Το μοναστήρι του Προφήτη Ηλία στην Ακρόπολη του λόφου στο Σμάρι του δήμου Μινώα Πεδιάδας

 Στο τεκμηριωμένα κατοικούμενο από τα Πρωτομινωικά χρόνια (μέσα 3ης χιλιετίας π.Χ. περ.) Σμάρι, σημαντικότερη ανασκαμμένη θέση είναι η Ακρόπολη του λόφου του Προφήτη Ηλία. Τα αρχιτεκτονικά λείψανα, που έχουν βρεθεί παραπέμπουν σε συνεχή χρήση του χώρου από τη Μεσομινωική μέχρι και την Ανατολίζουσα εποχή (1800 - 630 π.Χ.). Στην κορυφή του λόφου, σε έξαρμα διαστάσεων 30 x 40 μ. (Τρουλλί) και εντός ισχυρού περιβόλου έχουν ανασκαφεί τρία παράλληλα επιμήκη οικοδομήματα, ιερός οίκος της Αθηνάς Εργάνης, αύλειοι χώροι και βοηθητικά κτίσματα, όλα χρονολογούμενα στη Γεωμετρική/Ανατολίζουσα εποχή (800-630 π.Χ. περ.).

 

Γύρω από τα κτίρια της κορυφής του Τρουλλίου είχε αναπτυχθεί οικισμός εντός δευτέρου περιβόλου με δίπυλο. Από τον οικισμό αυτό έχουν ανασκαφεί λίγα μεγαρόσχημα κτίρια, με ίχνη καταστροφής από πυρκαγιά γύρω στο 1000 π.Χ., αποθήκες, εργαστήρια και ένα κτίσμα με ταφική πυρά ΥΜ ΙΙΙΓ περιόδου (1200-1100 π.Χ. περίπου). Στην ευρύτερη περιοχή του Σμαρίου έχουν ανασκαφεί δέκα εγκαταστάσεις χρονολογούμενες από τα μινωικά έως και τα ρωμαϊκά χρόνια με αξιολογότερες και επισκέψιμες το θολωτό τάφο στο λόφο Λειβαδίτσα και μια ρωμαϊκή αγροικία στην είσοδο του χωριού.

 

Το Σμάρι είναι ένας παραδοσιακός και διατηρητέος οικισμός που συμπεριλαμβάνεται στη λίστα των 15 ομορφότερων χωριών της Κρήτης.

Το 2011, επιλέχτηκε πανελλαδικά και βραβεύτηκε από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού, ως δεύτερος επιλαχόντας τουριστικός προορισμός αριστείας, έπειτα από την πρόταση υποψηφιότητας που είχε υποβάλλει ο Δήμος Μινώα Πεδιάδας στο διαγωνισμό του προγράμματος: «Ευρωπαϊκοί Προορισμοί Αριστείας: Τουρισμός και Ανάπλαση Χώρων – Περιοχών».   

 

Διοικητικά ανήκει στο Δήμο Μινώα Πεδιάδας και βρίσκεται 27 χμ. νοτιοανατολικά της πόλης του Ηρακλείου και 7 χμ. βορειοδυτικά της κωμόπολης Καστελλίου.

       Ως τουριστικός προορισμός, το Σμάρι ξεχωρίζει επειδή συνδυάζει πολλά τουριστικά χαρακτηριστικά: Φυσική ομορφιά του τοπίου, αρχαιολογικά μνημεία, βυζαντινές εκκλησίες, μνημεία της νεώτερης ιστορίας (παραδοσιακά σπίτια), μικρή απόσταση από τις βόρειες παραλίες και εύκολη πρόσβαση από το λιμάνι και το Αεροδρόμιο Ηρακλείου.

 Ο οικισμός, κτισμένος στην κορυφή ενός μικρού λόφου, θαυμάσια αναπλασμένος, με την  παραδοσιακή αρχιτεκτονική του να μην έχει αλλοιωθεί στο πέρασμα των χρόνων, αποτελεί ένα οικιστικό σύνολο που μαγεύει  κάθε επισκέπτη.   Ένας περίπατος στα πανέμορφα σοκάκια του χωριού, με τα εντυπωσιακά παραδοσιακά σπίτια γεμάτα με κάθε λογής λουλούδια,  είναι αναμφίβολα μια μοναδική εμπειρία.

 Ο κάμπος του χωριού είναι κατάφυτος από ελιές και αμπέλια. Αρμονικά δεμένα με τους πρίνους και τις βελανιδιές, τα αγριολούλουδα και τα αρωματικά φυτά, δημιουργούν ένα μαγευτικό τοπίο.

 

 Κτίσθηκε επί Τουρκοκρατίας πάνω σε πηγή. Στο γύρω χώρο υπήρχαν κελιά όπου κατέφευγαν και διέμεναν μοναχοί, ορισμένα από τα οποία σώζονται έως σήμερα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

ΑΝΤΩΝΗΣ ΓΕΝΝΑΡΑΚΗΣ