Για να γνωρίσει κανείς έναν λαό και να προσεγγίσει τον τρόπο ζωής του δεν αρκεί να γνωρίζει μόνο το σήμερα. Καθοριστικό ρόλο παίζει και η γνωριμία της ζωής του χθΓια να γνωρίσει κανείς έναν λαό και να προσεγγίσει τον τρόπο ζωής του δεν αρκεί να γνωρίζει μόνο το σήμερα. Καθοριστικό ρόλο παίζει και η γνωριμία της ζωής του χθες. Αυτό επιτύχαμε με την δημιουργία ενός παραδοσιακού Κρητικού σπιτιούπου στεγάζει το λαογραφικό μας μουσείο.
Η προσπάθεια ίδρυσης του μουσείου ξεκίνησε το 1987 από τουςπολιτιστικούς συλλόγους Παλαικάστρου Ελεία και Ίτανος, με την συμπαράσταση της Ιεράς Μόνης Τοπλού και της τότε κοινότητας. Στο μουσείο εκτίθενται πολλά αντικείμενα και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι παλαιότερες γενιές επί τουρκοκρατίας μέχρι το 1960. Ορισμένα από αυτά είναι σπάνια είδη λαϊκής τέχνης . Σήμερα ο επισκέπτης έχει μπροστά του μια ολοκληρωμένη εικόνα ενός αυθεντικού κρητικού σπιτιού με όλη την επίπλωση και τα καθημερινά αντικείμενα χρήσης.
Στο διάβα της πορείας του ο Σύλλογος Φίλων Λαογραφικού Μουσείου Παλαικάστρου έχει προβεί σε μια σειρά από δραστηριότητες προκειμένου να διαφυλάξει και να αναδείξει τον λαϊκό πολιτισμό και την κληρονομιά που μας κληροδοτήθηκε. Συνεχίζει λοιπόν να συγκεντρώνει με μεράκι από κατοίκους της περιοχής παλιά αντικείμενα τα οποία στην συνέχεια εκτίθενται στο μουσείο. Έχει καταγράψει – αναβιώσει παλιά επαγγέλματα – εργασίες όπως το πλέξιμο του καλαθιού (κόφας) , δεσές ( κορδόνι σε χειροποίητα κεντήματα ). Επίσης έχει αναβιώσει τις καντάδες, τα παραδοσιακά κάλαντα των Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και τα κάλαντα του Λαζάρου και διάφορα έθιμα όπως ο Κλήδονας, το έθιμο της Πρωτομαγιάς κ.α.
Έχει συγκεντρώσει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από εργασίες που πραγματοποιούνταν στη καθημερινότητα του τόπου όπως οι κουρές των αιγοπροβάτων, πλύσιμο μαλλιών, στήσιμο αργαλειού και ύφανση υφαντών. Έχει δραστηριοποιηθεί σε τοπικές εκδηλώσεις όπως το καζάνεμα της ρακής , το μάζεμα της ελιάς ενώ έχει αναβιώσει με μουσικοχορευτική εκδήλωση το Κυριακάτικο τραπέζι παρουσία τοπικών μαντιναδολόγων.
Έχει συμμετάσχει με μεγάλη επιτυχία σε 2 εκθέσεις Λαϊκού Πολιτισμού κατακτώντας το πρώτο βραβείο (2009) σε συνεργασία με άλλους συλλόγους του Νομού Λασιθίου. Το Μάιο του 2009 παρουσίασε στο θέατρο Δώρα Στράτου το Σητειακό χορό , τοπικά παραδοσιακά εδέσματα καθώς επίσης και ένα μικρό θεατρικό με θέμα το ξεμάτιασμα.
Έχει προσκαλέσει φορείς από τις ακόλουθες χώρες Ισπανία, Πολώνια, Ιταλία, Πορτογαλία και Τουρκία προκειμένου να παραστούν στην προετοιμασία παραδοσιακών εδεσμάτων στο χώρο του μουσείου.
Τον τελευταίο χρόνο έχει δημιουργήσει χορευτική ομάδα με σκοπό την διατήρηση, αναβίωση και προβολή των κρητικών παραδοσιακών χορών, δίνοντας έμφαση κυρίως στους χορούς της Ανατολικής Κρήτης.ες. Αυτό επιτύχαμε με την δημιουργία ενός παραδοσιακού Κρητικού σπιτιούπου στεγάζει το λαογραφικό μας μουσείο.
Η προσπάθεια ίδρυσης του μουσείου ξεκίνησε το 1987 από τουςπολιτιστικούς συλλόγους Παλαικάστρου Ελεία και Ίτανος, με την συμπαράσταση της Ιεράς Μόνης Τοπλού και της τότε κοινότητας. Στο μουσείο εκτίθενται πολλά αντικείμενα και εργαλεία που χρησιμοποιούσαν οι παλαιότερες γενιές επί τουρκοκρατίας μέχρι το 1960. Ορισμένα από αυτά είναι σπάνια είδη λαϊκής τέχνης . Σήμερα ο επισκέπτης έχει μπροστά του μια ολοκληρωμένη εικόνα ενός αυθεντικού κρητικού σπιτιού με όλη την επίπλωση και τα καθημερινά αντικείμενα χρήσης.
Στο διάβα της πορείας του ο Σύλλογος Φίλων Λαογραφικού Μουσείου Παλαικάστρου έχει προβεί σε μια σειρά από δραστηριότητες προκειμένου να διαφυλάξει και να αναδείξει τον λαϊκό πολιτισμό και την κληρονομιά που μας κληροδοτήθηκε. Συνεχίζει λοιπόν να συγκεντρώνει με μεράκι από κατοίκους της περιοχής παλιά αντικείμενα τα οποία στην συνέχεια εκτίθενται στο μουσείο. Έχει καταγράψει – αναβιώσει παλιά επαγγέλματα – εργασίες όπως το πλέξιμο του καλαθιού (κόφας) , δεσές ( κορδόνι σε χειροποίητα κεντήματα ). Επίσης έχει αναβιώσει τις καντάδες, τα παραδοσιακά κάλαντα των Χριστουγέννων, Πρωτοχρονιάς και τα κάλαντα του Λαζάρου και διάφορα έθιμα όπως ο Κλήδονας, το έθιμο της Πρωτομαγιάς κ.α.
Έχει συγκεντρώσει πλούσιο φωτογραφικό υλικό από εργασίες που πραγματοποιούνταν στη καθημερινότητα του τόπου όπως οι κουρές των αιγοπροβάτων, πλύσιμο μαλλιών, στήσιμο αργαλειού και ύφανση υφαντών. Έχει δραστηριοποιηθεί σε τοπικές εκδηλώσεις όπως το καζάνεμα της ρακής , το μάζεμα της ελιάς ενώ έχει αναβιώσει με μουσικοχορευτική εκδήλωση το Κυριακάτικο τραπέζι παρουσία τοπικών μαντιναδολόγων.
Έχει συμμετάσχει με μεγάλη επιτυχία σε 2 εκθέσεις Λαϊκού Πολιτισμού κατακτώντας το πρώτο βραβείο (2009) σε συνεργασία με άλλους συλλόγους του Νομού Λασιθίου. Το Μάιο του 2009 παρουσίασε στο θέατρο Δώρα Στράτου το Σητειακό χορό , τοπικά παραδοσιακά εδέσματα καθώς επίσης και ένα μικρό θεατρικό με θέμα το ξεμάτιασμα.
Έχει προσκαλέσει φορείς από τις ακόλουθες χώρες Ισπανία, Πολώνια, Ιταλία, Πορτογαλία και Τουρκία προκειμένου να παραστούν στην προετοιμασία παραδοσιακών εδεσμάτων στο χώρο του μουσείου.
Τον τελευταίο χρόνο έχει δημιουργήσει χορευτική ομάδα με σκοπό την διατήρηση, αναβίωση και προβολή των κρητικών παραδοσιακών χορών, δίνοντας έμφαση κυρίως στους χορούς της Ανατολικής Κρήτης.
