28η Οκτωβρίου 1940. Ημέρα ορόσημο για τον Ελληνισμό όπου γης, ημέρα που λάμπει σαν φωτοβόλο αστέρι. Η δόξα του Όχι φεγγοβολά λαμπρή, ήταν ένα Όχι σε μια χρονική συγκυρία που η ναζιστική μπότα της Γερμανίας και η φασιστική της Ιταλίας, είχε σαρώσει χώρες της κεντρικής και της δυτικής Ευρώπης. Η Ιταλία θέλοντας να αποδείξει στη σύμμαχό της Γερμανία, ότι κι αυτή διεκδικούσε μερίδιο, από τη μοιρασιά της Ευρώπης, μη έχοντας επιτυχίες ανάλογες με εκείνην, μέσα σε μία νύκτα θέλησε να πατήσει ελληνικό έδαφος για να ανοίξει ο δρόμος προς την Ανατολή.
Η Ελλάδα που μέχρι τότε ήταν ουδέτερος παρατηρητής των γεγονότων, κρατούσε στάση αναμονής. Στις 15 Αυγούστου 1940 δύο μήνες πριν την επίσημη εμπλοκή στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, τορπιλίζεται άνανδρα έξω από το λιμάνι της Τήνου, το αντιτορπιλικό Έλλη από το ιταλικό υποβρύχιο Ντελφίνο. Η μικρή Ελλάδα έσφιξε την καρδιά της, κατάπιε την πίκρα της για τη δολοφονική ενέργεια των Ιταλών κι αυτό γιατί δεν ήθελε τον πόλεμο. Η πρόκληση αυτή συνάμα με το τελεσίγραφο του Μουσολίνι έδωσε το έναυσμα για την απροκάλυπτη επίθεση.
ΟΧΙ: οι Έλληνες δεν παραδίδουν το πάτριο έδαφος. Φρένιασαν οι Ιταλοί από την ηρωική απάντηση της μικρής Ελλάδας. Έτσι στα ελληνοαλβανικά σύνορα άρχισε ένας άνισος και αδυσώπητος αγώνας για την προάσπιση της ελευθερίας. Ένας λαός με μικρά πολεμικά μέσα, κονταροχτυπιέται με μία πάνοπλη σιδερόφρακτη Ιταλία και στη συνέχεια με τη Γερμανία. Ο ηρωικός λαός μας όταν έμαθε την άνανδρη επίθεση άρπαξε τα όπλα. Ξεπέρασε τα συνηθισμένα ανθρώπινα μέτρα, πήρε Αισχυλική διάσταση, ανέπνευσε τον αέρα των Θερμοπυλών και μεταβλήθηκε σε ημίθεο. Όλη η ανθρωπότητα και κυρίως η σκλαβωμένη Ευρώπη παρακολούθησε μια άνιση μάχη, και οι ελπίδες αναπτερώθηκαν στο άκουσμα των διαδοχικών αποτυχιών της Ιταλίας, ήταν η απόδειξη ότι αυτή η τεράστια πολεμική μηχανή του Άξονα δεν ήταν αήττητη.
Με το όπλο στο χέρι πολέμησε υπέρ βωμών και εστιών. Πάνω στην οροσειρά της Πίνδου και στην ελληνοαλβανική μεθόριο. Σε πραγματικούς πολεμιστές μεταβλήθηκαν και οι γυναίκες της Πίνδου κουβαλώντας στους ώμους τους πολεμοφόδια, τρόφιμα, πολλές φορές μέχρι την πρώτη γραμμή του μετώπου. Όλος ο λαός ως ένας πολεμιστής μαχόταν. Άνδρες, γυναίκες και παιδιά στον αγώνα για λευτεριά.
Οι Ιταλοί είχαν εκπλαγεί, ο στρατιωτικός περίπατος που ονειρευόντουσαν στην Ελλάδα έγινε εφιάλτης, δεν μπορούσαν να πιστέψουν πώς αντέχει ένας μικρός λαός σε μια πάνοπλη στρατιά εκατομμυρίων, αλλά με ψυχή μεγάλη να τους κλείνει το δρόμο, αδιαφορώντας για το θάνατο με την κραυγή ΑΕΡΑ να δονεί τα λαγκάδια.
Έντρομοι και κατηφείς μπροστά στον ανείπωτο ηρωισμό της αθάνατης Ελληνικής ψυχής το βάζουν στα πόδια. Ο Ελληνικός Στρατός τους κυνήγησε πολεμώντας από βουνοκορφή σε βουνοκορφή, από χαράκωμα σε χαράκωμα. Ελληνικές πόλεις στη Βόρεια Ήπειρο σκλαβωμένες από αιώνες, ελευθερώθηκαν και δακρυσμένες χειροκροτούσαν την γαλανόλευκη. Η δόξα στεφάνωσε τα όπλα των ηρώων που πολέμησαν για να μείνουν ελεύθεροι.
Το ΟΧΙ της Ελλάδας έμεινε φωτεινό παράδειγμα, οδηγός και λαμπάδα για την ανθρωπότητα, την παγκόσμια ιστορία που έκανε τους πάντες και ειδικά την Ευρώπη, να υποκλιθούν στην ταπεινή Ελλάδα. Στους πολέμους νικητής δεν είναι εκείνος που έχει τα εκατομμύρια στρατό και εξοπλισμό, αλλά εκείνος που αγωνίζεται για τη λευτεριά του, και προπαντός αυτός που έχει υψηλό φρόνημα και πίστη για τη νίκη του. Η μεγαλοσύνη στα Έθνη δε μετριέται με το στρέμμα, με της καρδιάς το πύρωμα μετριέται και με το αίμα. (Κωστής Παλαμάς)
Τι είπαν οι Σύμμαχοι και ο Άξονας για την Ελλάδα
• Ουίνστον Τσόρτσιλ (Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας): «Η Ιταλία εύρε τας απειλάς του εκφοβισμού ανωφελείς έναντι του ηρέμου θάρρους σας. Κατέφυγεν επομένως εις απρόκλητον επίθεσιν εναντίον της πατρίδος σας, αναζητούσα εις αστηρίκτους κατηγορίας δικαιολογίαν της αισχράς της επιθέσεως. Ο τρόπος με τον οποίον ο Ελληνικός λαός, υπό την αξίαν εμπιστοσύνης ηγεσίαν σας, αντιμετώπισε τους κινδύνους και τις προκλήσεις των τελευταίων μηνών, κατέκτησε τον θαυμασμόν του Βρετανικού λαού διά την Ελλάδα. Αι αρεταί αυταί θα ενισχύσουν τον Ελληνικόν λαόν και κατά την παρούσαν στιγμήν της δοκιμασίας. Θα σας παράσχωμεν την δυνατήν βοήθειαν μαχόμενοι εναντίον κοινού εχθρού και θα μοιρασθώμεν την κοινήν νίκην». «Του λοιπού δεν θα λέγεται ότι οι Έλληνες πολεμούν ως ήρωες, αλλά ότι οι ήρωες πολεμούν ως Έλληνες».
• Αδόλφος Χίτλερ: «Ενώπιον της Ιστορίας είμαι υποχρεωμένος να αναγνωρίσω ότι, από τους μέχρι τώρα αντιπάλους μας, ο Έλληνας στρατιώτης πολέμησε με εξαιρετική γενναιότητα και δεν παραδόθηκε παρά όταν κάθε αντίστασή του ήταν αδύνατη. Ως εκ τούτου, απεφάσισα να μην κρατηθεί κανένας Έλληνας στρατιώτης αιχμάλωτος και οι αξιωματικοί να διατηρήσουν τα προσωπικά όπλα τους».
«Αν οι Ιταλοί δεν είχαν επιτεθή εις την Ελλάδα και δεν εχρειάζοντο την βοήθειάν μας, ο πόλεμος θα είχε πάρει διαφορετικήν τροπήν. Θα είχαμε προλάβει να κατακτήσωμεν το Λένινγκραντ και την Μόσχαν, πριν πιάσει το Ρωσικόν ψύχος».
• Στρατάρχης Βίλχελμ Κάιτελ: «Η απροσδόκητη και ισχυρή αντίσταση των Ελλήνων εβράδυνε την επίθεση κατά της Ρωσίας για περισσότερο από δύο μήνες. Αν δεν υπήρχε η καθυστέρηση αυτή, η εξέλιξη του πολέμου θα ήτο διαφορετική, τόσο εις το Ανατολικό μέτωπο όσο και εις τον πόλεμο γενικά, και άλλοι σήμερα θα ήσαν εις την θέσιν του κατηγορουμένου». (Απόσπασμα από την κατάθεσή του στη Δίκη της Νυρεμβέργης - 20 Νοεμβρίου 1945 - 1 Οκτωβρίου 1946).
• Γιόζεφ Γκέμπελς -Υπουργός Προπαγάνδας του Τρίτου Ράιχ: «Προχωρούμε αργά στην Ελλάδα... Οι Έλληνες είναι γενναίοι μαχηταί... Τα καταληφθέντα χαρακώματα είναι γεμάτα πτώματα... Και αυτός ο Φύρερ θαυμάζει ιδιαιτέρως το θάρρος των Ελλήνων. Ίσως υπάρχει ακόμη ένα ίχνος της παλαιάς ελληνικής καταγωγής σ' αυτούς». (8 Απριλίου 1941)
• Ιαπωνικές εφημερίδες-Δεκέμβριος 1940: «Η χώρα μας, εις την οποίαν ιδιαιτέρως τιμάται η ανδρεία, παρακολουθεί με θαυμασμόν τον αγώνα των Ελλήνων εις την Αλβανίαν, ο οποίος μας συγκινεί τόσον ώστε, παραμερίζοντες προς στιγμήν παν άλλο αίσθημα, αναφωνούμεν «Ζήτω η Ελλάς». (Η Ιαπωνία ήταν σύμμαχος της Γερμανίας και της Ιταλίας στο Β' Παγκόσμιο Πόλεμο).
• Ραδιοφωνικός σταθμός της Μόσχας: «Επολεμήσατε άοπλοι εναντίον πανόπλων και ενικήσατε. Μικροί εναντίον μεγάλων και επικρατήσατε. Δεν ήτο δυνατόν να γίνει άλλως, διότι είσθε Έλληνες. Εκερδίσαμεν χρόνον διά να αμυνθώμεν. Ως Ρώσοι και ως άνθρωποι σας ευγνωμονούμε».
• Άντονυ Ήντεν-Υπουργός Εξωτερικών της Μεγάλης Βρετανίας: «Αν το αποτυχόν χάρις εις την νικηφόρον αντίστασιν της Ελλάδος μεσογειακόν σχέδιον του Hitler επετύγχανεν, η επίθεσις της Γερμανίας εναντίον της Ρωσίας θα είχεν όλως διάφορα αποτελέσματα. Οι ήρωες που έχουν βάψει με το αίμα τους την ιεράν γην της Βορείου Ηπείρου, οι μαχηταί της Πίνδου και οι άλλοι, θα είναι οδηγοί μαζί με τους Μαραθωνομάχους, θα φωτίζουν ανά τους αιώνας την οικουμένην».
Πηγές
Το έπος του 1940 - 41
Ιστορικό ανθολόγιο Εκδ. Μαλλιάρης - Παιδεία 1990
Οι φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο της Κρητικής Επιθεώρησης, το βιβλίο του Δημήτρη Ποθουλάκη «Για το Ρέθυμνο που λέγαμε» και το Διαδίκτυο.
