Όπως βλέπω τον Αριστείδη, νοιώθω τη συγκίνηση του, για την αποψινή σας
παρουσία και την αγάπη που του προσφέρετε! Έχω να το λέω και θα συνεχίσω να το
λέω, ο λαός της Κρήτης , ξέρει να αγαπά και να τιμά τους λαϊκούς καλλιτέχνες!
Κι επειδή είμαι από χωριό και στις φλέβες μου τρέχει χωριάτικο αίμα, έχω μάθει
να σέβομαι και να εκτιμώ τις αρετές και τα προτερήματα των ανθρώπων, που
υπηρετούν το λαϊκό μας πολιτισμό.
Αγαπώ τους έξυπνους ανθρώπους, τους ευρηματικούς, την ευγένεια, τη
φιλοξενία και το φως. Σέβομαι το ιερό δικαίωμα του καθενός, να έχει τη δική του
άποψη, να πειραματίζεται, να αγαπά και να πονεί, και πάνω από όλα , να
αισθάνεται άνθρωπος, που είναι γεμάτος με το άγιο πάθος του παιγνιδιού της
ζωής!
Ο Αριστείδης Χαιρέτης έχει τη δική του γοητεία, τη δική του χάρη. Έχει
βάθος στη μαντινιάδα του, είναι ευρηματικός και προσεχτικός. Για τον Αριστείδη,
λαϊκός πολιτισμός σημαίνει αξιοπρέπεια, μοναξιά, αγάπη και πόνος, χωρίς δόξες
και ματαιοδοξίες, εγωισμούς και ψευτοκαπετανισμούς!
Η μαντινάδα είναι ο λαϊκός τρόπος έκφρασης στο νησί μας και ο Γιαλαύτης
είναι πηγαίος που ενώ στηρίζεται σε παραδοσιακές φόρμες και τεχνικές, έχει τα
δικά του πετάγματα, τα δικά του ξεπετάγματα. Εισάγει τα δικά του στοιχεία,
κάνοντας τις δικές του υπερβάσεις. Έτσι κι αλλιώς, ακολουθώντας το δικό του,
μοναχικό δρόμο, κόντρα στις ισχύουσες νοοτροπίες, επιβάλλεται σαν ξεχωριστή
προσωπικότητα, με έξυπνο χιούμορ αλλά και δημιουργώντας απρόσμενες καταστάσεις
και τελειώματα.
Η κόντρα του νου και της καρδιάς, η αγάπη και ο πόνος, η αντισυμβατική
συμπεριφορά και η παρατηρητικότητα δημιουργούν απρόσμενες κι εκπληκτικές
εικόνες με εναλλασσόμενα συναισθήματα. Κι επειδή δρόμος πάει κι απάνω , πάει
και κάτω, ο Αριστείδης Χαιρέτης διάλεξε την ανηφόρα της μοναξιάς, της αγάπης,
της αξιοπρέπειας και του παιγνιδιού της ζωής, αφήνοντας πίσω του ξεπερασμένες
και παρακμιακές συνήθειες, νοοτροπίες και ταχτικές.
Με λόγο ουσίας και προσωπικό στυλ, ο Αριστείδης Χαιρέτης, προσφέρει
μαντινιάδες που χαρακτηρίζονται από οξυδέρκεια, ποιότητα και προκαλούν το
ενδιαφέρον και τις αισθήσεις μας.
Ο Αριστείδης Χαιρέτης, ο Γιαλαύτης, γεννήθηκε στα Ανώγεια το 1946, σε
δύσκολες εποχές, σε ζόρικους και χαλεπούς καιρούς! Είναι γιος του Στεφανή και
της Ειρήνης Χαιρέτη. Η φτώχια και ο αγώνας της επιβίωσης αλλά και η αξιοπρέπεια
χαρακτηρίζουν τα χωριά μας, εκείνη την εποχή. Τον καιρό εκείνο, ο βοσκός είχε
τα δικά του χαρακτηριστικά. Έξυπνος, πολυεργαλάς νους, θυμόσοφος, αγωνιστής στην
επιβίωση αλλά και θεματοφύλακας της παράδοσης. Πόσοι βοσκοί δεν είχαν τον
Ερωτόκριτο στο βουργιάλι, το θιαμπόλι στο χέρι και χόρευαν τραγουδώντας, πάνω
στους βράχους και στις άκρες των φαραγγιών! Βοσκός ξεκίνησε την αγώνα της
επιβίωσης αλλά στην πορεία έκανε πολλές δουλειές για να ζήσει, όμως η μαντινάδα
κι ο έρωτας είναι εκείνα που του τρώνε τα μυαλά! Σήμερα ζει στο χωριό του, στα
Ανώγεια μαζί με τη Δέσποινα Πρίμπου. Έχουν δυο παιδιά, το Στεφανή και τον
Βασίλη. Μουσικοί κι εκείνοι με σπουδές στη μουσική! Κι όπως λένε οι παλιοί,
πίσω από ένα ζόρικο άντρα κρύβεται μια ζόρικη γυναίκα!
Το 1996, οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις, μας προσφέρουν την πρώτη έκδοση
μαντινάδων του Αριστείδη Χαιρέτη. Σε τούτη την έκδοση, σπουδαία είναι η συμβολή
του Μήτσου Σταυρακάκη, που πίστεψε στον Γιαλαύτη, κι επέλεξε από έξη χιλιάδες
μαντινάδες, αυτές που περιέχονται στο βιβλίο με τίτλο, «Τι μαντινάδα να σου
πω».
Η δεύτερη συλλογή μαντινάδων , «Λιγότερο από μια στιγμή» έρχεται από τις
εκδόσεις ΣΕΙΣΤΡΟ, σε επιμέλεια του Λουδοβίκου των Ανωγείων.
Η τρίτη παρουσία, «Το Μονοπάτι του σεβντά», ξεκινά το ταξίδι της, το 2017,
σε επιμέλεια του Μανόλη Ταξειδαράκη.
Πολλοί καλλιτέχνες της κρητικής μουσικής μελοποιούν, από πολύ παλαιοτέρα,
μαντινιάδες του Αριστείδη Χαιρέτη. Πολλές επιτυχίες που τραγουδιούνται χρόνια
τώρα, στις παρέες και στα γλέντια, αλλά και στις μοναχικές στιγμές.
Η μαντινάδα για τον Αριστείδη είναι η γλώσσα της Κρήτης. Είναι έκφραση
ψυχής, στιγμή αλήθειας κι ο ίδιος αισθάνεται σαν μια μάνα που γεννά, από τα 23
με 24 χρόνια του, που γέννησε τη πρώτη μαντινιάδα. Είναι, όπως λέει, οι
πεταλούδες στον ουρανό της Άνοιξης, που τις πιάνει μια- μια με το χέρι του, τις
βλέπει λίγο …και τις αφήνει πάλι ελεύθερες! Η μαντινάδα είναι το όπλο του
Γιαλαύτη. Με αυτήν εκφράζεται, με αυτήν αναζητεί την αγάπη, τον έρωτα, τη ζωή,
το θάνατο, τη Φύση και τη μοίρα…. Ο λόγος του είναι συγκεκριμένος και
στοχευμένος. Αναφέρεται σε συγκεκριμένα γεγονότα και περιστάσεις. Βγαίνει μέσα
από εύστοχες στιγμές. Με τον ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, τη μαντινιάδα , βρίσκει
τον τρόπο να εκφράζεται και να παρουσιάζει τις σκέψεις του, τους πόθους του,
τις ιδέες και τα πάθη της ψυχής του. Ένας χείμαρρος από λέξεις, εικόνες,
μεταφορές, παρομοιώσεις και βιώματα. Με τον έρωτα και τη δύναμη της αγάπης.
Λεπτά, ανθρώπινα συναισθήματα, γιομάτα αγάπη, πόνο, έρωτα, χιούμορ και ζωή! Δεν
μπορεί να φανταστεί τη ζωή του χωρίς μαντινάδα και αγάπη! Η μαντινάδα τον
λυτρώνει!
Από την άλλη, οι μεστές μαντινιάδες του Αριστείδη, βοηθούν εμάς να
ξαναβρίσκομε θάρρος στη ζωή, στον έρωτα, στο παιγνίδι της ζωής! Κι όπως λέει:
«Όλοι περαστικοί ‘μαστε σε τούτουσες τους τόπους
Τι πιο ωραίο να ‘σαι απλός και ν’ αγαπάς τσ’ αθρώπους»
Κι επειδή τιμούμε σήμερα τον Αριστείδη Χαιρέτη, σαν άθρωπο του λόγου, της
τέχνης και του λαϊκού μας πολιτισμού, στο πρόσωπο του τιμούμε κι όλους εκείνους
που υπηρέτησαν δημιουργικά, τη τέχνη και το πολιτισμό του τόπου μας! Και να
είναι καλά ο Μανόλης και ο Λάζαρος Χνάρης, που πήραν αυτή τη πρωτοβουλία.
Και να ξέρετε πως, ότι έχει μέσα του αντίθετες τάσεις συμφωνεί με τον εαυτό
του. Είναι η αρμονία των αντίθετων τάσεων, όπως η λύρα με το δοξάρι.
«Πουλί που σου ‘χει τα φτερά η μοίρα τσακισμένα
Με τα δικά μου πέταξε, κι ας τσακιστούν κι εμένα!»
Έτσι λέει ο Αριστείδης κι εγω το λέω και θα έχω να το λέω, ότι πρέπει να
αγαπούμε και να προσέχομε σαν τα μάτια μας, τους λαϊκούς καλλιτέχνες τους τόπου
μας!
Να αγαπούμε τους λαϊκούς μας καλλιτέχνες, τους ποιητές της ψυχής μας!
(Ομιλία από την εκδήλωση για τον Αριστείδη Χαιρέτη, Γιαλαύτη, στο
κηποθέατρο Νίκος Καζαντζάκης , στις 2 Ιουλίου 2018, που οργάνωσε ο Λαογραφικός όμιλος ¨Λάζαρος & Μανόλης Χνάρης¨ )
