Η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης είναι κοινωφελές Ίδρυμα της κατηγορίας των Εθνικών Κληροδοτημάτων. Βρίσκεται σε κανονική αναφορά προς την Ιερά Μητρόπολη Κισάμου και Σελίνου και τελεί υπό την πνευματική προστασία της ΑΘΠ του Οικουμενικού Πατριάρχου.
Ο Επίσκοπος (μετέπειτα Μητροπολίτης) Κισάμου και Σελίνου Ειρηναίος (Γαλανάκης) και ο μαθητής του Αλέξανδρος Κ. Παπαδερός συνεργάσθηκαν εντατικά κατά τα πρώτα χρόνια της δεκαετίας του 1960, προκειμένου να ετοιμασθεί η ΟΑΚ ως ιδέα και τρόπος δράσης, ταυτόχρονα δε να εξασφαλιστούν οι αναγκαίοι πόροι.
Για την ανέγερση των πρώτων εγκαταστάσεων της ΟΑΚ η παρακείμενη ιστορική Ιερά Μονή Γωνιάς διέθεσε έκταση 60 στρεμμάτων σε φυσικό περιβάλλον που έχει χαρακτηριστεί με Διάταγμα ως “εξαιρέτου κάλλους”. Οι οικοδομικές εργασίες άρχισαν το 1965 με την οικονομική βοήθεια που πρόσφερε η Evangelische Zentralstelle fur Entwicklungshilfe / Bonn, μια Υπηρεσία της Ευαγγελικής Εκκλησίας της Γερμανίας, που θέλησε με τη συνδρομή αυτή να δοθεί ένα σημάδι μετάνοιας και καταλλαγής σε έναν τόπο έντονα δεμένο με τη Μάχη της Κρήτης (1941) και με βαρύτατες θυσίες για την ελευθερία και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια.
Από την Πολιτεία η ΟΑΚ αναγνωρίστηκε ως «θρησκευτικό - κοινωφελές καθίδρυμα» με το καθεστώς Νομικού Προσώπου Ιδιωτικού Δικαίου (Ν.Π.Ι.Δ), σύμφωνα με τη Συστατική Πράξη των ως άνω (Συμβολαιογραφείο Κολυμπαρίου Χανίων, Πράξις 12.419/19-1-1970), η οποία κυρώθηκε με το Β. Διάταγμα υπ’ αριθμ. 838/31-12-1970, ΦΕΚ 295, τ. Α΄). Με μεταγενέστερη απόφαση της Πολιτείας η ΟΑΚ αναγνωρίστηκε επίσης ως Μη-Κυβερνητική Οργάνωση (NGO).
Το Ίδρυμα εργάζεται στα πλαίσια της Ι. Μητροπόλεως Κισάμου και Σελίνου και της Εκκλησίας της Κρήτης, η οποία έχει ημιαυτόνομο καθεστώς εντός της δικαιοδοσίας του Οικουμενικού Πατριαρχείου. Πνευματικός προστάτης της ΟΑΚ είναι ο Οικουμενικός Πατριάρχης, το όνομα του οποίου μνημονεύεται σε κάθε ιεροτελεστία στο Ίδρυμα.
Τα εγκαίνια της ΟΑΚ έγιναν στις 13 Οκτωβρίου 1968 με συμμετοχή εκπροσώπων όλων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, άλλων χριστιανικών παραδόσεων και Οργανισμών, των Πανεπιστημίων της χώρας και πλήθους λαού. Στην τότε καταναγκαστική ατμόσφαιρα του μονολόγου η Εκκλησία, δια της Ορθοδόξου Ακαδημίας, αντέταξε το διάλογο. Η στήριξη του Ιδρύματος από τον λαό υπήρξε ομόθυμη από την αρχή και διηνεκώς.
Στις 12 Νοεμβρίου 1995 ο Παναγιώτατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος εγκαινίασε το δεύτερο κτίριο της ΟΑΚ, με το οποίο το Ίδρυμα αναδείχτηκε σε ένα από τα πιο άρτια Συνεδριακά Κέντρα της Ελλάδας. Το κτήριο αυτό χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Ένωση και το Ελληνικό Δημόσιο.
Η ΟΑΚ διοικείται από 10μελές Διοικητικό Συμβούλιο υπό την προεδρία του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Κισάμου και Σελίνου κ. Αμφιλοχίου.
Η βασική αποστολή της ΟΑΚ είναι η διαλογική μαρτυρία και η λειτουργική διακονία της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο˙ ως εκ τούτου, είναι αφιερωμένη στην καλλιέργεια του πνεύματος του διαλόγου ανάμεσα στην Ορθοδοξία και στις άλλες ομολογίες και θρησκείες και γενικότερα ανάμεσα στην πίστη, την επιστήμη και τον πολιτισμό. Εμπνευσμένη από την πλατωνική παράδοση του συμφιλοσοφείν, η ΟΑΚ φιλοδοξεί να αποτελεί ένα χώρο διαλόγου και πνευματικής ανταλλαγής στη διακονία του Θεού και των ανθρώπων.
Η Ορθόδοξος Ακαδημία Κρήτης:
Οργανώνει και φιλοξενεί τοπικά, εθνικά και διεθνή συνέδρια με δική της πρωτοβουλία ή σε συνεργασία με Εκκλησίες, πανεπιστήμια ή άλλους οργανισμούς.
Αναπτύσσει ποικίλα προγράμματα και δράσεις εκπαιδευτικού και / ή πρακτικού χαρακτήρα (π.χ. σεμινάρια εισαγωγικά στην Ορθοδοξία, σεμινάρια αγιογραφίας, κρητικής γαστρονομίας και διατροφής, σεμινάρια για την Κρήτη, την ιστορία και τον πολιτισμό της).
Παράγει επιστημονικό έργο στους τομείς της θεολογίας και του περιβάλλοντος.
