Το ημερολόγιο της Ιεράς Μητρόπολης Πέτρας και Χερρονήσου

ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟΝ ΙΕΡΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΕΩΣ ΠΕΤΡΑΣ ΚΑΙ ΧΕΡΡΟΝΗΣΟΥ

2018

ΝΕΑΠΟΛΙΣ ΚΡΗΤΗΣ

Ἀφιερώνεται εἰς τόν Ἱερόν Βυζαντινόν Ναόν τοῦ Ἁγίου Νικολάου,

τῆς πόλεως τοῦ Ἁγίου Νικολάου, τοῦ Νομοῦ Λασιθίου.

Ο Βυζαντινός Ναός του Αγίου Νικολάου 

Βυζαντινός Ναός του Αγίου Νικολάου αποτελεί σημείο αναφοράς για όλη την επαρχία

Μεραμβέλλου. Είναι ένα από τα πρωιμότερα και τεχνικά αρτιότερα δείγματα

της Πρωτοβυζαντινής Εκκλησιαστικής Αρχιτεκτονικής στην Κρήτη, αφού πρόκειται, μαζί με τη Ροτόντα στην Επισκοπή Κισάμου, για το ένα από τα δύο σωζόμενα μνημεία της περιόδου της Εικονομαχίας με ανεικονικό διάκοσμο

στην Κρήτη.

Από το Ναό του Αγίου Νικολάου έχει ονοματοδοτηθεί η πρωτεύουσα του

Νομού Λασιθίου1, με βάση το Φ.Ε.Κ. 184/6.8.19242.

H εορτή του Αγίου Νικολάου, ως πολιούχου της πόλεως στις 6 Δεκεμβρίου

αποτελεί τοπική εορτή, η οποία έχει θεσπιστεί δια Βασιλικού Διατάγματος 3.

Ο Ναός του Αγίου Νικολάου είναι χτισμένος στο μικρό όρμο του Καθολι-

κού, στη δυτική όχθη της μικρής χερσονήσου «Μπουρούνι», παλαιότερα «Μαν-

δράκι ή Μαντράκι», (Mandragio ή Mandracchio, κατά τους Βενετούς) σε

απόσταση μόλις δύο χιλιομέτρων από τον ιστορικό πυρήνα της πόλης του

Αγίου Νικολάου, στο δρόμο προς Ελούντα και σηματοδοτεί μια από τις

ασφαλέστερες θέσεις ελλιμενισμού της περιοχής.

Ο Ναός του Αγίου Νικολάου αναφέρεται και στον τοπογραφικό κατάλογο

των τοιχογραφημένων Εκκλησιών της Κρήτης, του Ιταλού Αρχαιολόγου Guseppe

Gerola4, ο οποίος τον τοποθετεί στο τέλος του 12ου με αρχές του 13ου

αιώνα.

Από τις τοιχογραφίες όμως, που αποκαλύφθηκαν στη διάρκεια αναστήλωσης

του Ναού το έτος 19685, αποδείχθηκε ότι ο Ναός χρονολογείται στο τέλος της

πρώτης Βυζαντινής Περιόδου (330-824 μΧ.) και μάλιστα η κατασκευή του συμ-

πίπτει με την περίοδο της εικονομαχίας.

Ο Ναός ανήκει στον τύπο της «μονοκλίτου τρουλλαίας βασιλικής στεγαζο-

μένης δια καμάρας». Η αρχιτεκτονική του αξία είναι σημαντική καθώς αποτε-

λεί ένα άρτιο δείγμα της πρωτοβυζαντινής αρχιτεκτονικής στην Κρήτη6.

Πρόκειται για ορθογώνιο κτήριο λιτής κατασκευής από αργολιθοδομή, που

φέρει βαρύ κυλινδρικό τρούλο. Ενδείξεις πρώιμης χρονολόγησης αποτελούν η μεγάλη ημικυλινδρική αψίδα του ιερού και τα μικρά λιτά ανοίγματα.

Τα ανώφλια των πορτών και παραθύρων είναι απλά ευθύγραμμα πελέκια.

Πρόλογος Σεβασμιωτάτου

Hμητροπολιτική μας περιφέρεια διατηρεῖ τή μεγάλη εὐλογία ἐντός τῶν ὁρίων της νά

περιλαμβάνει μέρη ἀπείρου φυσικοῦ κάλλους καί σημαντικῆς ἱστορικῆς παρουσίας. Τά μνημεῖα φανερώνουν τίς δημιουργικές διαδρομές

τῶν ἀνθρώπων, εἶναι ἄρρηκτα συνδεδεμένα μέ τήν ἱστορική καί κοινωνική ἐξέλιξη τῶν κοινωνιῶν καί μαρτυροῦν ὅλες τίς μορφές παραγωγικῆς δράσης τοῦ κάθε τόπου. Προσφέρουν πεποίθηση καί πίστη στίς δημιουργικές δυνάμεις

τοῦ λαοῦ στόν ὁποῖο ἀνήκουν καί ἀποτελοῦν πηγή συνεχοῦς παρώθησης γιά τούς ἀνθρώπους τους. Τά περικαλλῆ αὐτά ἔργα τῶν χειρῶν τῶν ἀνθρώπων πραγματώνονται καί τελειοποιοῦνται στό εὐλογημένο σκηνικό πού χαρίζει ὁ Θεός

στόν ἄνθρωπο, γιά νά ἐνεργεῖ τά ἀπό Θεοῦ δωρήματα καί ἐνεργήματα τῆς ζωῆς του.

Ἀπό τά σημαντικότερα μνημεῖα πού καταγράφονται στήν ἐκκλησιαστική ἐπαρχία μας,

εἶναι ὁ ἱστορικός ναός, τοῦ τῆς Μυρέων Ἐκκλησίας Ἁγίου Ἱεράρχου, τοῦ θαυματουργοῦ Ἁγίου Νικολάου, παρά τόν ὅρμο Μανδράκι, στά φυσικά

γεωγραφικά ὅρια τῆς περιάκουστης, ὁμώνυμης πόλης τοῦ Ἁγίου Νικολάου. 



Τό ἱερό αὐτό σεμνεῖο τοῦ Ἁγίου Νικολάου, δέν δωρίζει μόνο τό ὄνομα στή δημοφιλῆ πρωτεύουσα τοῦ νομοῦ Λασιθίου, ἀλλά καί μνημειώνει τή διαδρομή

τοῦ πολιτισμοῦ ὁλόκληρης τῆς Κρήτης καί μαρτυρεῖ τά ἔργα πίστης καί πολιτισμοῦ ὅπως αὐτά ἐξελίχθηκαν στό πέρασμα τοῦ χρόνου.

Ἡ συνοδοιπορία τοῦ ἱστορικοῦ ναοῦ τοῦ Ἁγίου Νικολάου μέ τήν ἱστορία τοῦ Μεραμβέλλου καί τῆς εὐρύτερης περιοχῆς, σημειώνεται ἤδη ἀπό

τό τέλος τῆς πρώτης βυζαντινῆς περιόδου. Εἶναι, δηλαδή, ἕνα ἔργο, πού θεμελιώνεται καί τελειώνει μέσα στή δίνη τῆς αἵρεσης τῆς εἰκονομα-

χίας. Γιά ὅλους τούς ἐρευνητές τῆς ἱστορίας τῆς γεωγραφικῆς θέσεως καί τοῦ πολιτισμοῦ τῆς Κρήτης, ὁ ναός τοῦ Ἁγίου Νικολάου εἶναι σημαντική μαρτυρία.

Ἡ σπουδαιότητα ὅμως τοῦ μνημειώδους ναοῦ τοῦ Ἁγίου τῶν θαλασσῶν, πέρα ἀπό ὅλες τίς πληροφορίες πού μᾶς χαρίζει, μαζί μέ τά ἄλλα

μνημεῖα τῆς περιοχῆς μας, εἶναι ἡ φανέρωση τῆς διαρκοῦς καί ἀταλάντευτης παρουσίας τῆς πίστεως. Τῆς ἀληθινῆς πίστεως στόν Τριαδικό Θεό πού ἀδιάκοπα συνοδεύει τή ζωή καί τά ἔργα τοῦ κρητικοῦ λαοῦ. Ἡ βιωτή καί η ἁγιό-

τητα τοῦ λαοφιλοῦς Ἁγίου τῶν θαλασσῶν, καί ἡ ἀρχιτεκτονική ὑποδομή τοῦ ταπεινοῦ καί ἱστορικά μεγαλειώδους ναοῦ του στούς κόλπους τῆς

πόλης τοῦ Ἁγίου Νικολάου, μᾶς προσκαλεῖ ὅλους σέ πραγμάτωση ἔργων πνευματικῆς ἐγρήγορσης καί ἐπανευαγγελισμό τῶν ἀληθινῶν

ἀξιῶν τῆς κατά Θεόν ζωῆς μας.

Μέ ἰδιαίτερη χαρά καί αἰσθήματα τιμῆς ἀφιερώνουμε τό ἡμερολόγιο τοῦ ἔτους 2018, τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεώς μας Πέτρας & Χερρονήσου, στόν Πανάγιο Ἱεράρχη τοῦ Χριστοῦ Ἅγιο Νικόλαο καί στόν βυζαντινό μνημειώδη ναό του καί εὐχόμαστε πατρικῶς πλούσια τήν εὐλογία τοῦ Τριαδικοῦ Θεοῦ μας στή ζωή καί τά ἔργα ὅλων

τῶν παιδιῶν μας, τῶν ἐγγύς καί μακράν εὐρισκομένων, πού διαπλέουν τήν ἁλμυρή τοῦ βίου θάλασσα, μέ τήν ὁλόθερμη εὐχή ὁ μυριόχαρος Ἅγιος Νικόλαος νά καθοδηγεῖ τά βήματά τους σέ λιμένες σωτηρίας.