Του Γιάννη Σιδέρη
Το τραπέζι σε 1.200 άπορους και άστεγους συμπολίτες μας στρώνει και σήμερα, όπως κάθε χρόνο, το Κέντρο Υποδοχής και Αλληλεγγύης του Δήμου Αθηναίων. Όπως πληροφορεί το δελτίο τύπου, άστεγοι και οικονομικά αδύναμοι συνάνθρωποί μας θα απολαύσουν ένα ζεστό, υψηλής ποιότητας χριστουγεννιάτικο γεύμα, το οποίο θα συνοδευτεί από μουσική, γλυκά κεράσματα και δώρα. Το τραπέζι θα είναι χορηγία πολυεθνικής και θα επαναληφθεί την Πρωτοχρονιά.
Ωραία, δεν το μηδενίζει κανείς, είναι ένα κάποιο βάλσαμο στην πληγή, απλώς για να μην ανοίξει αυτή περισσότερο λόγω του πνεύματος της ημέρας, αλλά παραμένει ανοιχτή τις επόμενες ημέρες του χρόνου. Και ενώ είναι πάντα ανοιχτή μέσα στην πείνα, την καταφρόνια, την αναγκαστική απλυσιά, την έλλειψη φροντίδας και ελπίδας, την παραίτηση, ήρθε και η παγωνιά για να συμπληρώσει την αποτρόπαια καθημερινότητά τους.
Άνθρωποι αθέατοι, που ζουν στις παρυφές των δρόμων, στις αλέες, στις στοές, στις εισόδους κτιρίων, σε παγκάκια, και οι οποίοι πολλαπλασιάστηκαν με γεωμετρική ταχύτητα με την είσοδο της χώρας στην κρίση.
Υπήρχαν και πριν, αλλά αποτελούνταν από ειδικές ομάδες, όπως οι τοξικοεξαρτημένοι, οι εθισμένοι στο ποτό, οι πάσχοντες ψυχικώς, οι έχοντες ανυπέρβλητα οικογενειακά και ατομικά προβλήματα, και γενικώς οι «σκόρπιες υπάρξεις» που ζούσαν το ιδιωτικό τους έρεβος. Με την κρίση προστέθηκαν σε αυτούς και οι άνθρωποι της διπλανής πόρτας που εν μια νυχτί έζησαν τον προσωπικό τους Αρμαγεδδώνα, ακριβώς όπως θα μπορούσε να συμβεί σε όλους μας. Απολύθηκαν από τις δουλειές τους λόγω περικοπών ή έκλεισαν τα μαγαζιά τους η κρίση στέρεψε την πελατεία τους. Ανθρωποι καθημερινοί, κατ’ εικόνα και ομοίωσίν μας, που δεν τους έστειλε στο πεζοδρόμιο η ιδιαιτερότητα χαρακτήρα και επιλογών, αλλά η ατυχία. Βρέθηκαν στην ακατάλληλη θέση την ακατάλληλη ώρα.
Δεν ξέρουμε πόσοι είναι. Η κρίση και σε αυτό μας έπιασε απροετοίμαστους – παράξενο φυσικά θα ήταν το αντίθετο! Ενώ κοινωνιολογούσαμε περί «νεόπτωχων» που είχαν όμως μία κανονικότητα ζωής, άρχισαν στον δημόσιο χώρο να εμφανίζονται οι άστεγοι. Γνωστή εικόνα για τις μεγαλουπόλεις της Δύσης, ξαφνιαστική για μας, που θεωρούσαμε ότι οι σκληρές εικόνες των δυτικών μητροπόλεων δεν μας αφορούν.
Δικαιολογημένη η πίστη μας ως ένα σημείο, αφού η οικογενειακή συνεκτικότητα και αλληλεγγύη στη χώρα μας δεν αποτελούν αστικό μύθο, ακόμη και αν η αλληλεγγύη ενίοτε είναι αναγκαστική, καθώς δημιουργεί κοινωνική κατακραυγή και περιφρόνηση να αφήσεις συγγενή πρώτου βαθμού στο δρόμο.
Μέσα στην απρονοησία μας δεν έχουμε, όχι μόνο τις δομές να τους περιθάλψουμε, αλλά ούτε καν μηχανισμό να τους μετρήσουμε. Οι αριθμοί είναι από διεθνείς οργανισμούς και τους υπολογίζουν άνω των 40.000 πανελλαδικά. Από αυτούς οι μισοί στην Αττική, με το κέντρο της Αθήνας να «φιλοξενεί» περί τις 9.000 (κατά προσέγγιση πάντα, αφού συγκεκριμένος αριθμός δεν θα μπορούσε να υπάρξει, γιατί από τη φύση της αυτή η κοινωνική ομάδα είναι ρευστή, και ευμετάβλητη. Αν οι ίδιοι δεν αποταθούν κάπου για βοήθεια, δεν θα καταγραφούν πουθενά και θα παραμείνουν «αόρατοι».
Για τους άστεγους Αθηνών υπάρχουν οι υπηρεσίες του Δήμου και κάποιες ΜΚΟ που ενδιαφέρονται και που δεν είναι ευρέως γνωστές γιατί δεν θορυβούν ώστε να έλκουν τους προβολείς, δεν κάνουν καταλήψεις ή διαδηλώσεις. Συμβάλουν - όχι βέβαια στο να μικρύνει, αλλά - στο να συγκρατείται η ιλιγγιώδης ταχύτητα εξάπλωσης του φαινομένου.
Εν τω μεταξύ, όπως έχει καταγραφεί από τους ανθρώπους που ασχολούνται, δεν είναι το φαγητό το μεγαλύτερο πρόβλημα. Με κάποιο τρόπο το βολεύουν. Το πρόβλημα είναι οι συνθήκες υγιεινής και διαμονής. Και αυτό δεν μπορεί να το αντιμετωπίσει ο Δήμος, οι ΜΚΟ, η αλληλεγγύη, ο εθελοντισμός, η συνάθρωπη προσφορά. Είναι θέμα κράτους.
Και δεν είναι μεγάλο έξοδο, γιατί η αρωγή εκ μέρους του κράτους είναι τρόπον τινά «ανταποδοτική». Το πλέον επιτυχημένο παράδειγμα είναι αυτό της Φινλανδίας όπου το κράτος έχει ξοδέψει 300 εκατ. ευρώ για 3.500 διαμερίσματα και 300 κοινωνικούς λειτουργούς που δουλεύουν με τους άστεγους. Εχει όμως υπολογιστεί ότι για κάθε άστεγο που βρίσκει σπίτι, το κράτος γλυτώνει 15.000 ευρώ το χρόνο. Είναι ποσά που θα ξοδεύονταν για νοσοκομειακή, φυλακές, υπηρεσίες αστυνόμευσης κ.α.
Η παρούσα κυβέρνηση, ανεξαρτήτως ιδεολογικού προφίλ (αν είναι φιλελεύθερη και δεξιά ή νεοφιλελεύθερη και ακροδεξιά που λέει ο ΣΥΡΙΖΑ), έχει ένα συγκριτικό πλεονέκτημα ως προς την προηγούμενη. Δείχνει έναν «εμπειρισμό», μια πρακτικότητα στην αντιμετώπιση των προβλημάτων, εκεί που η προηγούμενη χανόταν μέσα στη τριβή των καταγγελιών και των αμπελοφιλοσοφιών για τη φύση του καζινοκαπιταλισμού και του νεοφιλελευθερισμού, με φόντο τη διοικητική ανεπάρκειά της.
Είναι άμεση ανάγκη να εντάξει στις προγραμματικές προτεραιότητές της, μεταξύ άλλων, και την αντιμετώπιση του προβλήματος των αστέγων. Του χρόνου τα Χριστούγεννα να έχουμε λιγότερους.
