Στα νότια της λεκάνης της Εμπάρου υψώνεται ένας μεγάλος ασβεστολιθικός όγκος που ονομάζεται από τους ντόπιους "Δέτης"
Εκεί βρίσκεται το προσκύνημα της Παναγίας που γιορτάζει ως "Βαγγελίστρα" στις 25 Μαρτίου, αλλά και στις 23 Αυγούστου "εννιάμερα της Παναγίας".
Είναι μια σπηλαιώδης σχισμή μέσα στην οποία σύμφωνα με το θρύλο βρίσκεται κρυμμένη η εικόνα της Παναγίας που έφυγε για να προστατευτεί από τους τούρκους από τον παλαιό ναό "Κάτω Κερά" της Εμπάρου, φωνάζοντας "σκίσου δέτη να μπω μέσα".Συνεχίζοντας ο θρύλος λέει ότι η εικόνα βρέθηκε την πρώτη και τη δεύτερη φορά σε μικρότερες και πιο προσβάσιμες σπηλαιώδεις κοιλότητες και επανερχόταν στον ναό. Την τρίτη φορά ο δέτης σκίστηκε βαθιά και η εικόνα εξαφανίστηκε. Ο αείμνηστος γιατρός Ιωάννης Φουκαράκης από την Έμπαρο διηγιόταν και είχε γράψει ότι όταν ήταν παιδί είχε μπει βαθιά μέσα στη σχισμή -που έχει ελαφριά κατωφερική κλίση και στενεύει ολοένα- και είδε στο ύψος του ενός μέτρου ένα άλλο άνοιγμα σαν παραθυράκι πίσω από το οποίο υπήρχε μεγάλη γούρνα νερού και απέναντι είδε το εικόνισμα.
Ο νοών νοείτω και ο πιστεύων πιστευέτω. ο σίγουρο είναι ότι από πολύ παλιά στις 25 του Μάρτη συνέρρεε κόσμος περπατώντας στα μονοπάτια από όλα τα γύρω χωριά για να τιμήσουν την Παναγία.Ακόμη κα σήμερα που βατός χωματόδρομος φτάνει μέχρι εκεί πολλοί είναι εκείνοι που πάνε με τα πόδια -μερικοί και ξυπόλυτοι-για χάρη της Ευαγγελίστριας.
http://xeniakianos.blogspot.gr/
