Πραγματοποιήθηκε το βράδυ της Δευτέρας 23 Οκτωβρίου η 20η ετήσια διάλεξη αφιερωμένη στη μνήμη του Νίκου Παναγιωτάκη. Την εκδήλωση διοργάνωσε η Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη και το Τμήμα Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης στην αίθουσα «Μανόλης Καρέλλης».
Στο πλαίσιο της εκδήλωσης ένα σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός και ο Αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Κρήτης Παναγιώτης Τσακαλίδης. Ο Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης, καθηγητής Αλέξης Καλοκαιρινός, παρουσίασε τον βασικό ομιλητή της εκδήλωσης και Ομότιμο Καθηγητή του Πανεπιστημίου Κρήτης Αλέξη Πολίτη. Η κεντρική ομιλία είχε θέμα : «Η Βενετοκρατία με τα μάτια του Ρομαντισμού (1850-1880)».
Την ενδιαφέρουσα εκδήλωση παρακολούθησαν ο πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Γρηγόρης Πασπάτης και οι Αντιδήμαρχοι Πολεοδομίας Στέλα Αρχοντάκη και Προγραμματισμού Πέτρος Ινιωτάκης.
Στον χαιρετισμό του ο Δήμαρχος Ηρακλείου Βασίλης Λαμπρινός επεσήμανε:
«Ο Νικόλαος Παναγιωτάκης, υπήρξε μια προσωπικότητα μοναδικής ποιότητας, μια μορφή που συνδύαζε αξιοθαύμαστα: τις επιστημονικές ικανότητες, με την αίσθηση της ιστορικής πραγματικότητας• την ευθυκρισία με την απλότητα• τον ερευνητικό ζήλο και την ισχυρή θέληση για δημιουργικό έργο, με την διαρκή διάθεση προσφοράς προς τους μαθητές του, τους συναδέλφους του, την κοινωνία, και τον τόπο του.
Η συνάντηση και η συναναστροφή, από τα νεανικά του χρόνια, με εξέχοντα μέλη της «Εταιρείας Κρητικών Ιστορικών Μελετών»: τον Νικόλαο Πλάτωνα, τον Στυλιανό Αλεξίου, τον Μενέλαο Παρλαμά, τον Νικόλαο Σταυρινίδη, τον Ανδρέα Καλοκαιρινό, τον οδήγησε με ασφάλεια στον ορίζοντα των Κρητολογικών Σπουδών. Έτσι, συνδυάζοντας τις πανεπιστημιακές σπουδές του, τις πολυμερείς γνώσεις του, τον ενθουσιασμό και την μεθοδικότητα, με την μεγάλη εργατικότητα που τον διέκρινε πάντα, και στηριζόμενος στο σταθερό, ήδη καλλιεργημένο «έδαφος», των σχετικών μελετών που είχαν δημοσιευθεί, έστρεψε από νωρίς τα ενδιαφέροντά του: στην Κρητική Λογοτεχνία της ακμής και προς το Βυζάντιο. Εντούτοις, όπως όλοι γνωρίζουμε: οι περιοχές των αναζητήσεων και των ερευνών του διευρύνονταν συνεχώς, όσο προχωρούσαν τα χρόνια.
Ξεκινώντας με την διδακτορική διατριβή υπό τον τίτλο: «Θεοδόσιος ο Διάκονος και το ποίημα αυτού "Άλωσις της Κρήτης"», και κατόπιν προετοιμάζοντας την κριτική έκδοση του βυζαντινού ιστορικού τού 10ου αιώνα, Λέοντος Διακόνου, θα συνεχίσει με ολοένα μεγαλύτερη ένταση το έργο του.
Έως το αδόκητο τέλος της ζωής του, ο Παναγιωτάκης, θα προχωρήσει εξαιρετικά τις έρευνες για τον μέγιστο ζωγράφο του τόπου μας, τον Δομήνικο Θεοτοκόπουλο, προσφέροντάς μας αδιάσειστα ντοκουμέντα για την καταγωγή του από την πόλη μας, για την καλλιτεχνική του συγκρότηση, και για το κύρος που είχε αποκτήσει πριν την αναχώρησή του από τον Χάνδακα για την Βενετία. Και βέβαια, ο Παναγιωτάκης, εξουδετέρωσε επιστημονικά το απολύτως ανυπόστατο μύθευμα της γέννησης και ανατροφής του Θεοτοκόπουλου εκτός της πόλεως του Χάνδακα. Στο βιβλίο του: Τα νεανικά χρόνια του Δομήνικου Θεοτοκόπουλου, που κυκλοφόρησε από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης το 2000, τα τεκμήρια είναι απροσμάχητα. Επισημαίνω μόνο το Ντοκουμέντο που βρέθηκε από τον Παναγιωτάκη στα Αρχεία της Βενετίας: στο χωριό Φόδελε, όπου από δημοσιογραφική παρεξήγηση αναφέρθηκε κάτοικος με όνομα: Θεοτόκης ή Θεοτοκάκης ως δήθεν απόγονος του μεγάλου ζωγράφου, εντούτοις, βάσει του Καταλόγου των Βενετών, στον οποίο καταγράφηκαν όλοι οι κάτοικοι της περιοχής, στα χρόνια που έζησε ο Δομήνικος στην Κρήτη και η οικογένειά του, δεν υπάρχει ούτε ένα πρόσωπο με το επώνυμο: ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ!!!
Στις έρευνες του Παναγιωτάκη, ως Διευθυντή του Ελληνικού Ινστιτούτου Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Σπουδών της Βενετίας, οφείλουμε την ανακάλυψη τού συνθέτη τού 16ου αιώνα Φραγκίσκου Λεονταρίτη, την ανεύρεση κοσμικών και θρησκευτικών
έργων του, τα οποία μεταθέτουν την ανάδυση της νεοελληνικής παρουσίας στην έντεχνη μουσική κατά τρεις, τουλάχιστον, αιώνες παλαιότερα, απ’ ό,τι έως τότε ήταν γνωστό.
Στα επιτεύγματά του, ανήκουν, επίσης, οι τόμοι με τις συναγωγές των πολύ σημαντικών μελετών του για το Κρητικό Θέατρο και την Αναγέννηση, που εξεδόθησαν μετά τον θάνατό του, καθώς και οι εξαιρετικές μεταφράσεις των έργων του Σαίξπηρ: «Τρικυμία» και «Τρωίλος και Χρησηΐδα».
Το πολυμερές συγγραφικό έργο του Παναγιωτάκη, η συμβολή του στην προώθηση των ερευνών στα Αρχεία της Βενετίας, η μοναδικής εμβέλειας διδασκαλία του, η ακαταπόνητη πνευματική του δράση, η πολύτιμη προσωπικότητά του, συνιστούν μια εμβληματική παρουσία στον πολιτισμό της Κρήτης και γενικότερα της χώρας μας.»
