Το τετράδιο με το αυθεντικό ημερολόγιο που κρατούσε ο Γεώργιος Κακάρογλου, όταν ήταν σπουδαστής της Ευαγγελικής Σχολής της Σμύρνης,* το έδωσε στη δημοσιότητα ο ανιψιός του, ο ποιητής Λεωνίδας Κακάρογλου. Το ημερολόγιο αυτό που γράφτηκε εκείνες τις ημέρες, 1η Γενάρη 1918 έως την 31η Μαΐου 1919, μας προσφέρει μια μοναδική οπτική της καθημερινής ζωής στην πόλη της Σμύρνης, και φυσικά μας παρέχει τη δυνατότητα να δούμε πώς αντιμετώπιζαν τις εξελίξεις της περιόδου οι άνθρωποι της πόλης τη στιγμή που γραφόταν η Ιστορία.
Δεν πρόκειται, δηλαδή, για ένα κείμενο που γράφτηκε μετά, κάτω από τη συναισθηματική φόρτιση που προκάλεσαν οι δυσμενείς εξελίξεις για τους Έλληνες της Μικράς Ασίας, αλλά για μια «φωτογραφική» αποτύπωση της καθημερινότητας της Σμύρνης εκείνης της περιόδου. Ο ίδιος ο Γεώργιος Κακάρογλου γράφει χαρακτηριστικά: “αυτό το ημερολόγιο θα το έχω σύντροφο και στις ώρες της εργασίας και στις ώρες της ξεκούρασης, καταγράφοντας… εκτός από τις καθημερινές μου ατομικές σημειώσεις κάθε τι που θα μπορούσε να μου κινήσει την περιέργειαν του ωραίου και καλού, τόσο από τον εσωτερικό, όσο και από τον εξωτερικό κόσμο που με περιβάλλει…”.
Διαβάζοντας τον «Ιανουάριο» από το βιβλίο «Ημερολόγιο Ατομικόν», νιώθουμε σαν να περπατάμε μαζί με τον νεαρό Γιώργο Κακάρογλου στην προκυμαία της Σμύρνης. Τον βλέπουμε να πηγαίνει στον κ. Δάλλα για να γραφτεί στον Πανιώνιο. Μπαίνουμε κι εμείς μαζί του στις αίθουσες της Ευαγγελικής Σχολής και, ύστερα, νοικιάζουμε βάρκα και κάνουμε κωπηλασία. «Το ψύχος μέτριο και η σχολή εν αργία…».
Ημερολόγιο Ατομικόν Σμύρνη 1918
Το ημερολόγιο, έπειτα από την εξαιρετική μεταφορά του στα νέα Ελληνικά, την οποία έκανε η φιλόλογος Άννα Λαμπαρδάκη, είναι μέρος του βιβλίου του Λεωνίδα Κακάρογλου, με τίτλο: «Ημερολόγιο Ατομικόν Γεωργίου Κακάρογλου. Εν Σμύρνη 1918-1919», που κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Ραδάμανθυς. Το βιβλίο περιέχει ακόμα: την συγκλονιστική περιγραφή του Λεωνίδα Κακάρογλου μετά το ταξίδι της επιστροφής στα πατρογονικά εδάφη, καθώς και τη μαρτυρία-συνέντευξη που είχε δώσει ο Ευάγγελος Κακάρογλου στον δημοσιογράφο-λογοτέχνη Ευάγγελο Κακατσάκη στα Χανιώτικα Νέα, στο πλαίσιο ενός μεγάλου αφιερώματος της εφημερίδας για τη Μικρά Ασία. Προλογίζει ο Τάσος Σακελλαρόπουλος, διευθυντής Ιστορικού Αρχείου Μουσείου Μπενάκη. Επιμέλεια έκδοσης και ιστορικές υποσημειώσεις: Χρήστος Τσαντής. Στο εξώφυλλο φωτογραφία από το αρχείο Μιχάλη Μανουσάκη.
Χρήστος Τσαντής
