Οι λέξεις πληγώνουν!! «H γλώσσα κόκαλα δεν έχει και κόκαλα τσακίζει»!! Στην γλώσσα μας υπάρχουν πολλά γνωμικά για το πόσο μπορούν να πληγώνουν τα λόγια και να τραυματίσουν έναν άνθρωπο. Στις θεραπείες ενηλίκων ακούγεται συχνά «καλύτερα να με έδερνε παρά να μου μιλούσε με αυτόν τον τρόπο η μητέρα μου». Τακτικά υπάρχουν αναφορές για τους χαρακτηρισμούς που οι γονείς, οι δάσκαλοι και οι σημαντικοί άλλοι κάποτε χρησιμοποιούσαν για αυτούς. Χαρακτηρισμοί, ταμπέλες, επίθετα με αρνητικής ποιότητα στιγματίζουν τη ζωή των παιδιών και επηρεάζουν συνειδητά ή ασυνείδητα τη ζωή των ενηλίκων.
Κάθε παιδί χρειάζεται αγάπη, αποδοχή και σεβασμό για να μεγαλώσει και να γίνει ένας συναισθηματικά υγιείς ενήλικας. Όταν χρησιμοποιούμαι αρνητικούς χαρακτηρισμούς σε περιπτώσεις που έχουμε μια διαφωνία με το παιδί μας ή μια σύγκρουση μαζί του, εκείνο συνήθως παραδίδεται σε αυτόν τον χαρακτηρισμό, καθώς στα πρώτα χρόνια της ζωής αναγνωρίζουμε τον εαυτό μας μέσα από το βλέμμα των άλλων. Έτσι όσο περισσότερο ένα παιδί ακούει ότι είναι τεμπέλης τελικά γίνεται. Αυτή η διαδικασία βασίζεται στην θεωρία της που πρωτοαναφέρθηκε τον 20ο αιώνα από τον Robert Merton την θεωρία της αυτό- εκπληρωμένης προφητείας. Η αυτό-εκληρούμενη προφητεία είναι στην αρχή ένας ψευδής ορισμός μιας κατάστασης, ο οποίος προκαλεί μια νέα συμπεριφορά που κάνει την ψευδή αρχική αντίληψη να γίνει «αληθινή». Το παιδί λοιπόν ασυνείδητα μπορεί να υιοθετήσει αυτή την συμπεριφορά «αφού η μαμά μου λέει ότι είμαι τεμπέλης μάλλον είμαι, τότε γιατί να προσπαθήσω.»
Με τους χαρακτηρισμούς κάνουμε το παιδί να νιώθει ανόητο, το κατηγοριοποιούμε, το προσβάλουμε. Είναι κακομαθημένο παλιόπαιδο, είναι εξυπνάκιας, κάνει σαν μωρό είναι μόνο μερικοί χαρακτηρισμοί που έχουμε πει στα παιδιά μας, μπορεί να τους έχουμε ακούσει από άλλους γονείς ή ακόμα να τους έχουμε ακούσει και από τους δικούς μας γονείς. Οι ταμπέλες κάνουν το παιδί να νιώθει ότι δεν αξίζει και ότι δεν τα αγαπούν. Μπορεί να έχει καταστροφικό αποτέλεσμα στην εικόνα του παιδιού για τον εαυτό του. Στην συνέχει βέβαια σε αρκετές περιπτώσεις προκαλεί και λεκτικά αντίποινα.
Πριν χρησιμοποιήσουμε έναν χαρακτηρισμό για το παιδί μας ας δούμε τι είναι αυτό που μας έχει ενοχλήσει πραγματικά. Αυτό που ενοχλεί είναι η συμπεριφορά του παιδιού και όχι το ίδιο το παιδί. Και τι είναι αλήθεια συμπεριφορά; Συμπεριφορά είναι ότι μπορούμε να δούμε, να ακούσουμε και να αισθανθούμε. Σύμφωνα με τον Gordons στην εκπαίδευση του αποτελεσματικού γονέα για να ήμαστε σίγουροι ότι αυτό που περιγράφουμε είναι συμπεριφορά μπορούμε να κάνουμε την εξής ερώτηση « Μπορώ να μαγνητοσκοπήσω ή να ηχογραφήσω αυτό που περιγράφω;» Μπορώ για παράδειγμα να ηχογραφήσω την δυνατή μουσική που ακούγετε από το δωμάτιο του γιού μου όταν προσπαθώ να δω ειδήσεις και ενοχλούμε. Δεν μπορώ να ηχογραφήσω την αναισθησία που πιστεύω ότι νιώθει το παιδί μου προς τα εμένα εκείνη τη στιγμή.
Στη συνέχεια χρειάζεται να δούμε πως μας κάνει να νιώθουμε εκείνη τη στιγμή αυτή η συμπεριφορά, νιώθω ενόχληση , θυμό , ντροπή, άγχος. Καθώς και τι είναι αυτό που δεν μπορούμε να πραγματοποιήσουμε λόγω αυτής της συμπεριφοράς. Μετά μπορώ να το επικοινωνήσω χωρίς να χρησιμοποιήσω χαρακτηρισμούς και ταμπέλες. Όταν η μουσική είναι δυνατά την ώρα που βλέπω τις ειδήσεις μου νιώθω ενόχληση γιατί δυσκολεύομαι να ακούσω. Η περιγραφή της συμπεριφορά δίνει την δυνατότητα στο παιδί να γνωρίζει τι είναι αυτό που χρειάζεται να αλλάξει, το συναίσθημα του γονιού καθώς και την πραγματική επίπτωση που έχει η συμπεριφορά του στον γονιό του.
Οι ταμπέλες είναι για να μας δείχνουν την πορεία και όχι για να μας στιγματίζουν. Ας δείξουμε στα παιδιά μας τι είναι αυτό που θέλουμε να αλλάξουν και όχι να τους φορτώσουμε με χαρακτηρισμούς που θα θυμούνται για μια ζωή.
