Του Μανόλη Γ. Δρεττάκη*
Ο πληθυσμός της Κρήτης αυξανόταν ταχύτερα μέχρι το 2010, μειώθηκε ελάχιστα την περίοδο 2011-2015 και είναι νεότερος σε σύγκριση με εκείνον του συνόλου της χώρας
Στα τέλη Φεβρουαρίου η Ελληνική Στατιστική Αρχή (ΕΛΣΤΑΤ) δημοσίευσε μια μεγάλη έρευνα για το εργατικό δυναμικό της χώρας στην οποία, εκτός από τα στοιχεία του εργατικού δυναμικού, περιλαμβάνονται και στοιχεία που αφορούν το σύνολο του πληθυσμού τόσο για την ηλικιακή σύνθεσή του όσο και για το μορφωτικό του επίπεδο. Η έρευνα καλύπτει την περίοδο 1981-2015, αλλά στοιχεία κατά περιφέρειες υπάρχουν μόνο από το 1988 μέχρι το 2015.
Σε μια σειρά άρθρων θα εξετάσουμε τα χαρακτηριστικά αυτά του πληθυσμού της Κρήτης καθώς και του εργατικό δυναμικό της σε σύγκριση με τα αντίστοιχα του Συνόλου Χώρας, κάνοντας αναφορά και στις άλλες περιφέρειες.
Στο άρθρο αυτό θα εξετάσουμε την εξέλιξη και την ηλικιακή σύνθεση του πληθυσμού της Κρήτης σε σύγκριση με εκείνη του Συνόλου Χώρας. Στο πρώτο μέρος του άρθρου εξετάζουμε τον πληθυσμό κατά φύλο και στο δεύτερο τη μέση ηλικία του. Επειδή οι Πίνακες με όλα τα έτη της περιόδου 1988-2015 είναι μεγάλοι, οι συγκρίσεις που θα κάνουμε θα είναι ανάμεσα στο 1988, το πρώτο έτος για το οποίο, όπως προαναφέραμε, υπάρχουν στοιχεία κατά περιφέρειες, το 2010, έτος μέχρι το οποίο ο πληθυσμός του Συνόλου Χώρας αυξανόταν και το 2015, το πιο πρόσφατο για το οποίο υπάρχουν στοιχεία στην έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ.
Ι. Η ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Στην 1η στήλη του πρώτου μέρους του Πίνακα 1 δίνεται ο πληθυσμός του Συνόλου Χώρας κατά φύλο σε χιλιάδες το έτος 1988, στη 2η το 2010 και στην 3η το 2015. Στην 4 γραμμή του δίνεται το ποσοστό που οι γυναίκες αντιπροσώπευαν στο σύνολο του πληθυσμού. Στις στήλες του δεύτερου μέρους του Πίνακα δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία για τον πληθυσμό της Κρήτης και σε εκείνες του τρίτου μέρους το ποσοστό που ο πληθυσμός της Κρήτης αντιπροσωπεύει στον πληθυσμό του Συνόλου Χώρας.
Από τη σύγκριση των τριών πρώτων γραμμών του δεύτερου με τις αντίστοιχες του πρώτου μέρους του Πίνακα 1 φαίνεται ότι ς το 2010 σε σχέση με το 1988 ο πληθυσμός τόσο της Κρήτης όσο και του Συνόλου Χώρας αυξήθηκε, ενώ το 2015 σε σχέση με το 2010 μειώθηκε. Η αύξηση την περίοδο 1988-2010 οφείλεται στην καθαρή εισροή πληθυσμού και στην υπεροχή των γεννήσεων έναντι των θανάτων τις περιόδους 1988-1997 και 2004-2010 (την περίοδο αυτή χάρη στις γεννήσεις από αλλοδαπές), ενώ η μείωσή του την περίοδο 2010-2015 στην καθαρή εκροή πληθυσμού και στην υπεροχή των θανάτων έναντι των γεννήσεων λόγω των μέτρων των Μνημονίων.
Ο ρυθμός αύξησης του πληθυσμού της Κρήτης την περίοδο 1988-2010 ήταν τριπλάσιος εκείνου του Συνόλου Χώρας και ο ρυθμός μείωσής του την περίοδο 2011-2015 ήταν τέσσερις φορές βραδύτερος, με αποτέλεσμα, όπως φαίνεται από το τρίτο μέρος του Πίνακα, τη συνεχή αύξηση του ποσοστού που ο πληθυσμός της Κρήτης αντιπροσωπεύει στο συνολικό πληθυσμό της χώρας.
Οι διαφορές ανάμεσα στην Κρήτη και στο Σύνολο Χώρας οφείλονται κατά κύριο λόγο στην υπεροχή των γεννήσεων έναντι των θανάτων στην Κρήτη όλα τα χρόνια της περιόδου 1988-2015, ενώ στο Σύνολο Χώρας οι θάνατοι ξεπέρασαν τις γεννήσεις τις περιόδους 1998-2003 και 2011-2015 (βλέπε σχετικά και άρθρο μας στην εφημερίδα «Πατρίς» της 18.2.17).
Σε σχέση με τις 13 περιφέρειες της χώρας την περίοδο 1988-2010 η αύξηση του πληθυσμού στην Κρήτη ήταν ή δεύτερη μεγαλύτερη (το Νότιο Αιγαίο κατείχε την πρώτη θέση), στις υπόλοιπες περιφέρειες σημειώθηκε μικρότερη αύξηση, με εξαίρεση το Βόρειο Αιγαίο στο οποίο σημειώθηκε μείωση. Την περίοδο 2010-2015 σε 5 περιφέρειες σημειώθηκε αύξηση του πληθυσμού και σε 8 μείωσή του, ανάμεσα στις οποίες ήταν και η Κρήτη, αλλά η μείωση του ήταν πολύ μικρή (η δεύτερη μικρότερη).
Τόσο στο Σύνολο Χώρας όσο και στην Κρήτη οι γυναίκες ήταν περισσότερες από τους άνδρες. Αυτό οφείλεται στη μεγαλύτερη μακροβιότητα των γυναικών και αποτυπώνεται στα ποσοστά (άνω του 50%) που αντιπροσωπεύουν στο σύνολο του πληθυσμού και τα οποία δίνονται στην τέταρτη γραμμή των δύο πρώτων μερών το Πίνακα. Από τη σύγκριση της γραμμής αυτής του δεύτερου μέρους του Πίνακα με την αντίστοιχη του πρώτου φαίνεται ότι το ποσοστό που αντιπροσωπεύουν οι γυναίκες στο σύνολο του πληθυσμού της Κρήτης είναι μικρότερο από το αντίστοιχο ποσοστό στο Σύνολο Χώρας. Αυτό οφείλεται από τη μια μεριά στο γεγονός ότι οι γεννήσεις ξεπερνούσαν τους θανάτους στην Κρήτη όλη την περίοδο 1988-2015 (και, όπως είναι γνωστό, γεννιούνται περισσότερα αγόρια απ’ ό, τι κορίτσια) και από την άλλη στην καθαρή εισροή πληθυσμού (κυρίως ανδρών) λόγω των ευκαιριών απασχόλησης στον αγροτικό τομέα και στον τουρισμό.
ΙΙ. Η ΜΕΣΗ ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ
Στην 1η στήλη του πρώτου μέρους του Πίνακα 2 δίνεται η μέση ηλικία του πληθυσμού του Συνόλου Χώρας κατά φύλο το έτος 1988, στη 2η το 2010 και στην 3η το 2015. Στην 4η γραμμή του δίνεται η διαφορά της μέσης ηλικίας των γυναικών από εκείνη των ανδρών. Στις στήλες του δεύτερου μέρους του Πίνακα δίνονται τα αντίστοιχα στοιχεία για τον πληθυσμό της Κρήτης και σε εκείνες του τρίτου μέρους οι διαφορές της μέσης ηλικίας του πληθυσμού της Κρήτης από εκείνη του Συνόλου Χώρας.
Τόσο στο Σύνολο Χώρας όσο και στην Κρήτη υπάρχει συνεχής αύξηση της μέσης ηλικίας του πληθυσμού. Αυτό οφείλεται στην αύξηση του προσδόκιμου επιβίωσης, αύξηση που με τη σειρά της οφείλεται τόσο στη βελτίωση συνθηκών διαβίωσης όσο τις προόδους της επιστήμης και την καλύτερη ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή περίθαλψη του πληθυσμού. Η αύξηση της μέσης ηλικίας της Κρήτη τόσο την πρώτη όσο και τη δεύτερη περίοδο ήταν μικρότερη από εκείνη του Συνόλου Χώρας.
Από τη σύγκριση των τριών πρώτων γραμμών του δεύτερου με τις αντίστοιχες του πρώτου μέρους του Πίνακα 1 φαίνεται ότι ς το 1988 η μέση ηλικία του πληθυσμού της Κρήτης ήταν μεγαλύτερη από εκείνη του Συνόλου Χώρας, ενώ το 2010 και το 2015 ήταν μικρότερη (βλέπε το τρίτο τμήμα του Πίνακα). Η διαφορά αυτή ανάμεσα στο έτος 1988 και στα έτη 2010 και 2015 οφείλεται στο ότι οι παράγοντες που αναφέρθηκαν στο προηγούμενο τμήμα δεν υπήρχαν το 1988, δηλαδή το έτος εκείνο οι γεννήσεις ξεπερνούσαν τους θανάτους τόσο στο Σύνολο Χώρας όσο και στην Κρήτη και καθαρή εισροή πληθυσμού από άλλες περιφέρειες δεν υπήρχε ή δεν ήταν μεγάλη, ενώ τα έτη
Από μια εξέταση της ετήσιας αύξησης της μέσης ηλικίας διαπιστώσαμε ότι την πενταετία 2011-2015 η αύξηση ήταν ταχύτερη απ’ ό, τι τη δωδεκαετία 1988-2010. Η διαφορά αυτή οφείλεται από τη μια μεριά στη μείωση των γεννήσεων και αύξηση των θανάτων και από την άλλη στην καθαρή εκροή πληθυσμού νέων κυρίως προσοντούχων Ελλήνων αλλά και αλλοδαπών λόγω της εκτίναξης της ανεργίας στα ύψη την πενταετία 2011-2015 των Μνημονίων.
Μια σύγκριση της μέσης ηλικίας του πληθυσμού των 13 περιφερειών της χώρας σε ότι αφορά το ύψος της μέσης ηλικίας έδειξε η Κρήτη το 1988 κατείχε την 6η θέση ενώ το 2010 και το 2015 τη 12η, δηλαδή τη δεύτερη μικρότερη ενώ τη 13η, τη μικρότερη, κατείχε όλα τα χρόνια ο Νότιο Αιγαίο. Οι δύο βασικοί λόγοι στους οποίους οφείλεται η θέση αυτή του Νότιου Αιγαίου και της Κρήτης τα έτη 2010 και 2015 είναι εκείνοι που προαναφέρθηκαν, δηλαδή η υπεροχή των γεννήσεων έναντι των θανάτων και η καθαρή εισροή κυρίως νέων ανθρώπων, λόγω των ευκαιριών απασχόλησης.
*Ο Μανόλης Γ. Δρεττάκης είναι πρώην αντιπρόεδρος της Βουλής, υπουργός και καθηγητής της ΑΣΟΕΕ
ΠΗΓΗ - ΠΑΤΡΙΣ
