O Βρύσινας είναι ένα βουνό με υψόμετρο από το Ρέθυμνο 853 μ., που φιλοξενούσε πριν από πολλά χρόνια μέχρι και σήμερα στους πρόποδές του τους κατοίκους των χωριών Χρωμοναστηρίου, των Καπεδιανών, του Ρουσσοσπιτίου, του Όρους και του Σελίου. Ήτανε και είναι υπερήφανοι οι κάτοικοί τους που έχει στην κορυφή το εκκλησάκι του Αγίου Πνεύματος και έχουνε την προστασία του. Κάθε χρόνο στον εορτασμό του μετά το Πάσχα δεχότανε και δέχεται πλήθος κόσμου από τα γύρω χωριά για να προσευχηθούν και να ζητήσουν την βοήθειά του στα σπαρτά που σπέρνανε και στα ζώα τους για να έχουν πολλά και καλά εισοδήματα.
Τα παλιά χρόνια κυρίως την Κατοχή που είχανε έρθει και οι Μικρασιάτες οι κάτοικοι όλων των χωριών είχανε ως κύρια επαγγέλματα την Γεωργία και την Κτηνοτροφία.
Σε αρκετό ύψος από τους πρόποδες στη βόρεια και νότια πλευρά του βουνού σπέρνανε όλα τα σιτηρά και όσπρια με το αλέτρι και με τις δύο αγελάδες και εξασφαλίζανε το κυριότερο αγαθό το ψωμί τους. Κοντά στα χωριά τους είχανε και τα αλώνια για να αλωνίζουν τα σιτηρά και τα όσπρια πάλι με τις δύο αγελάδες και με τον βολόσυρο.
Ομοίως σε κάποιες απόμερες τοποθεσίες είχανε και τις καλοκαιρινές μάνδρες των αιγοπροβάτων τους για να εξασφαλίζουν και από αυτά ένα μέρος της διατροφής τους το κρέας, το γάλα, το γιαούρτι και το τυρί.
Τα παραπάνω και πολλά άλλα έχουν καταγραφεί στη μνήμη των ηλικιωμένων που είναι στη ζωή και ορισμένων νεώτερων που τα προλάβανε στα παιδικά τους χρόνια και τα διηγούνται όταν τους δοθεί κάποια αφορμή με νεότερο γεγονός στους σημερινούς νέους που δηλώνουν ότι έχουν άγνοια για όλα.
Οι ηλικιωμένοι που έχουν φύγει από τα χωριά τους όταν τα επισκέπτονται ή όταν συναντηθούν με αυτούς που ζήσανε μαζί: στο δρόμο, στη λαϊκή αγορά, στους γάμους, στα πανηγύρια κ.λπ. αναστενάζουν και αμέσως πιάνουνε συζήτηση για όλα τα βιώματα που περάσανε στο χωριό τους κυρίως την Κατοχή.
Δεν ξεχνώ, λένε ο ένας στον άλλο που ήμουνα γεωργός και πρωί - πρωί φόρτωνα στο γάιδαρο τα ζευγάλετρα - τον σπόρο - μια σκαλίδα - το βουργιάλι - (σακούλι) που είχε μέσα το φαγητό, το νερό, λίγο κρασί για το μεσημέρι και με ένα από τα κοπέλια μου ή ένα εργάτη να λαλεί τις δύο αγελάδες και αναχωρούσαμε για τον Βρύσινα να σπείρουμε τα κουκιά ή την φακή ή τα σιτηρά και να γυρίσουμε αργά το βράδυ να φάμε και να κοιμηθούμε.
Το καλοκαίρι είχα μάνδρα στον Βρύσινα και έμενα εκεί. Με το χάραμα το πρωί άρμεγα - έπαιρνα και το βραδινό γάλα να φύγει γρήγορα για τον γαλατά στο Ρέθυμνο για να μην ξιδιάσει.
Αυτή ήτανε η ζωή του αγρότη και του κτηνοτρόφου πριν πολλά χρόνια που διαβίωνε ο άνθρωπος με πολλές στερήσεις ίσα - ίσα για να κρατηθεί στη ζωή.
Σχετικά η ζωή του αγρότη ήτανε περισσότερο σκληρή και αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα από τα αυτοσχέδια μέσα που ο ίδιος κατασκεύαζε για την σπορά - το θέρος, τη μεταφορά τους στο αλώνι και στο αλώνισμα.
Ενώ του κτηνοτρόφου ήτανε πιο ξεκούραστη και είχε χρόνο να ενδιαφερθεί να αποκτήσει από τη φύση και επί πλέον πρόσθετες τροφές για την οικογένειά του όπως: Λαγούς, πέρδικες, χοχλιούς, ομανίτες, σπαράγγια κ.λπ. Γύριζε όπως λέγανε ο βοσκός στο σπίτι του με γεμάτο το βουργιάλι. Δεν ξεχνούσανε του Αγ. Πνεύματος ο κάθε βοσκός να πάει ένα αρνί ή το γάλα της ημέρας ως ένδειξη ευχαριστίας για τις επιτυχίες που είχανε στα αιγοπρόβατά τους.
Πριν από λίγες ημέρες ένας ηλικιωμένος στο πανηγύρι του Σωτήρος Χριστούς στα Καπεδιανά είπε στην παρέα που ήτανε όλοι τους πάνω από 30 χρόνων ότι: όταν εγώ ήμουνα στη δική σας ηλικία εδώ στο χωριό το πρωί και το βράδυ κάθε μέρα οι πέρδικες του Βρύσινα κακαρίζανε στις γύρω κορφές του και μας προσφέρανε καλύτερη μουσική από αυτήν που έχουμε απόψε με τα κρητικά όργανα. Επίσης, και τα αιγοπρόβατα που βόσκανε στην πλαγιά του γινότανε σεισμός από την μελωδία που προσφέρανε τα λέρια (κουδούνια) και οι καμπανέλες τους.
Την άνοιξη που γεννούσανε οι πέρδικες πηγαίνανε τα κοπέλια του χωριού και μαζεύανε τα αυγά τους. Μια χρονιά που πήγα μαζί με τα αδέλφια μου πήγαμε στο σπίτι μας 80 αυγά και βαρέθηκε η μάνα μας να μας κάνει σφουγγάτο με τα κολοκύθια και τηγανιτά. Από τότε θυμάμαι δύο μαντινάδες που λέγανε οι μεγάλοι να πειράζουνε τις κοπελιές όταν περνούσανε από τη γειτονιά τους:
Ήθελα να ήμουνα πέρδικος / στη χώρα να πηγαίνω
να κελαϊδώ εις τα στενά / τση κοπελιές να κουζουλένω.
Τα καμώματά σας κοπελιές / και οι πέρδικες τα κάνουν
όταν είναι να ζευγαρώσουνε / τον άνδρα που θα πάρουν.
Εκτός από αυτά που προσέφερε ο Βρύσινας εις του κατοίκους των χωριών στις δύσκολες εποχές είχε και μια σπηλιά στη θέση Πλατύλαγκο και την γερμανική κατοχή προσέφερε την ασφάλεια σε πολλούς κατοίκους κυρίως από τα Καπεδιανά για να μην είναι θύματα από τις βόμβες που ρίχνανε οι γερμανοί στην περιοχή.
Σήμερα κανείς νέος δεν την γνωρίζει από τη αδιαφορία της πολιτείας που δεν έχει τοποθετήσει πινακίδα να ενημερώνει όλους για την ιστορία της.
Επίσης δεν γνωρίζουν ότι εις την κορυφή του Βρύσινα, οι Γερμανοί είχανε φυλάκιο και γύρω από αυτό είχανε τοποθετήσει συρματοπλέγματα και νάρκες για την προστασία τους.
Σήμερα ο Βρύσινας θρηνεί για την απουσία πολλών βασανισμένων κατοίκων από όλα τα χωριά που φύγανε από τη ζωή εκτός ελαχίστων που είναι ακόμα στη ζωή και αναστενάζουν για όλα τα βιώματά τους.
Ακόμα και για την σπορά των σιτηρών εις την περιοχή που πριν πολλά χρόνια δεν πραγματοποιείται καθότι διαδοχικά οι νέοι εγκαταλείψανε και τα δύο επαγγέλματα των προγόνων τους και προτιμήσανε τα γράμματα και τα επαγγέλματα στην πόλη και στην Αθήνα.
Την ίδια τύχη είχανε και τα κοπάδια των αιγοπροβάτων εκτός ελαχίστων που κάνουν σήμερα την εμφάνισή τους. Ομοίως και οι πέρδικες έχουν χαθεί, αφού σταμάτησε η σπορά των σιτηρών που από αυτά είχανε την διατροφή τους.
Τέλος, σήμερα, η περιοχή του Βρύσινα έχει μετατραπεί σε περιφρονημένο τοπίο και κανείς δεν ενδιαφέρεται για τις εκτάσεις του που έχουν προσφέρει πολλά αγαθά σε μεγάλο αριθμό κατοίκων όλων των χωριών σε δύσκολες εποχές.
Ευτυχώς μόνο που κάθε χρόνο πραγματοποιείται ο εορτασμός του Αγίου Πνεύματος. Οι προσκυνητές προσεύχονται και παρακαλούν να έχουν την προστασία του και να μην γνωρίσουν ποτέ τα βιώματα των προγόνων τους. Επίσης να δίνει γνώσεις στους υπεύθυνους να ενδιαφέρονται για όλα που ωφελούν γενικά το σύνολο του τόπου μας.
* Ο Γιάννης Τσακπίνης είναι απόστρατος αξιωματικός
