Λίγο ανατολικά από τη Χώρα Σφακίων, στο Σφακιανό Αμμούδι στην άκρη της θάλασσας βρίσκεται ο ναός του Αγίου Χαραλάμπους. Ο Άγιος Χαράλαμπος των Σφακίων είναι ένας τυπικός σπηλαιώδης ναός από τους πολλούς που συναντάμε στην ακτογραμμή και στην ενδοχώρα των Σφακίων. Είναι αρκετά ευρύχωρος καθότι βρίσκεται σε ένα σχετικά μεγάλο σπήλαιο μέσα. Στο σημείο που βρίσκεται το σπήλαιο μας οδηγεί σύντομο μονοπάτι από την παραλία Σφακιανό Αμμούδι αλλά υπάρχει και δρόμος που φτάνει ακριβώς πάνω από το εκκλησάκι. Έξω από το σπήλαιο υπάρχει μεγάλη αυλή που οι Σφακιανοί που κάθε χρόνο αψηφούν το κρύο του χειμώνα και πηγαίνουν στο πανηγύρι του αγίου πραγματοποιούν γλέντι. Μπροστά από το σπηλαιώδη ναό σχηματίζεται μικρή παραλία με όμορφο βότσαλο και κρυστάλλινα νερά την οποία εκτός τους ντόπιους κανείς δεν επισκέπτεται.
Ο Άγιος Χαράλαμπος είχε πάντα ιδιαίτερη βαρύτητα για τους Σφακιανούς που παραδοσιακά θεωρούσαν ότι τους προστάτευε από την Πανούκλα. Η πανούκλα ή Πανόγλα όπως χαρακτηριστικά λέγεται στο γλωσσικό ιδίωμα της Κρήτης σε παλαιότερες εποχές αποτελούσε τον φόβο και τον τρόμο των κατοίκων επειδή οι επιδημίες της στο νησί ήταν πολύνεκρες και ερήμωναν ολόκληρα χωριά από το θανατικό. Ήταν τόσος ο τρόμος που προκαλούσε το άκουσμα της Πανόγλας που η λαϊκή φαντασία της έδωσε σάρκα και οστά και απόκτησε μορφή. Την παρουσίαζαν σαν μια πολύ πανούργα και άσχημη γριά που προσπαθούσε να τρυπώσει σε κάθε χωριό και να το αφανίσει. Ο μόνος που μπορούσε να τα βάλει με την Πανόγλα και να την νικήσει ήταν ο Άγιος Χαράλαμπος.
Γι αυτό και οι ναοί του αγίου χτιζόταν πάντα στις εισόδους των χωριών από όπου η αρρώστια θα προσπαθούσε να μπει στο χωριό. Τη στιγμή που θα έκανε την εμφάνισή της ο πάντα άγρυπνος φρουρός του χωριού Άγιος Χαράλαμπος θα την έδιωχνε πριν προκαλέσει το θανατικό της στο χωριό. Είναι χαρακτηριστικό ότι σε πολλά εικονίσματα του αγίου ο άγιος εμφανίζεται να πατάει κάτω στη γη με το πόδι του την Πανόγλα και να την συντρίβει. Σα λιμάνι η Χώρα των Σφακίων είχε πρόσβαση από τη θάλασσα κι έτσι το εκκλησάκι φτιάχτηκε ακριβώς πάνω στη θάλασσα από όπου η Πανόγλα θα έκανε προσπάθεια να εισέλθει. Σε όλη την επαρχία Σφακίων έχουμε τρεις ναούς που τιμώνται στη μνήμη του Αγίου Χαραλάμπους και δεν είναι τυχαίο ότι και οι τρεις είναι χτισμένοι στη θάλασσα. Ο σπηλαιώδης ναός του Αγίου Χαράλαμπου στη Χώρα Σφακίων γιορτάζει στις 10 Φεβρουαρίου.
Πηγή Χριστόφορος Χειλαδάκης
