Πραγματικά καταφύγια απόδρασης για ανθρώπους κάθε ηλικίας που επιθυμούν να ξεφύγουν για λίγο από τον σύγχρονο τρόπο ζωής και να βρεθούν κοντά στην ορεινή φύση, αποτελούν τα καταφύγια του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων (Ε.Ο.Σ.), που αριθμεί πάνω από 650 μέλη.
Κάθε Σαββατοκύριακο, εκατοντάδες λάτρεις της φύσης και της ορειβασίας φιλοξενούνται στα τέσσερα ορεινά καταφύγια που διατηρεί ο ΕΟΣ στα Λευκά Όρη τα οποία παρουσιάζουν σήμερα οι “διαδρομές”. Πρόκειται για το Καταφύγιο Βόλικα, το Καταφύγιο Καλλέργη, το Καταφύγιο Ταύρης και το Καταφύγιο Σβουριχτής “Χρήστος Χουλιόπουλος”. Ταυτόχρονα δύο παλιά και δύο νέα μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων μας μιλούν για τα “μυστικά” της ορειβασίας και των… βουνών.
Καταφύγιο
Βόλικα
Σε υψόμετρο 1.400 μέτρων στη θέση Βόλικας των Λευκών Ορέων λειτουργεί από το 1958 το πρώτο ορεινό καταφύγιο του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων. Είναι το “Καταφύγιο του Βόλικα” που φέτος γιορτάζει τα 60 χρόνια του. Πρόκειται για το πρώτο ιδιόκτητο καταφύγιο του Ε.Ο.Σ., το οποίο υπήρξε ένα όραμα των πρωτεργατών ορειβατών Χανιωτών. «Από το Καταφύγιο του Βόλικα βλέπεις όλο τον βορρά του Ν. Χανίων. Γεωγραφικά ανήκει στα όρια του δήμου Χανίων και φέτος, τα 60 χρόνια λειτουργίας του είναι μια καλή ευκαιρία να καταφέρουμε να διοργανώσουμε από κοινού με τον Δήμο μια μεγάλη μια γιορτή με όλο τον κόσμο, εκεί πάνω στο Καταφύγιο, τον ερχόμενο Σεπτέμβριο» μας λέει ο Σταύρος Μπαδογιάννης πρόεδρος του Ε.Ο.Σ. Στο Καταφύγιο του Βόλικα μπορούν να διανυκτερεύσουν 30 άτομα και έχει δυνατότητα λειτουργίας όλο τον χρόνο κατόπιν συνεννόησης με τον Σύλλογο. Διαθέτει οργανωμένη κουζίνα, κοινόχρηστη τραπεζαρία και έχει προσπέλαση από δρόμο. (Ο δρόμος σταματά περίπου σε υψόμετρο 1.300 μέτρα και από εκεί ανηφορίζεις στο καταφύγιο σε 15 με 20 λεπτά περίπου). Από το μονοπάτι χρειάζεσαι 3½ ώρες πορείας. Το καταφύγιο είναι πάνω στη διαδρομή ευρωπαϊκού / εθνικού μονοπατιού.
Καταφύγιο
Καλλέργη
Το Καταφύγιο Καλλέργη, δημιουργήθηκε το 1970 στην θέση Καλλέργης των Λευκών Ορέων, σε υψ. 1.680 μέτρα.
Γεωγραφικά βρίσκεται στα όρια του δήμου Πλατανιά. Μπορεί να φιλοξενήσει 50 άτομα. Λειτουργεί από τον Απρίλιο έως τον Οκτώβριο καθημερινά και από Νοέμβριο έως Μάρτιο κάθε Σάββατο και Κυριακή. Διαθέτει οργανωμένη κουζίνα, κοινόχρηστη μεγάλη τραπεζαρία, κοινόχρηστες τουαλέτες και υπνοδωμάτια στα οποία μπορεί να διανυκτερεύσουν από 4-6 άτομα. Υπάρχει προσπέλαση από το δρόμο ενώ από το μονοπάτι χρειάζεται 1 1/2 ώρα πορείας.
Είναι πάνω στη διαδρομή ευρωπαϊκού / εθνικού μονοπατιού.
Καταφύγιο Ταύρης
Το Καταφύγιο Ταύρης, βρίσκεται στην θέση Ταύρη σε υψόμετρο 1.200 μέτρων των Λευκών Ορέων. Γεωγραφικά βρίσκεται στα όρια του Δήμου Σφακίων. Εγκαινιάστηκε το 1992. Είναι πολύ γνωστό καταφύγιο για παιδιά και γονείς καθώς εδώ και 30 χρόνια γίνονται παιδικές κατασκηνώσεις (μία φορά τον χρόνο για 15 ημέρες). Λειτουργεί όλο το χρόνο κατόπιν συνεννοήσεως με τον Σύλλογο. Εχει δυνατότητα να φιλοξενήσει για διανυκτέρευση 45 άτομα και διαθέτει οργανωμένη κουζίνα.
Υπάρχει πρόσβαση από δρόμο ενώ η προσπέλαση από μονοπάτι χρειάζεται 1 1/2 ώρα πορείας. Είναι πάνω στη διαδρομή ευρωπαϊκού / εθνικού μονοπατιού.
Καταφύγιο Σβουριχτής: «Χρήστος Χουλιόπουλος»
Στο κέντρο των Λευκών Ορέων, στη θέση Διάσελο Σβουριχτής – Κεφαλάς, σε υψόμετρο 1.98- μέτρων, βρίσκεται το τέταρτο και τελευταίο Καταφύγιο της Σβουριχτής. Εγκαινιάστηκε το 1992. Γεωγραφικά βρίσκεται στα όρια του Δήμου Σφακίων. Είναι καταφύγιο που επισκέπτονται έμπειροι ορειβάτες καθώς απαιτείται καλή φυσική κατάσταση και αρκετό περπάτημα. Εχει δυνατότητα διανυκτέρευσης 20 ατόμων, οργανωμένη κουζίνα και μπορεί να λειτουργεί όλο το χρόνο κατόπιν συνεννοήσεως με τον Σύλλογο. Για να φτάσεις μέχρι το Καταφύγιο Σβουριχτής, δεν υπάρχει πρόσβαση από δρόμο ενώ θα χρειαστεί να περπατήσεις 6 ώρες, οι εικόνες όμως που αντικρίζεις είναι μοναδικές! Είναι πάνω στη διαδρομή ευρωπαϊκού / εθνικού μονοπατιού.
ΣΟΦΙΑ ΚΙΑΓΙΑ: «Μοίρασμα ύλης και συναισθημάτων!»
«Ηταν άνοιξη του 2013 όταν αποφάσισα να κατέβω τα σκαλοπατάκια του Ε.Ο.Σ. στην Τζανακάκη, με τον 10χρονο τότε γιο μου, για να τον ωθήσω στην γνωριμία με τη φύση. Η αφορμή λοιπόν ήταν ο γιος μου και η αγάπη μου για τη φύση. Η αιτία όμως που ο Ε.Ο.Σ. Χανίων έγινε η δεύτερη οικογένεια μου, ήταν η υγιής ομάδα ανθρώπων που γνώρισα εκεί, η συντροφικότητα,και η ασφάλεια που ένιωσα, γιατί ο ανθρώπινος παράγοντας είναι επίσης “φύση”!» μας λέει ο Σοφία Κιαγιά, από τα νεότερα μέλη της ομάδας του Ορειβατικού Συλλόγου.
Τι έχει “κερδίσει” μέσα από αυτήν την εμπειρία μέχρι σήμερα; «Η επαφή με τη φύση από μόνη της σε φέρνει πιο κοντά στη φύση σου, στον ίδιο σου τον εαυτό. Ετσι περνώντας τα χρόνια κοντά της, μαθαίνεις συνέχεια κάτι παραπάνω για σένα, ανακαλύπτεις τις δυνάμεις σου σωματικά και ψυχικά, αλλά επιπλέον κοντά στη φύση μέσα σε μια ομάδα γνωρίζεις και τον συνάνθρωπο “συν ορειβάτη” στη συγκεκριμένη περίπτωση. Η λέξη συντροφικότητα στο βουνό είναι “εργαλείο” όσο και τα ορειβατικά σου παπούτσια και τα αξεσουάρ σου, μαθαίνεις να μοιράζεσαι αγνά το φαγητό σου, τη δεύτερη μπλούζα σου, τις σκέψεις σου… Και όλο αυτό άδολα με υπέροχες εικόνες και καθαρό αέρα. Μέσα από τον Ε.Ο.Σ. και την επαφή μου με τη φύση κέρδισα εκτίμηση για τον εαυτό μου και τον συνορειβάτη μου, αυτοπεποίθηση, ψυχική κυρίως αλλά και σωματική δύναμη, γαλήνη, καρτερικότητα, άνοιξα τα μάτια μου στις ομορφιές του τόπου μου, κέρδισα μια μεγάλη ανοιχτή οικογένεια με αλληλεγγύη στον βουνό και όχι μόνο και πρόσφερα στο παιδί μου πρότυπα και επιλογές».
Τι το ξεχωριστό έχουν τα καταφύγια του Ορειβατικού Συλλόγου; «Κάθε φορά συμβαίνει κάτι ξεχωριστό μέσα σου και καμία διανυκτέρευση δεν μοιάζει ίδια με την άλλη, ακόμα και αν είσαι στο ίδιο καταφύγιο. Ποσά ξεχωριστά να πρωτοαναφέρω;
Να αρχίσω από τον έναστρο ουρανό στην Ταύρη με ξαστεριά όταν η γεννήτρια σταματάει κι εσύ νομίζεις ότι ανήκεις στο σύμπαν…
Για την εμπειρία να μαγειρεύεις το πιο νόστιμο φαγητό με υλικά που ο καθένας χωριστά έφερε κουβαλώντας στο σακίδιο του και πάντα να είναι άφθονο και πεντανόστιμο…
Για τον ύπνο συντροφιά με συνανθρώπους ακούγοντας την ανάσα τους…
Και μετά το πρωινό μαζί τους με μαλοτήρα και πάντα άφθονο κέφι! Η διανυκτέρευση σε καταφύγιο με μια λέξη περιγράφεται “μοίρασμα” ύλης και συναισθημάτων!
Εξάλλου όπως μου είχε πει ένα παλαιό μέλος του Ε.Ο.Σ. όταν παραπονιόμουν ότι δεν είχα χρόνο: “Σοφία μου, τα βουνά είναι αιώνες εκεί και μας περιμένουν πάντα”».
ΑΝΤΩΝΗΣ ΠΛΥΜΑΚΗΣ: «Τα καταφύγια είναι οι “φωλιές” των ορειβατών»
Είναι από τα ιστορικότερα μέλη του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων κι ένας από τους πρωτεργάτες της δημιουργίας του καταφυγίου του Καλλέργη που έχει φιλοξενήσει χιλιάδες πεζοπόρους – ορειβάτες μέχρι σήμερα. Ο λόγος για τον 83χρονο σήμερα Αντώνη Πλυμάκη, που το όνομά του έχει συνδεθεί άρρηκτα με τη δράση του Ορειβατικού Συλλόγου.
Ο ίδιος υπήρξε μέλος του Ορειβατικού από το 1952, 22 μόλις χρόνια έπειτα από την ίδρυση του Ορειβατικού στα Χανιά. Λίγα χρόνια αργότερα από όταν θα ξεκινήσει να είναι μέλος της “οικογένειας” του Ορειβατικού, θα γίνει μάρτυρας της δημιουργίας του πρώτου καταφυγίου στον Βόλικα.
«Ο Ορειβατικός Σύλλογος Χανίων, από όσο γνωρίζω από τα προπολεμικά στοιχεία, ιδρύθηκε το 1930. Από τότε είχαν μαζέψει χρήματα για να δημιουργήσουν τα πρώτα καταφύγια στην Ελλάδα. Ωστόσο, ήρθε ο πόλεμος και διέθεσαν τα χρήματα στον αγώνα για την ελευθερία», σημειώνει ο κ. Πλυμάκης.
Τη δεκαετία του ’50, τα πρώτα χρόνια που συμμετείχε στις εξορμήσεις του Ορειβατικού στα Λευκά Ορη θυμάται να χρησιμοποιείται ως πρόχειρο καταφύγιο το αγροτόσπιτο του στρατηγού Μάντακα στη Γωνιά του Οροπεδίου Ομαλού. Ακόμα πιο παλιά, πριν τον πόλεμο, τού είχαν αφηγηθεί οι παλιότεροι ορειβάτες ιστορίες για την “καλύβα των ορειβατών” στον Σταυρό Ακρωτηρίου, που χρησιμοποιούνταν ως ένα είδος καταφυγίου για τις εξορμήσεις των πεζοπόρων που κατέφθαναν εκεί για αναψυχή.
ΤΟ ΠΡΩΤΟ ΚΑΤΑΦΥΓΙΟ
Πότε όμως άρχισαν οι προσπάθειες για το πρώτο οργανωμένο καταφύγιο; «Θυμάμαι μετά το 1955 ήταν ένας πολύ δραστήριος πρόεδρος στον Ορειβατικό που λεγόταν Νίκος Παπαδάκης. Μαζεύτηκαν τότε χρήματα για να γίνει το πρώτο καταφύγιο στην Κρήτη, στην τοποθεσία Βόλικας πάνω από τους Κάμπους, σε υψόμετρο 1400 μ.», αναφέρει ο κ. Πλυμάκης.
Οι δυσκολίες που αντιμετώπισαν τότε τα μέλη του Ορειβατικού που πρωτοστάτησαν για τη δημιουργία του καταφυγίου ήταν τεράστιες καθώς ο δρόμος έφτανε μόνο έως το Κατωχώρι και για να βγουν τα υλικά πάνω ήταν άλλες 4 ώρες δρόμος. «Προσωπικά δεν είχα ανακατευτεί στην κατασκευή του», διευκρινίζει ο συνομιλητής μας και τονίζει ότι το καταφύγιο του Βόλικα, που αποπερατώθηκε το 1958, υπήρξε το πρώτο ορειβατικό καταφύγιο στην Κρήτη. «Είναι ένα μικρό καταφύγιο που χωράει καμιά 30αριά άτομα. Τότε ήταν απλό. Μονάχα κάτι πατάρια ξύλινα είχε. Σήμερα, όμως, είναι καλά εξοπλισμένο. Το σημαντικό, ωστόσο, είναι ότι από εκεί είναι εύκολη η πρόσβαση σε πολλές κορφές (Σπαθί, Άγιο Πνεύμα κ.ά.)», σημειώνει ο κ. Πλυμάκης.
Η ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΑ ΤΟΥ “ΚΑΛΛΕΡΓΗ”
Χρειάστηκε να περάσουν 12 χρόνια από τη δημιουργία του καταφυγίου του Βόλικα για να αποκτήσει ο Ορειβατικός Σύλλογος Χανίων το δεύτερο καταφύγιό του. Πρόκειται για το καταφύγιο “Καλλέργη” που κατασκευάστηκε στην ομώνυμη κορυφή σε υψόμετρο 1680 μέτρα.
«Τότε με τον φίλο Χρήστο Χουλιόπουλο είχαμε βρει εκείνη την τοποθεσία και μας άρεσε. Διαμορφώσαμε την κορφή κατάλληλα και χτίστηκε το καταφύγιο. Θυμάμαι ότι χρειάστηκε δύο χρόνων δουλειά, από το ’68 έως τον Οκτώβριο του ’70», τονίζει ο κ. Πλυμάκης που είχε πρωταγωνιστικό ρόλο στη δημιουργία του “Καλλέργη”.
Επιστρέφοντας πίσω στον χρόνο θυμάται τις μεγάλες δυσκολίες που έπρεπε να ξεπεραστούν: «Δεν βγαίνει εκεί δρόμος και στην αρχή λέγαμε να βγάλουμε τα υλικά πάνω με μουλάρια αλλά δεν προχώρησε αυτή η σκέψη. Από την άλλη ένας εργολάβος μας ζήτησε για να ανοίξει δρόμο 1 εκατ. δραχμές! Ετσι κι εμείς αποφασίσαμε να ανοίξουμε εμείς τον δρόμο και το καταφέραμε με 290.000 δρχ.».
Για να γίνει αυτό νοικιάστηκαν τα μηχανήματα και δούλεψαν σκληρά κάποια μέλη του Ορειβατικού, ενώ δεν έλειψαν και τα απρόοπτα. «Θυμάμαι το Φθινόπωρο του ’69 είχε πιάσει μια δυνατή καταιγίδα και οι εργάτες που έμεναν σε δύο μεγάλες σκηνές φοβήθηκαν τόσο που σηκώθηκαν κι έφυγαν! Μετά από αυτό αναγκαστήκαμε να βρούμε άλλους γιατί δεν γύριζαν πίσω», θυμάται.
ΤΑ “ΔΙΔΥΜΑ”
Οπως σημειώνει ο πολύπειρος ορειβάτης, ο Ορειβατικός Σύλλογος Χανίων είναι ο μοναδικός από τους 80 συλλόγους της Ελλάδας που διαθέτει 4 καταφύγια. Τα δύο επόμενα καταφύγια, μετά τον “Βόλικα” και τον “Καλλέργη”, γεννήθηκαν το 1992 και υπό αυτή την έννοια θα μπορούσαν να θεωρηθούν “δίδυμα”.
«Πρόκειται για τα καταφύγια της Ταύρης στ’ Ασκύφου και της Σβουριχτής ή Χρήστου Χουλιόπουλου. Και στα δύο αυτά υπήρξε καθοριστική η συμβολή του Χρήστου Χουλιόπουλου ο οποίος συμμετείχε ενεργά. Μάλιστα το καταφύγιο που φέρει το όνομά του είναι κι εκείνο που βρίσκεται στο μεγαλύτερο υψόμετρο (2000 μ.)», αναφέρει ο κ. Πλυμάκης. Αξιοσημείωτο είναι ακόμα ότι για την κατασκευή του καταφυγίου της Σβουριχτής επιστρατεύτηκε ελικόπτερο για τη μεταφορά των υλικών!
Τα τελευταία χρόνια, όπως σημειώνει ο κ. Πλυμάκης, με θαυμαστό τρόπο ανακατασκευάστηκε η οροφή στο καταφύγιο του Βόλικα και Καλλέργη, ενώ με δαπάνη και προσωπική εργασία του παλιού προέδρου του Ορειβατικού Χρήστου Χουλιόπουλου πραγματοποιήθηκε επένδυση με ξύλο στα καταφύγια Βόλικα και Ταύρης και στο τελευταίο αντικαταστάθηκαν και όλα τα σιδερένια κουφώματα.
ΚΑΤΑΦΥΓΙΑ ΑΝΑΜΝΗΣΕΩΝ
Λίγο πριν ολοκληρώσουμε την κουβέντα μας, ρωτάμε τον κ. Πλυμάκη τι σημαίνουν γι’ αυτόν τα καταφύγια του Ορειβατικού: «Για εμένα είναι γεμάτα αναμνήσεις από ωραίες παρέες και γλέντια. Θυμάμαι όταν ακόμα ζούσαν οι παλιοί, ο Γαμπάς, ο Αγγελάκης γινόταν μεγάλο καλαμπούρι! Στα καταφύγια “δένεται” καλύτερα η παρέα και η ομάδα που περπατάς μαζί, είναι σαν “φωλιές” για τους ορειβάτες. Ομως εξίσου σημαντική είναι η προσφορά των καταφυγίων λόγω των σχολείων που πάνε εκεί και βλέπουν από κοντά τη φύση και την ομορφιά των βουνών μας».
ΣΤΑΥΡΟΣ ΜΠΑΔΟΓΙΑΝΝΗΣ: «Η φύση εμπνέει»
«Τα τελευταία χρόνια αυτή η ψυχοφθόρα ζωή που ζούμε, έχει φέρει πάρα πολύ κόσμο κοντά στον Ορειβατικό Σύλλογο, γιατί οι εκδρομές που κάνουμε στην ορεινή φύση είναι μια ανάταση ψυχής. Περπατάς και χαίρεσαι που περπατάς σε τέτοια μέρη. Η φύση εμπνέει τόσο πολύ, που πραγματικά αισθάνεσαι ότι όσες φορές και να πας δεν το ευχαριστιέσαι. Επίσης η ζωή σε ένα ορεινό καταφύγιο, μας επαναφέρει στην κανονική ζωή. Γιατί απολαμβάνουμε την πολυτέλεια του λίγου, αυτού που σε φτάνει για να ζήσεις, δεν χρειάζεσαι πολλά. Οι φανταστικές ανάγκες του ανθρώπου είναι απύθμενες. Οι πραγματικές του είναι πάρα πολύ λίγες», μας λέει ο Σταύρος Μπαδογιάννης πρόεδρος του Ε.Ο.Σ. και μέλος του Συλλόγου από το 1983.
«Σε όλα τα καταφύγιά μας μπορεί να μείνει κανείς, αρκεί να μην αποζητά τη χλιδή και τις ανέσεις που θα μπορούσε να βρει σε ένα ξενοδοχείο. Καταφύγιο σημαίνει κατα-φεύγω, δηλαδή προσπαθώ να προστατευτώ από την κακοκαιρία» όπως αναφέρει χαρακτηριστικά ο ίδιος.
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΛΟΥΠΑΣΑΚΗ: «Περπατώντας στην “ορεινή έρημο”»
«Περπατώ μαζί με τον Ορειβατικό από το 2011. Θυμάμαι ότι ξεκίνησα τότε, γιατί ήθελα να γνωρίσω καλύτερα τη φύση του Νομού μας. Σήμερα, αρκετά χρόνια μετά, μπορώ να πω ότι όχι μόνο γνώρισα καλύτερα αρκετά πράγματα που δεν ήξερα ότι υπάρχουν, αλλά απέκτησα και πολλούς φίλους. Περπατώντας κανείς στα Λευκά όρη βλέπει ότι δεν πρόκειται απλώς για ένα βουνό αλλά μια μεγάλη έκταση με πολλά βουνά που πολύ επιτυχημένα έχει παρομοιαστεί ως “ορεινή έρημος” ή “σεληνιακό τοπίο”, εάν ανέβεις από τη μεριά της Ανώπολης. Την πρώτη φορά που διανυκτέρευσα εκεί (θέση Ρουσιές στα 2.000 μ. υψόμετρο), νόμιζα ότι πήγα στο φεγγάρι. Η θέα είναι… σοκαριστική. Είναι λες και πας σε έναν άλλον πλανήτη» μας λέει η Ελευθερία Λουπασάκη, αρχηγός ορεινών αποστολών αλλά και γραμματέας του Ε.Ο.Σ.
Τι χρειάζεται για να συμμετέχει κάποιος στις ορειβατικές εκδρομές; «Ουσιαστικά χρειάζεται να υπάρξει μια περίοδος “μαθητείας”, προσαρμογής δηλαδή. Το σώμα πρέπει να συνηθίσει, επίσης το νέο μέλος να μάθει την έννοια της ομάδας, της ομαδικής κίνησης, της αλληλεγγύης, του αλληλοσεβασμού. Γιατί, όταν είσαι σε μια ομάδα όπως ο Ορειβατικός χρειάζεται ομαδικότητα, αγάπη για τη φύση, σεβασμός για τα υπόλοιπα μέλη, σεβασμός στο μαζί, αντοχή και καλή φυσική κατάσταση και πάνω από όλα… καλή διάθεση».
