βάρδας αποτελεί το παράδειγμα που μπορεί να εμπνεύσει ακόμη τους ομοτέχνους του και να μας δώσει ξεκάθαρη την εικόνα του παραδοσιακού λυράρη, εκείνου που διασώζει τις παραδοσιακές αξίες της Κρήτης. Θα μας ταξιδέψει στις πηγές της παράδοσης, στην εποχή που η λύρα δεν ήταν επάγγελμα.
Η ξεναγός Γεωργία Καρβουνάκη και η αρχαιολόγος Έφη Ψιλάκη θα διαβάσουν αποσπάσματα από το πορτρέτο του Κρητικού τροβαδούρου, όπως περιγράφονται στο λογοτεχνικό έργο του Νίκου Ψιλάκη.
Την εκδήλωση πλαισιώνει ομάδα παραδοσιακών χορευτών του Κρούστα, ίσως των τελευταίων που δεν έχουν υποκύψει στην ομοιομορφία του τουριστικού φολκλόρ, διδάσκοντας πώς ήταν κάποτε τα γλέντια στην Κρήτη.
