Ο Νοτιότερος Φάρος της Ευρώπης και κάποτε ένας απ' τους ισχυρότερους στον κόσμο!!! Τον φάρο της Γαύδου είχε κατασκευάσει το 1880 η Γαλλική Εταιρεία Οθωμανικών Φάρων, που είχε αναλάβει να κατασκευάσει όλους τους φάρους, οι οποίοι μετά το πέρας των βαλκανικών πολέμων περιήλθαν στην κατοχή της Ελλάδος. Ήταν ισχυρός φάρος , το ύψος του πύργου του ήταν 14 μέτρα και με αίθριο καιρό φαίνονταν από 42 μίλια!!! Ο φάρος λειτουργούσε με πετρέλαιο και φυτίλι, ενώ σε ορατότητα και κατασκευή ήταν ο δεύτερος μετά από αυτόν της Γης του Πυρός. Απασχολούσε γύρω στα 10 άτομα, επιστάτες και φαροφύλακες. Είχαν κατασκευάσει πολλά σπίτια γύρω από τον φάρο που τα χρησιμοποιούσαν σαν αποθήκες των καυσίμων, για τον εκάστοτε επιστάτη και τους φαροφύλακες. Όμως ένα κατασκευαστικό λάθος που του έδινε ένα αρκετά μεγάλο για τα δεδομένα της περιοχής εστιακό ύψος, σε συνδυασμό με τις χαμηλές και αρκετά πυκνές νεφώσεις της περιοχής, έκαναν τη λειτουργία του προβληματική όταν η νύχτα δεν ήταν απόλυτα διαυγής.
Οριστική λύση στον προβληματισμό για την ανακατασκευή του έδωσαν οι Γερμανοί στον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο, που όπως συνήθιζαν, κτύπησαν το φωτιστικό, προφανώς για να δημιουργήσουν προβλήματα στην ομαλή κυκλοφορία των συμμαχικών πλοίων. Σπίτια και φάρος από τα βομβαρδισμένα καύσιμα ανατινάχθηκαν στον αέρα. Τον ίδιο τον φάρο όμως τον ξήλωσαν αργότερα οι Γαυδιώτες! Όταν οι Γερμανοί κατέστρεψαν το φωτιστικό του φάρου της Γαύδου, κανείς δεν ενδιαφέρθηκε στη συνέχεια να τον αναστηλώσει γιατί, λόγω του μεγάλου ύψους του, δεν εξυπηρετούσε σε τίποτε.
Έτσι το φως του ιστορικού φάρου έσβησε. Προς αντικατάσταση αυτού κατασκευάσθηκε αργότερα άλλος φάρος στο ΝΑ ακρωτήρι της Γαύδου με αυτόματο σπινθήρα πάνω στο ακρωτήριο Τρυπητή, το νοτιότερο σημείο της Ευρώπης. Το 1989-1990 κατασκευάστηκε σ' αυτό το σημείο της Τρυπητής άλλος φάρος που λειτουργεί με φωτοβολταϊκά στοιχεία. Ωστόσο, με κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης ο Φάρος ανακαινίστηκε το 2003, χωρίς όμως να τοποθετηθεί και πάλι φωτιστικό στην κορυφή του. Έχει επιβλητικό μέγεθος, αλλά δεν φωτίζει πια...
Σήμερα ο φάρος της Γαύδου δεν εξυπηρετεί τον σκοπό για τον οποίο δημιουργήθηκε. Παραμένει όμως εκεί καλοδιατηρημένος για να ξυπνάει μνήμες... Ο φάρος σήμερα, λειτουργεί και ως καφετέρια κατά τη διάρκεια της θερινής περιόδου. Το συγκρότημα περιλαμβάνει επίσης ένα μουσείο για την ιστορία του φάρου με αίθουσες φωτογραφιών και παλιό εξοπλισμό. Η βάση του παλιού φωτιστικού, η οποία ήταν κτυπημένη απ' τα αεροπλάνα τοποθετήθηκε σε μια μεριά κοντά στον φάρο, για να τη βλέπει ο κόσμος. Σήμερα ο φάρος αποτελεί ένα από τα αξιοθέατα του νησιού με καταπληκτική θέα!!
