Το Βενεράτο (κάτοικοι 917 το 2001) είναι χωριό της επαρχίας Τεμένους και αποτελεί Δημοτικό διαμέρισμα του Δήμου Ηρακλείου. στο Νομό Ηρακλείου. Βρίσκεται σε απόσταση 19,8 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία . Στο χωριό υπάρχουν ανάμεσα στα άλλα ΚΕΠ, υπηρεσίες του Δήμου, τράπεζες, Νηπιαγωγείο, Δημοτικό Σχολείο, Γυμνάσιο και περιφερειακό ιατρείο.
Η ονομασία του χωριού είναι προφανώς βενετική. Ήταν το θέρετρο των αρχόντων της Βενετίας και μάλιστα επικράτησε να λέγεται ότι ήταν παρά κρομμυδόφυλλο Βενετία. Η πιθανότερη ερμηνεία είναι ότι το όνομα προήλθε από την ιταλική λέξη venerato, που θα πει σεβάσμιο, όπως στη φράση Monasterium venerato =σεβασμία Μονή. Πιστεύεται ότι το όνομα αυτό δόθηκε στην παρακείμενη μονή της Παλιανής και κατ' επέκταση έλαβε το όνομα και το χωριό, το οποίο βρισκόταν κοντά.
Κατά την Ενετοκρατία το Βενεράτο ήταν από τους μεγαλύτερους οικισμούς της επαρχίας.
Κατά την Ενετοκρατία το Βενεράτο ήταν από τους μεγαλύτερους οικισμούς της επαρχίας.
Στον Καστροφύλακα αναφέρεται (101) με 593 κατοίκους το 1583, από τους οποίους οι 279 ήταν γυναίκες και οι άνδρες ήταν 160. Οι υπόλοιποι ήταν παιδιά και γέροντες. Το 1833 περιγράφει ένας Άγγλος συγγραφέας, που ήτανε τότε τουρίστας στα γύρω χωριά, ότι τον καιρό εκείνο ήταν το μόνο χωριό στη Κρήτη που είχε καθαρά[1] ενετικό όνομα. Και ότι τότε ζούσαν 12 οικογένειες Χριστιανών και μια μωαμεθανών. Κατά την απογραφή του 1881 κατοικούνταν μόνο από Χριστιανούς. Από το χωριό κατάγονταν ο γενικός οπλαρχηγός των επαρχιών Τεμένους και Μαλεβυζίου Αντώνιος Ξενάκης ή Τσαγκαραντώνης, ο Γενικός Γραμματέας Καγκελαρίας κατά την επανάσταση του 1821 Νεόφυτος Οικονόμου ο Μητροπολίτης Κρήτης Γεράσιμος Λετίτσης και ο οπλαρχηγος Χαράλαμπος Βλαχάκης Αρχηγός Μαλεβιζίου.
ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ / ΦΩΤ ΟΓΡΑΦΙΕΣ
ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ
