Σύμφωνα με τα στοιχεία που αντλήσαμε απο το μπλόγκ Ρεθυμνιώτικες αναδρομές και με αρθρογράφο τον κύριο Κωστή Ηλ. Παπαδάκη.
Τα Δαριβιανά ή Νταριβιανά είναι οικισμός τού Σπηλίου, έδρας τού δήμου Αγίου Βασιλείου, νομού Ρεθύμνου, κάτοικοι (2001) 64 και υψόμ. 350μ. Βρίσκεται στο 28οχλμ. τού δρόμου Ρέθυμνο – Σπήλι, από το οποίο απέχει μόλις δύο χλμ.
Τα Δαριβιανά μαζί με τις Καρήνες υπήρξαν ένας από τούς συνοικισμούς που αρχικά απάρτισαν την κοινότητα: Σπηλίου (Δ. 26-1-1925, ΦΕΚ Α 27/ 1925).
Συνοικισμοί που σήμερα αποτελούν το Δ. Δ. Σπηλίου (κάτ. 706): Σπήλι (κάτ. 642), Δαριβιανά (κάτ. 64), Παξιμάδια δύο (νησίδες Λητώαι ή, άλλως, Διόνυσοι) (0).
Πληθυσμιακά-Ονοματολογικά- Κτηματολογικά Στοιχεία
Ο οικισμός αναφέρεται στην επαρχία Αγίου Βασιλείου από τον Καστροφύλακα (Κ 174), το έτος 1583, ως Darivo, με 59 κατοίκους, στην τουρκική απογραφή τού 1659 Dariviana και πληρώνουν 7 χαράτσια κεφαλικό φόρο, ενώ επτά σπίτια πληρώνουν φόρο καφτανίου την ίδια χρονιά Το έτος 1671/2 ο κεφαλικός φόρος τού χωριού είχε ανέλθει στα 9 χαράτσια. Στην αιγυπτιακή απογραφή τού 1834 Dariviana Ο Χουρμούζης Βυζάντιος, στα «Κρητικά» του (σ. 39), σημειώνει το όνομα τού χωριού ως «Ταριβιανά» το έτος 1842. Τo 1881 αναφέρεται Νταριβιανά, στον δήμο Λάμπης, με 127 χριστιανούς κατοίκους. Κατά τα νεότερα χρόνια ο πληθυσμός τού χωριού διαμορφώνεται ως εξής: 1900 (στον ίδιο δήμο Λάμπης) με 115 κατ., το 1920 γράφεται Δαριβιανά και είναι έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου με 121 κάτ. Το 1928 αναφέρεται στην κοινότητα Σπηλίου με 136 κατ., και η πληθυσμιακή εξέλιξη τού χωριού συνεχίζεται ως εξής: 1940: 121, 1951: 123, 1961: 102, 1971: 107, 1981: 89, 1991: 82, 2001: 64.
Η ονοματολογία, άρα, τής κώμης απαντά με μικρές σχετικά αποκλίσεις στις απογραφές από το 1583 (Καστροφύλακας) μέχρι σήμερα: Darivo (Καστροφύλακας, 1583), Darivyana στο Οθωμανικό Κτηματολόγιο τού Ρεθύμνου (1670) μαζί με το μετόχι Φτεριάς, Darivianά (Αιγυπτιακή 1834), Ταριβιανά (Χουρμούζης Βυζάντιος 1842), Νταριβιανά (1881) Δαριβιανά (1920).
Το 1659 (Τουρκοκρατία) το χωριό Δαριβιανά (Darivyana) μαζί με το μετόχι Φτερές (Ιfterya) διέθεταν 121,5 τσερίπια χωράφια, 242 λιόδεντρα, 20 τσερίπια αμπέλια και 17 τσερίπια ακαλλιέργητες γαίες
Η ονομασία τού χωριού
Τα Δαριβιανά ή Νταριβιανά, κατά τον Στέργιο Σπανάκη, οφείλουν την ονομασία τους στο ενετικό οικογενειακό Δαρίβα ή Νταρίβα (De Riva ή Da Riva), που αφορά σε ευγενή Βενετό, αντιναύαρχο τής Αρμάδας, έναν από τούς τρεις που προτάθηκαν ως όμηροι κατά τη σύναψη τής συνθήκης για την παράδοση τού Χάνδακα στους Τούρκους το 1669 Βέβαια, η άποψη αυτή τού Σπανάκη έρχεται σε αντίθεση με την ύπαρξη τού αυτού ονόματος τού οικισμού- όπως μπορούμε να διαπιστώσουμε αμέσως παραπάνω- και κατά την απογραφή τού Καστροφύλακα, το έτος 1583, ογδόντα έξι χρόνια πριν. Εκτός μόνον εάν πρόκειται για κάποιον άλλο ενετό Da Riva, προγενέστερο τού εν λόγω αντιναυάρχου.
Ναοί τού χωριού- Ιστορικά στοιχεία
Κεντρικός ναός τού χωριού είναι αυτός τού αγίου Παντελεήμονα, στο κέντρο τού χωριού. Εντός τού χωριού βρίσκονται και οι ναοί: τού αγίου Γεωργίου, τού Ευαγγελισμού, και του νεοφανούς αγίου Ραφαήλ, ενώ εκτός τού οικισμού ως ξωκκλήσια αριθμούνται αυτά τής Αγίας Τριάδος (στην ομώνυμη τοποθεσία), της Μεταμόρφωσης τού Σωτήρος (στη θέση Φτερές) και του Τιμίου Σταυρού στην ίδια, επίσης, περιοχή
Ο ιστορικός τής Κρήτης Βασίλειος Ψιλάκης επαινεί στην ιστορία του την πιστή στάση και εμμονή των Νταριβιανών στα πατροπαράδοτα έθιμα, σε αντίθεση προς τούς γείτονές τους Ατσιπαδιανούς, που- παρότι και αυτοί από τούς Ενετούς κατακτητές καταγόμενοι- φημίζονταν για την αγριότητα και την αιμοβορία τους και τα αξετσίπωτα έργα τους, από τα οποία και το χωριό τους, λέγεται ότι έλαβε το όνομά του Ατσιπάδες
Αγωνιστές τού χωριού
1. Κωνστ. Εμμ. Ανδρουλιδάκης
Υπήρξε βαθμοφόρος αγωνιστής τού 1878 και μετά
2. Νικ. Κυριακάκης
Σκοτώθηκε στη μάχη που έγινε τον Απρίλιο τού 1867 στη θέση Τράκα Ρεθύμνου
3. Ιωάννης Μπιζιργιάννης
Πολέμησε το 1866. Τον Απρίλιο τού 1867- όντας σημαιοφόρος τού καπετάνιου Βασιλείου Χλιαούτη- τραυματίστηκε ελαφρά στη θέση Τραόκουρτα Αργυρούπολης Ρεθύμνου
Σχολείο
Η ίδρυση τού σχολείου έγινε με την πρ. 63/24-3-1924, ως μονοτάξιου κοινού, με δεκάξι αρχικά μαθητές. Έτος ανέγερσης τού σημερινού σχολικού κτιρίου είναι το 1961, που έγινε με αμερικανική βοήθεια. Διαθέτει αύλειο χώρο 1050 τ.μ. και κτίριο με μια αίθουσα και τέσσερις βοηθητικούς χώρους Τελευταίο έτος λειτουργίας τού σχολείου είναι το 1981- 82, που έμεινε με έξι, μόλις, μαθητές, που μεταφέρθηκαν στο δημοτικό σχολείο τού Σπηλίου, όπου έκτοτε φοιτούν.
Οικογένειες τού χωριού
Κυριότερες οικογένειες τού χωριού είναι οι: Ανυφαντάκηδες, Θεοδοσουλάκηδες, Παντελιδάκηδες, Σπυριδάκηδες, Χατζηδάκηδες, Ξεζωνάκηδες, Σαββάκηδες, Λαγουδάκηδες, Γεωργουλάκηδες, Βιζιγιαννάκηδες.
Μορφές τού χωριού
Φήμη αγαθή έχει αφήσει στο χωριό, και την επαρχία Αγίου Βασιλείου γενικότερα, ο χειροπρακτικός γιατρός Γεώργιος Βιζιριαννάκης, γνωστός και ως Μπιζιργιάννης, που έζησε στα Δαριβιανά μέχρι το έτος 1940. Θεράπευε ποικίλες νόσους χρησιμοποιώντας πρακτικές μεθόδους και βότανα που καλλιεργούσε ο ίδιος στο περιβόλι του. Κυρίως, όμως, θεράπευε σπασίματα ανθρώπων και ζώων, εφαρμόζοντας πάνω στο ασθενές μέλος ειδικούς, με τα χέρια, επιδέξιους χειρισμούς. Και στις θεραπείες του αυτές είναι που ταιριάζει η ονομασία που αρχικά τού δώσαμε, του «χειροπρακτικού γιατρού». Στις περισσότερες των περιπτώσεων είναι γεγονός ότι ο Μπιζιργιάννης παρουσιάζε εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Ο Δημήτρης Τσιουδάκης ήταν για χρόνια παραγιός τού Μπιζιργιάννη, έμαθε κοντά του πολλές από τις πρακτικές και τα γιατροσόφια που χρησιμοποιούσε και τα εφάρμοζε και αυτός μετά τον θάνατό του
Παρόμοια, ο Γεώργιος Σαββάκης ή Σαμπανογιώργης, εξαίρετος χαρκιάς στο χωριό, εκτελούσε, παράλληλα με το κύριο επάγγελμά του, και χρέη πρακτικού οδοντογιατρού, ενώ ο Μάρκος Ξεζωνάκης ή Κατσιρομάρκος, σπουδαίος τεχνίτης και εφευρετικό μυαλό, είχε ειδικευτεί στο «δέσιμο» των μύλων
Ο διαλυμένος οικισμός Φτερέας ή Φτερές
Γόνιμη περιοχή λίγες εκατοντάδες μέτρα βόρεια τού χωριού, με απεριόριστη θέα και ναΰδριο τού Τιμίου Σταυρού, γύρω από το οποίο βρέθηκαν τάφοι. Το ναύδριο αυτό στα 1890- με την επονομασία, τότε, «Εσταυρωμένος»- αναφέρεται ότι δέχτηκε επίθεση των Τούρκων, που κατέστρεψαν ό,τι βρήκαν μέσα σε αυτό . Ο λόγος για τον παλιό οικισμό Φτερέας, που αναφέρουν ο Barozzi, το Οθωμανικό Κτηματολόγιο, όπου το χωριό αναγράφεται ως μετόχι , αλλά και πράξεις τού νοταρίο Στέλιος Καλογεράκης Ανδρέα Καλλέργη [Γ. Γρυντάκη, Το Πρωτόκολλο τού Ρεθεμνιώτη νοτάριου Ανδρέα Καλλέργη (1634-1646), Αθήνα 1994, πρ. 313 (σ. 220), 336 (σ. 245), 381 (σ. 277)]
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ ΠΟΤΑΜΟΥ ΑΠΟ ΤΗΝ ΣΕΛΙΔΑ ΤΟΥ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΣΤΟ ΦΕΙΣΜΠΟΥΚ
