Το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας (ΜΚΕ) αποτελείται από ένα εκθεσιακό συγκρότημα και από ένα Ερευνητικό και Συνεδριακό Κέντρο σε χωριστό κτίριο, όπου συγκεντρώνονται όλες οι υπόλοιπες λειτουργίες του μουσείου: Έρευνα, Επιμόρφωση, Συνέδρια, Βιβλιοθήκη, Σχεδιαστήριο, Εργαστήρια Ήχου, Φωτογραφίας, Συντήρησης, Επιστημονικά Εργαστήρια, Αρχείο και Αποθήκες. Το μουσείο διαθέτει για την παρουσίαση των εκθεμάτων του ένα διώροφο κτίριο συνολικής επιφανείας 500 τ.μ. και σχεδιάζεται η επέκταση σε γειτνιάζον παραδοσιακό συγκρότημα 300 τ.μ.
Η εθνογραφική έρευνα του μουσείου και τα εκθέματα του καλύπτουν την 2η χιλιετία μ.Χ. στην Κρήτη. Στην πρώτη φάση της ιστορικής εξέλιξης του νησιού με την επανάκτησή του από τους Βυζαντινούς το 963 και την παρουσία τους έως το 1205, ο κρητικός λαός εισέρχεται στην ελληνική αναγέννηση του Μεσαίωνα. Στην διάρκεια των 700 επόμενων ετών κατοχής από τους Ενετούς και τους Τούρκους, ο λαός αυτός όχι μόνο δεν θα υποκύψει πολιτισμικά στους κατακτητές, αλλά θα εξελιχθεί δημιουργικά μέσα στους αιώνες συντηρώντας τα πρότυπα της αυτοκρατορίας. Η Έκθεση παρουσιάζει 3000 εκθέματα απ' όλη την Κρήτη και ακολουθεί την εθνολογική ταξινομική των κοινωνικών εργασιών του Ανθρώπου: Διατροφή, Αρχιτεκτονική, Υφαντική, Τέχνες - Εμπόριο, Μεταφορές, Ήθη και Έθιμα, Κοινωνική Οργάνωση.
Η Μουσειολογική μεθοδολογία της Έκθεσης είναι εκείνη του G. H. Riviere, του Musee National des Arts et Traditions Populaires (ATP), στο Παρίσι. Η Έκθεση έλαβε το 1992 ειδικό έπαινο στα πλαίσια της βράβευσης του Ευρωπαϊκού Μουσείου της Χρονιάς (ΕΜΥΑ) από το European Museum Forum και το Συμβούλιο της Ευρώπης. Το Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας (ΜΚΕ) ήταν το 6ο κατά σειρά Ελληνικό Μουσείο που λάβαινε διάκριση, από την ίδρυση του θεσμού το 1977.
Το Ίδρυμα Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας εποπτεύεται από το Υπουργείο Πολιτισμού και ανήκει στη Διεύθυνση Λαϊκού Πολιτισμού με, χρονολογικά, τους Διευθυντές που υποστήριξαν το φορέα:
Το 1972 δημιουργείται από μια ομάδα Κρητών και Αθηναίων ο πρώτος Πολιτιστικός Σύλλογος στην επαρχία του Νομού Ηρακλείου, ο οποίος νομιμοποιείται από το Πρωτοδικείο το 1973, με την επωνυμία "Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσαράς", με έδρα την κοινότητα Βώρων της Επαρχίας Πυργιωτίσσης. Οι σκοποί του Συλλόγου συνοψίζονται στη μελέτη, προστασία και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς και του φυσικού περιβάλλοντος, καθώς και στη δημιουργία ενός Εθνογραφικού Μουσείου. Για το σκοπό αυτό, η βωριανή οικογένεια Στεφανίδη δωρίζει στον Πολιτιστικό Σύλλογο Μεσαράς, οικόπεδο 450 τ.μ. στην παλαιά κηρυγμένη συνοικία του οικισμού. Με χορηγίες από το Υπουργείο Πολιτισμού, από το 1976 αναγείρεται, με αρχιτέκτονα τον Ε. Λιναρδάκη, διώροφο κτίριο συνολικού εμβαδού 500 τ.μ. με παραδοσιακή εξωτερική μορφή. Η οικοδομή ολοκληρώνεται το 1982 και η Έκθεση εγκαινιάζεται το 1988.
Το 1992, ο Πολιτιστικός Σύλλογος Μεσαράς δωρίζει στα Εθνικά Κληροδοτήματα του Υπουργείου Οικονομικών το Μουσείο, με κινητή και ακίνητη περιουσία αξίας 110.000.000 δραχμών και δημιουργεί το Ίδρυμα Μουσείο Κρητικής Εθνολογίας.
Στο διάστημα 1979-2001, η Έκθεση και το Κέντρο Ερευνών του Ιδρύματος συστεγάζονταν στο κτίριο του Μουσείου και οι αποθήκες, η συντήρηση και τα άλλα εργαστήρια στεγάζονταν σε χωριστούς ενοικιαζόμενους χώρους εντός οικισμού. Ο συνεχής όμως εμπλουτισμός των συλλογών με αντικείμενα, βιβλία, περιοδικά, εφημερίδες, χάρτες, σχέδια, φωτογραφίες, ηχητικό υλικό, μηχανήματα, όργανα, σκεύη κτλ., παρότρυνε το Δ.Σ. του Ιδρύματος να προωθήσει από το 1985 τον προγραμματισμό ολοκλήρωσης της υποδομής του μουσείου, η οποία είχε ήδη προσχεδιαστεί από το 1980.
Το 1996, ο Υπουργός Πολιτισμού κ. Ε. Βενιζέλος εγκρίνει τη χρηματοδότηση του Ερευνητικού Κέντρου στα πλαίσια του 2ου Κοινοτικού Πλαισίου Στήριξης. Η διαδικασία κατασκευής διήρκεσε 2 χρόνια (1999-2001) και παραδόθηκε στο φορέα ένα κτίριο συνολικού εμβαδού 2800 τ.μ., με επαρκή εξοπλισμό, το 2002.
Η Έκθεση ακολουθεί την εθνολογική ταξινομική της προοδευτικής πορείας της ανθρωπότητας και αφορά τον παραδοσιακό βίο των Κρητών της 2ης μ.Χ. χιλιετίας.
1. Διατροφή: Από τη συγκομιδή και την καλλιέργεια στην κατανάλωση, απόλυτη προτεραιότητα για την επιβίωση.
2. Αρχιτεκτονική: Το οικογενειακό καταφύγιο, τα κοινόχρηστα κτίρια.
3. Υφαντική: Επένδυση στην οικία και ένδυμα.
4. Τέχνες - Εμπόριο: Χειροτεχνία, μεταλλαγή των φυσικών πόρων σε σκεύη και εργαλεία. Η υπερπαραγωγή δημιουργεί τη συναλλαγή και το εμπόριο.
5. Μεταφορές: Μετακίνηση του Ανθρώπου για εμπορικούς κ.ά. λόγους, συγκοινωνίες, επικοινωνίες.
6. Ήθη και Έθιμα: Συμβολικές συλλογικές λειτουργίες.
7. Κοινωνική Οργάνωση: Λαϊκός Πολιτισμός σε μία κοινωνία προφορικής παράδοσης.
Η Έκθεση έλαβε το 1992 ειδικό έπαινο από το European Muesum Forum και το Συμβούλιο της Ευρώπης, στα πλαίσια του θεσμού του ΕΜΥΑ (European Museum of the Year Award), ο οποίος βραβεύει το Ευρωπαϊκό Μουσείο της Χρονιάς.
1. Διατροφή: Από τη συγκομιδή και την καλλιέργεια στην κατανάλωση, απόλυτη προτεραιότητα για την επιβίωση.
2. Αρχιτεκτονική: Το οικογενειακό καταφύγιο, τα κοινόχρηστα κτίρια.
3. Υφαντική: Επένδυση στην οικία και ένδυμα.
4. Τέχνες - Εμπόριο: Χειροτεχνία, μεταλλαγή των φυσικών πόρων σε σκεύη και εργαλεία. Η υπερπαραγωγή δημιουργεί τη συναλλαγή και το εμπόριο.
5. Μεταφορές: Μετακίνηση του Ανθρώπου για εμπορικούς κ.ά. λόγους, συγκοινωνίες, επικοινωνίες.
6. Ήθη και Έθιμα: Συμβολικές συλλογικές λειτουργίες.
7. Κοινωνική Οργάνωση: Λαϊκός Πολιτισμός σε μία κοινωνία προφορικής παράδοσης.
Η Έκθεση έλαβε το 1992 ειδικό έπαινο από το European Muesum Forum και το Συμβούλιο της Ευρώπης, στα πλαίσια του θεσμού του ΕΜΥΑ (European Museum of the Year Award), ο οποίος βραβεύει το Ευρωπαϊκό Μουσείο της Χρονιάς.
ΠΗΓΗ: http://odysseus.culture.gr
