Κυκλοφορεί ο 10ος τόμος της σειράς «Μαρτυρίες» της Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών (Ε.Κ.Ι.Μ.). Πρόκειται για το ημερολόγιο του Γάλλου συνταγματάρχη, Émile-Honoré Destelle, που «φωτίζει» μια ταραχώδη περίοδο της ιστορίας του νησιού.
Στο ημερολόγιο του Destelle, «ξεδιπλώνονται» τα γεγονότα που «σημάδεψαν» το πέρασμα από την οθωμανική κυριαρχία στην αυτονομία της Κρήτης, υπό την επιτήρηση των ευρωπαϊκών δυνάμεων. «Η έκδοση έχει την αφετηρία της στην πρωτοβουλία του πολιτιστικού ακολούθου της πρεσβείας της Γαλλίας και διευθυντή του Γαλλικού Ινστιτούτου στην Αθήνα, Mikaël Hautchamp, προκειμένου να μεταφραστεί το βιβλίο και να δοθεί στο ελληνικό κοινό.
Τόσο για τον παρόντα τόμο, Ημερολόγιο 1897, όσο και για τον επόμενο τόμο, Ημερολόγιο 1898, καθοριστική είναι η συμβολή της περιφέρειας Κρήτης» αναφέρεται σε ανακοίνωση της Ε.Κ.Ι.Μ.
Ποιος ήταν ο συνταγματάρχης Destelle
Ο Émile-Honoré Destelle γεννήθηκε στην Ανγκτ της νότιας Γαλλίας, τον Ιανουάριο του 1856. Φοίτησε στην Στρατιωτική Σχολή του Σαιν-Συρ και ακολούθησε στρατιωτική καριέρα. Υπηρέτησε, κυρίως, σε αποικίες της Γαλλίας – Νέα Καληδονία, Τονκίνο, Μαδαγασκάρη κ.ά. Στις 24 Μαρτίου 1897 έφθασε στην Κρήτη, ως ταγματάρχης. Υπηρέτησε, διαδοχικά, στην Σητεία, την Ιεράπετρα και, το καλοκαίρι του 1899, στα Χανιά.
Αφού απουσίασε για περίπου δύο χρόνια, λόγω προβλημάτων υγείας, επέστρεψε στα Χανιά, στις 22 Ιουνίου 1901, ως Ανώτατος Διοικητής των Διεθνών Στρατευμάτων στην Κρήτη. Στην θέση αυτή παρέμεινε ως τον Ιούνιο του 1904, οπότε επαναπατρίστηκε και, στην συνέχεια, συνταξιοδοτήθηκε. Συμμετείχε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Τιμήθηκε με τον τίτλο του Ταξιάρχη της Λεγεώνας της Τιμής και πέθανε στην Λα Βαλέτ-ντυ-Βαρ, στις 16 Αυγούστου 1944.
Το κείμενο του πρωτοτύπου μεταγράφηκε από τον εγγονό του συγγραφέα, Jean-Pierre Destelle, που φρόντισε να συγκεντρώσει ένα πολύ πλούσιο εικονογραφικό – πραγματολογικό υλικό και να το αναρτήσει στο διαδίκτυο. Την μετάφραση του κειμένου έκανε η Εμμανουέλα Τζεδάκη. Επιστημονική σύμβουλος της έκδοσης και συντάκτρια των ιστορικών σημειώσεων είναι η Μαρία Σωρού. Την φροντίδα της έκδοσης έχει η Κλαίρη Μιτσοτάκη.
Ο δεύτερος τόμος του Ημερολογίου θα κυκλοφορήσει τους επόμενους μήνες.
Αποσπάσματα από το Ημερολόγιο 1897, του Destelle
4 Απριλίου 1897
Το απόγευμα ήταν πλούσιο σε γεγονότα. Ανταλλάσσονται πυροβολισμοί ανάμεσα σε επαναστάτες και στις προωθημένες τουρκικές φρουρές. Μια σφαίρα πέφτει δίπλα σε ένα στρατιώτη μας που βρισκόταν στη σκοπιά. Σταματώ αυτές τις ανοησίες και όλα τίθενται υπό έλεγχο.
15 Απριλίου 1897
Το βράδυ πηγαίνω να επισκεφθώ τον διοικητή. Μιλάμε για αρκετή ώρα. Μου γνωστοποιεί πως τα πράγματα δεν πάνε καθόλου καλά στη Σπιναλόγκα.
Οι Τούρκοι είναι αποκλεισμένοι στο φρούριο και έχουν ελλείψεις σε όλα, ακόμα και σε νερό. Οι επαναστάτες που ελέγχουν τα γύρω υψώματα, τους ρίχνουν με κανόνια και με τουφέκια και το φρούριο δεν αντέχει.
Ο διοικητής θα ζητήσει από το ναύαρχο να στείλει στρατεύματα.
Του λέω να προτείνει την αποστολή της τουρκικής φρουράς, αλλά μάλλον κάτι τέτοιο δεν θα γίνει δεκτό αφού δεν θέλουμε να τους αφήσουμε απομονωμένους, για να μην κάνουν πάλι άσχημες επιθέσεις.
Ίσως θα ήταν καλό να στείλουμε ένα απόσπασμα από το τάγμα μου.
31 Δεκεμβρίου 1897
Φθάνουμε στη Σπιναλόγκα στις 6:30 π.μ.
Είχαμε ένα από τα πιο ήρεμα ταξίδια. Κατεβαίνουμε στη στεριά με τον διοικητή και συναντάμε όλους εκείνους τους κυρίους.
Αυτήν την εποχή σκάβεται το μικρό κανάλι του Πόρου, που θα επιτρέπει με κάθε καιρό την επικοινωνία μεταξύ της Σπιναλόγκας και του κόλπου του Πόρου, και θα προσφέρει ένα καλό αγκυροβόλιο για τα πλοία, ενώ της Σπιναλόγκας είναι σε γενικές γραμμές κακό.
Το κανάλι θα έχει περίπου 50 μέτρα μήκος και 3 με 4 μέτρα βάθος, αρκετό για να επιτρέπει το πέρασμα των μικρών πλεούμενων. Φαίνεται πως σκάβοντας βρέθηκαν σημαντικά ευρήματα, αφού βρίσκεται στον τόπο μιας αρχαίας ελληνικής πόλης, της Ελούσας (Ολούς, δίπλα στην Ελούντα).
