Το Θωμαδιανό είναι χωριό που ανήκει στον ιστορικό Δήμο Βιάννου του Νομού Ηρακλείου Κρήτης και βρίσκεται στο Δημοτικό διαμέρισμα της Εμπάρου, όπου είναι χτισμένο σε υψόμετρο 400μ.
Κατά τη τελευταία δημογραφία του 2011, στον οικισμό καταγράφηκαν μόλις 111 κάτοικοι, κάτι που όμως δεν απομονώνει το χωριό, μιας και είναι πολύ κοντά στο χωριό Έμπαρος μα και σε άλλους οικισμούς.
Το Θωμαδιανό θεωρούταν πάντα "μετόχι" της Εμπάρου και ιστορικά τα στοιχεία που έχουμε αγγίζουν το 1000 περίπου μετά Χριστόν, όπου το Θωμαδιανό μαζί με την Έμπαρο και τα υπόλοιπα μετόχια (χωριά) του, δόθηκαν ως.. γαμήλιο δώρο σε κάποια πριγκίπισσα!
Επίσης οι κάτοικοι τα παλιά χρόνια θεωρούνταν "σκληροί" άνθρωποι και κάτι που το αποδεικνύει ή καλύτερα καταδεικνύει αυτό, είναι η αναφορά στο έργο του Ιωάννη Κονδυλάκη "Ο Πατούχας", όπου και διαβάζουμε πως ο ήρωας του βιβλίου (Πατούχας) προειδοποιείτε να μην "αγγίξει" το "Λενιώ" (συγχωρέστε με αν κάνω λάθος το όνομα) γιατί θα τον εσφάξουνε οι Θωμαδιανοί!!
Το όνομα Θωμαδιανό πιθανολογείται πως έχει παρθεί από τους "πρώτους κάτοικους" αυτού, οι οποίοι είτε είχαν το επώνυμο "Θωμαδάκης", είτε κάποιος μάλλον σημαντικός της εποχής λεγόταν "Θωμάς"!
Παρολ' αυτά πιθανολογείται πως ο οικισμός υπήρχε σε διπλανό σημείο, μιας και πανάρχαιοι οικισμοί έχουν κατά καιρούς "φανεί" σε πολλά χωράφια με ελαιόδεντρα και μάλιστα ως "σημαδούρα" αυτού του γεγονότος, καταμαρτυρά η ύπαρξη ενός αρχαιοτάτου πρωτοβυζαντινού ναού, εκείνου του Αγίου Γεωργίου!
Οι ντόπιοι έχουν ως βασικό εισόδημα κι εργασία τη συγκομιδή λαδιού, το οποίο θεωρείται ένα από τα καλύτερα στο κόσμο!
Επίσης το Θωμαδιανό πρωτοστατεί στη παραγωγή του ενδημικού ιαματικού και μοναδικού φυτού Δίκταμου (OriganumDictamnus)!
Τελευταία να μη ξεχάσουμε ότι το χωριό "εποπτεύεται" κι έχει τη χάρη της "Παναγίας του Δέτη", (αξίζει να αναφερθούμε στο εκκλησάκι και στο μοναδικό σπήλαιο του, σε κάποιο άλλο άρθρο), η οποία θαυματουργεί μέχρι και σήμερα, μάλιστα υπάρχει οπτικό υλικό από την εμφάνιση Της από το γράφοντα!
Ο τόπος είναι γεμάτος Καρυδιές, Βελανιδιές και φυσικά Ελιές και δίπλα του περνά ποταμός, όπου κάποτε υπήρχε το μοναδικό είδος στο πλανήτη καβουριού εσωτερικών υδάτων, με το Λατινικό όνομα Potamios Potamie!
Κανακουσάκης Μιχάλης
