Η μακραίωνη ιστορία της Κρήτης, οι «ναμουντάνικες» κρητικές παραδόσεις και όλα τα γενικά και ειδικά στοιχεία που συνθέτουν την κρητική ψυχή και φωλεύουν στα κρητικά χωριά, ώθησαν αυτή τη φορά τον Κωστή Λαγουδιανάκη να σεργιανίσει νοερά «από την άκρη των ακριώ... σαμέ την άλλη άκρα» την Κρήτη ολάκερη. Στο σεργιάνι αυτό συναντά τα χίλια τετρακόσια και πλέον χωριά που τον φιλοξενούν με ότι πολυτιμότερο διαθέτουν, την Κρητική ψυχή τους.

Η μακραίωνη ιστορία της Κρήτης, οι «ναμουντάνικες» κρητικές παραδόσεις και όλα τα γενικά και ειδικά στοιχεία που συνθέτουν την κρητική ψυχή και φωλεύουν στα κρητικά χωριά, ώθησαν αυτή τη φορά τον Κωστή Λαγουδιανάκη να σεργιανίσει νοερά «από την άκρη των ακριώ... σαμέ την άλλη άκρα» την Κρήτη ολάκερη.

Στο σεργιάνι αυτό συναντά τα χίλια τετρακόσια και πλέον χωριά που τον φιλοξενούν με ότι πολυτιμότερο διαθέτουν, την Κρητική ψυχή τους. 

Τα κρητικά χωριά που όπως δηλώνει χαρακτηριστικά ο ίδιος «αναπνέει η Κρήτη».

Χούι κι αντέτι κρητικό κάθα χωργιό χει πέι

εκειά στα κρητικά χωργιά η Κρήτη αναπνέει.

Φροντίζει δε να ανταποδώσει τη φιλοξενία χαρίζοντας για το κάθε χωριό ξεχωριστά το γνησιότερο εκφραστικό κρητικό μέσο, μια μαντινάδα.

     Πρόκειται για το νέο βιβλίο του δασκάλου Κωστή Λαγουδιανάκη.

«Τα ναμουντάνικα χωργιά τση Μάννα μας τση Κρήτης» που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Δοκιμάκης».

Το 2001,όπως είναι γνωστό, κυκλοφόρησε το πρώτο του βιβλίο με τον τίτλο «Με τη λαλιά τση Κρήτης», επιλογή μαντινάδων που υπερασπίζονται τη γνήσια κρητική διάλεκτο και αντιστέκονται στα ρεύματα της σύγχρονης εποχής.

Το 2006 ακολούθησε το «Ολοχρονίς του χρόνου», ριμαδόρικη ιστορικολαογραφική αναφορά στους 12 μήνες του χρόνου.

Τα «Ναμουντάνικα Χωργιά», χωργιά τω Χανιώ και του Ρεθέμνου, του Ηρακλείου και του Λασιθίου, «στελιώνουν» το χορό του συγκρητισμού και πιασμένα χέρι-χέρι συναντώνται στο Κρητικό χοροστάσι.

Κάθε πόλη, κάθε χωριό, κάθε οικισμός, με αλφαβητική σειρά, εκπροσωπείται με μια γνήσια κρητική μαντινάδα. Άλλοτε η προέλευση του ονόματος του χωριού, άλλοτε η ιστορία του, το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό του, το παλαιότερο και το επίκτητο όνομά του δηλώνεται μέσα στην προσωπική του μαντινάδα. Όλα μαζί, που υπερβαίνουν τα 1430, υμνούν και εξυμνούν τον ευλογημένο τόπο της κατοικίας τους, τη Μάννα Κρήτη.

Το ερμηνευτικό γλωσσάρι που ακολουθεί δηλώνει την πίστη και την αφοσίωση του στιχουργού στην κρητική διάλεκτο και οι κρητικοπούλες λέξεις με την ερμηνεία τους«μοσκοβολούν» στον μπαξέ της ντοπιολαλιάς.

Η αλφαβητική κατάταξη των χωριών και η κρητική χλωρίδα ενέπνευσαν τη δασκάλα Ειρήνη Μπιρλάκη για την εικαστική-ζωγραφική προσέγγιση του εξώφυλλου και του βιβλίου, η οποία συνυπάρχει αρμονικά και γοητευτικά με το ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο περιεχόμενο.

ΑΡΘΡΟ - ΝΙΚΟΣ ΑΓΓΕΛΑΚΗΣ

Γεννήθηκε το 1958 στο Χαρασό Πεδιάδος Ηρακλείου.

Σήμερα ζεί με τήν οικογένειά του στο Ηράκλειο και είναι συνταξιούχος δάσκαλος.

Ασχολείται συστηματικά με τη μαντινάδα,τη ρίμα και τη μελέτη τής Κρητικής παράδοσης.

Συμετείχε στη συντακτική ομάδα του βιβλίου ''Ιστορία τής Κρήτης'' για μαθητές Δημοτικού σχολείου.

Ο δάσκαλος ο Κωστής ο Λαγουδιανάκης δέν είναι ένας απλός θαυμαστής τής Κρητικής διαλέκτου όπως πολλοί άλλοι,ελληνες και μή.Δέν είναι ένας γλωσσολόγος του γραφείου που καταγράφει τη διάλεκτο τής ιδιαίτερης πατρίδας του.Γράφει τη διάλεκτο τής Κρήτης.Είναι δημιουργός.Οχι μόνο αγαπά το γλωσσικό αυτό όργανο,αλλά και φροντίζει να το σώσει απο τη σαρωτική λαίλαπα τής γλωσσικής ισοπεδώσεως.

θέλει να τοκάνει να γίνει πάλι μια γραφόμενη τοπική παραλλαγή τής γλώσσας μας και τον σκοπό αυτό τον πετυχαίνει με τρόπο αξιοθαύμαστο.Το βιβλίο του αυτό είναι μια απόδειξη για το αληθές του λόγου.Με τα ποιήματά του ο Δάσκαλος όχι μόνο πιάνει πρωτότυπα θέματα,αλλά γλωσσικά και μορφολογικά συνεχίζει τήν παράδοση τών έργων τής Κρητικής σχολής τής Αναγεννήσεως και τ΄βν λαικών στιχουργημάτων τών τριών τελευταίων αιώνων τής Κρητικής Ιστορίας,μη παραλείποντας και τη βυζαντινή λόγια ποιητική τεχνική της ακροστιχίδας.

Ο Κωστής Λαγουδιανάκης με αυτό του το έργο μάς καλεί να γνωρί- σουμε τον τόπο μας, όλα τα χωριά και τους οικισμούς της Κρήτης, μέσα από τη γνήσια κρητική λαλιά, που ο ίδιος με μοναδική, λογοτεχνική χάρη και ικανότητα ξέρει να χρησιμοποιεί. Ερχόμαστε σε επαφή με κάθε ένα χωριό μας μέσα από μια κρητική μαν- τινάδα, ενώ πολύ χρήσιμο, ιδιαίτερα για τους νέους αναγνώστες, είναι και το εκτεταμένο ερμηνευτικό γλωσσάρι της κρητικής διαλέκτου που περι- λαμβάνεται στο βιβλίο. Είναι μια αξιολογότατη προσπάθεια που ευχαριστεί τον αναγνώστη αλλά και συμβάλει ουσιαστικά στη διαφύλαξη και δημιουργική προβολή της τοπικής κουλτούρας, γεωγραφίας και ιστορίας, των ηθών και εθίμων μας, της γλώσσας μας. Ας κάνουμε λοιπόν αυτό το ταξίδι στα ναμουντάνικα χωργιά τση μάννα μας τση Κρήτης παρέα με το συγγραφέα και την πρωτότυπη δημιουργική του γραφή, που αναδεικνύει όλη την ομορφιά, τον πλούτο, τη ζωντάνια, τη γλαφυρότητα της κρητικής διαλέκτου. Ευαγγελία Σχοιναράκη-Ηλιάκη Νομάρχης Ηρακλείου

Οι Λαγουδιανάκειες ρίμες δέν είναι μια πρόχειρη Κρητόγλωσση θεματογραφία.

Είναι ένα αγώνισμα με την Θουκυδίδεια σημασία του όρου.Είναι προιόντα τής ζωντάνιας του Κρητικούιδιωματικού λόγου,τής δυνατότητας τής Κρητικής διαλέκτου να δώσει οχι μόνο λυρικά η θεατρικά έργαη να υμνήσει μόνο τα ''κλέα ανδρών''αλλά να πραγματευθεί ποιητικά και άλλου είδους θέματα.Ο αναγνώστης του βιβλίου είναι βέβαιο οτι θα θαυμάσει τις μακροσκελείς συνθέσεις του ποιητή-δασκάλου  πάνω σε ιστορικά γεγονότατής γενικότερης Νεοελληνικής Ιστορίας καθώς και τις ιποσελίδιες επιτυχείς αποδόσεις τών Κρητικών ιδιωματισμών στην νεοελληνική κοινή και τα ποικίλα γλωσσικά κ.α σχόλια που βοηθούν τους μη εξοικειωμένους με την Κρητική διάλεκτο,Ιστορία και ζωή να κατανοήσουν τα ποήματα και να αποκτήσουν σαφή γνώση του πλούτου και τής ακριβολογίας του λόγου τών Κρητικών.

τήν εμιλιά τη γ-κρητικιά,όσοι τήν αγαπούνε

Λαγουδιανάκη δάσκαλε,θε να σε συχαρούνε.

Αθήνα 12-2-2006

Νικ.Γ.Κοντοσόπουλος,δ.φ.

γλωσσολόγος-διαλεκτολόγος

πρ.διευθυντής του Κέντρου μελέτης τών

νεοελληνικών διαλέκτων(Ακαδημία Αθηνών)