Η σχέση της με την Κρήτη είναι ιδιαίτερη καθώς η αγάπη της για την κρητική λύρα και τη μουσική την έφεραν αν ζήσει εδώ μόνιμα.
Ο λόγος για την Κέλυ Θωμά μέλος του μουσικού συγκροτήματος « Λαβύρινθος» και του ομωνύμου Μουσικού Εργαστηρίου. Μέχρι στιγμής έχει εμφανιστεί σε πολλές χώρες του εξωτερικού, έχει συνεργαστεί με μεγάλα ονόματα της εγχωρίας και της ξένης μουσικής σκηνής, ενώ ετοιμάζεται να εκδώσει τον δεύτερο κατά σειρά προσωπικό της δίσκο με τίτλο “7FISH”.
Τα prosopakritis.gr ήρθαν σε επαφή με Κέλυ Θωμά που μας μίλησε για τους λόγους που την έφεραν στην Κρήτη, την κρητική λύρα και τη σχέση της με τη μουσική.
Μια Πειραιώτισσα στην Κρήτη. Τι σας έφερε εδώ;
Κατάγομαι από την Κεφαλονιά από την πλευρά του πατέρα μου και από την Ιεράπετρα από την πλευρά της μητέρας μου.
Ωστόσο μεγάλωσα στον Πειραιά μέσα σε ένα καθαρά αστικό περιβάλλον, χωρίς βιώματα από την Κρήτη, αφού μην έχοντας πια συγγενείς στο νησί, το είχα επισκεφθεί κάποιες φορές με τους γονείς μου σαν «τουρίστρια» στην προσπάθειά της μητέρας μου να μας φέρει λίγο σε επαφή με τον τόπο καταγωγής της. Με την Κεφαλονιά, ως παιδί είχα πολύ πιο βιωματική σχέση γιατί εκεί είχαμε σπίτι στο χωριό, περνούσαμε τα καλοκαίρια με τα αδέλφια μου και σίγουρα ένιωθα περισσότερο Κεφαλονίτισσα, όπως και όλοι μας στην οικογένεια, ακόμα και η μητέρα μου νομίζω , αφού ως «χωριό μας» όλοι αισθανόμασταν την Ευρετή, το χωριουδάκι του πατέρα μου κοντά στο Φισκάρδο της Κεφαλονιάς.
Όταν στα 15 μου ανακάλυψα τη μουσική του Ρος οι «τουριστικές» επισκέψεις στην Κρήτη είχαν επίκεντρο το Ρος και την Κρητική λύρα. Παρόλο που αυτός ζούσε τότε στην Αθήνα, όσες φορές ήρθα στην Κρήτη, άκουσα πολλούς ανθρώπους να μιλούν για αυτόν, για την μουσική του και για την πορεία του στο νησί στο παρελθόν, ιδίως στα Χανιά.
H ουσιαστική σχέση μου με την Κρήτη ξεκίνησε όταν κατάλαβα και ένιωσα τη σημασία της δικής του σχέσης με αυτήν!
Λίγα χρόνια αργότερα και ενώ τον είχα ήδη γνωρίσει και είχαμε ξεκινήσει μαθήματα λύρας, αποφάσισε να επιστρέψει από την Αθήνα και να ιδρύσει το Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος στο Χουδέτσι. Γι’αυτό κατέβηκα κι εγώ.
Πώς ξεκίνησε η ενασχόλησή σας με την μουσική;
Ήμουν στις τελευταίες τάξεις του σχολείου όταν πρωτoάκουσα τη μουσική του Ρος. Πριν από αυτό άκουγα Αμερικάνικη ποπ, όπως όλα τα παιδιά της ηλικίας μου, αλλά χωρίς ιδιαίτερο «πάθος», μόνο και μόνο για να ακούω κάτι και να μπορώ να κάνω παρέα με τους συνομήλικούς μου. Επίσης άκουγα και λίγο κλασική Ευρωπαϊκή μουσική χωρίς να έχω κάποια παιδεία πάνω σε αυτήν, αλλά ως συνοδευτικό εργαλείο στα μαθήματα μπαλέτου που έκανα τότε! Αυτή ήταν η εμπειρία μου με τη μουσική και τίποτα δεν προμήνυε ότι με υπόβαθρο τη Μαντόνα και το μπαλέτο , λίγο καιρό αργότερα, η λύρα και μια πολύ βαθειά σχέση με τη μουσική θα παίξουν τον κεντρικό ρόλο στη ζωή μου.
Για ποιο λόγο επιλέξατε να μάθατε κρητική λύρα;
Η επιλογή αυτή σίγουρα δεν είχε να κάνει με την Κρητική μου καταγωγή. Η αλήθεια είναι πως είδα το όργανο από κοντά για πρώτη φορά σε μία συναυλία του Ρος στο Μοσχάτο στην Αθήνα το 1994 και πριν από αυτό δεν ήμουν σίγουρη για το πώς είναι. Το είχα ακούσει σε δίσκους του, γιατί ήμουν ήδη θαυμάστριά του και είχα πάρει κάποια βινύλια, αλλά επειδή ο Ρος παίζει πολλά όργανα δεν είχα πολύ καταλάβει ποιο είναι ποιο! Ωστόσο είχα αποστηθίσει τις μελωδίες, τις άκουγα για πολλές ώρες κάθε μέρα, αλλά δεν είχα καθόλου οπτική εικόνα για τα όργανα και την παραμικρή γνώση για τη μουσική.
Η εμπειρία αυτή, του να ακούς πολύ βαθειά τη μουσική χωρίς να αποσπάσαι από πληροφορίες όπως «ποιο όργανο παίζει τώρα, είναι καλός ο παίχτης ή δεν είναι, τι στολίδι έκανε τώρα, σε ποια κλίμακα είναι το κομμάτι», είναι μοναδική και πολύτιμη και εμείς οι μουσικοί δυστυχώς συχνά την χάνουμε.
Σε εκείνη τη συναυλία όπου είδα για πρώτη φορά τη λύρα αποφάσισα ότι ήθελα να μάθω να την παίζω κι εγώ. Όλα τα όργανα που είδα και άκουσα εκείνο το βράδυ μου άρεσαν, αλλά η εικόνα του Ρος να παίζει λύρα με μάγεψε. Φαινόταν πολύ ευτυχισμένος, γεμάτος και ευθυγραμμισμένος με τον εαυτό του παίζοντας αυτό το όργανο και για κάποιο λόγο «ζήλεψα» πολύ και ήθελα να το κάνω κι εγώ. Γι’ αυτό αποφάσισα να μάθω λύρα , όχι γιατί μου άρεσε η κρητική μουσική, ούτε καν δεν ήξερα τι ήταν αυτό τότε. Από εκείνο το βράδυ άνοιξε ένας νέος κόσμος για μένα.
Ποιο είναι το είδος μουσικής που θεωρείτε ότι εκπροσωπείτε;
Ευτυχώς δεν αισθάνομαι καθόλου ότι εκπροσωπώ κάποιο είδος μουσικής. Επηρεάζομαι από διάφορα είδη, αλλά δεν εκπροσωπώ κανένα. Δεν είμαι προϊόν κάποιας συγκεκριμένης παράδοσης, αλλά ούτε και μιας μουσικής με ταμπέλα, κι έτσι δεν αισθάνομαι το βάρος και την υποχρέωση να το «υπηρετήσω», όπως συχνά λένε. Οι λέξεις «υπηρετώ», «εκπροσωπώ», «διατηρώ», «προστατεύω» δεν έχουν καμία σχέση με τη μουσική. Η μουσική δεν χρειάζεται την προστασία μας, είναι πολύ μεγαλύτερη από εμάς!
Νομίζω ότι αυτό που παίζω είναι αυτό που σε κάθε δεδομένη στιγμή μου αρέσει. Έχω ασχοληθεί με διάφορα είδη και απλά φιλτράρω και κρατώ μέσα από τη δική μου αισθητική αυτά που με συγκινούν. Θα αισθανόμουν πολύ άβολα αν κάποιος έλεγε για μένα «η Κέλυ παίζει Κρητική μουσική, ή Τούρκικη, ή παραδοσιακή, ή ανατολίτικη…» τι σημαίνουν όλα αυτά;
Τίποτα από αυτά δεν εκπροσωπώ, απλά έχω ακούσει πολλά, έχω παίξει με πολλούς και το αποτέλεσμα είναι ένα κράμα από το δικό μου φιλτράρισμα που γίνεται ακόμα και ασυναίσθητα, μέσα από τη φύση μου. Νομίζω ότι αυτή είναι η διαδικασία για κάθε μουσικό, απλά κάποιοι που έχουν έντονες τοπικές καταβολές νομίζουν ότι πρέπει να εκπροσωπήσουν σθεναρά την παράδοση του τόπου τους και να μην επηρεαστούν από ξένα στοιχεία. Αν αφήναμε τη φύση μας να λειτουργήσει ελεύθερη από υποχρεώσεις, τότε οι παραδόσεις θα ήταν πολύ πιο δημιουργικές και μάλιστα με ένα φυσικό τρόπο και όχι με γνώμονα την εμπορικότητα.
Το όνομά σας έχει συνδεθεί αρκετά με τον Ross Daly, ξεκινήσατε ως μαθήτρια και τώρα σαν συνεργάτιδα.
Πως αισθάνεστε για αυτό;
Είμαι ακόμα μαθήτρια του Ρος και το ότι τώρα μπορώ και κουνάω τα δάχτυλά μου σχεδόν όσο γρήγορα και αυτός δεν με κάνει άξια συνεργάτιδά του. Ο Ρος «εργάζεται» σε πολλά άλλα επίπεδα και έχω ακόμα να μάθω πολλά από αυτόν.
Όσον αφορά στις συναυλίες και στον τρόπο που συνεργαζόμαστε για ένα όμορφο αποτέλεσμα, κάνω ό,τι μπορώ καλύτερο για να ανταπεξέλθω στην τύχη του να παίζω μουσική μαζί του. Ταυτόχρονα όμως εξακολουθώ να μαθαίνω λύρα, ακόμα και κατά τη διάρκεια της συναυλίας, αλλά κυρίως να μαθαίνω μουσική σε άλλα βαθύτερα επίπεδα που έχουν να κάνουν με τη συμπεριφορά του μουσικού, την αγάπη για την τέχνη και την ευρύτερη καλλιέργειά μας σαν άνθρωποι ώστε να μπορούμε αργότερα να λεγόμαστε καλλιτέχνες.
Και όταν μιλάω για καλλιέργεια δεν εννοώ το να διαβάζουμε βιβλία φιλοσοφίας, αλλά κυρίως το να ζούμε τη ζωή μας με ποιότητα, να αγαπάμε τα ζώα, το περιβάλλον, να φροντίζουμε τον κήπο μας, να μαγειρεύουμε ένα ωραίο φαγητό, να απολαμβάνουμε τη βροχή και τη λιακάδα, να έχουμε χιούμορ, να ερωτευόμαστε. Η φιλοσοφία έρχεται μετά από όλα αυτά. Είναι απλά η αποτύπωση με λέξεις όλων όσων οφείλουμε να κάνουμε με πράξεις ως άνθρωποι στη ζωή.
Πώς είναι για μια γυναίκα να ασχολείται με ένα μουσικό όργανο που για χρόνια ήταν παραδοσιακά ανδρικό;
Όταν ξεκίνησα να μαθαίνω λύρα δεν είχα καθόλου συναίσθηση αυτής της πραγματικότητας, ότι δηλαδή η κρητική λύρα είναι ένα όργανο που στον τόπο της παίζεται σχεδόν αποκλειστικά από άντρες. Δεν σκέφτηκα ποτέ ότι κάποια όργανα είναι γυναικεία ή αντρικά, απλά μάθαινα μουσική μέσα από ένα εργαλείο που μου άρεσε πολύ ο ήχος του και μαζί με ένα δάσκαλο που τον εκτιμούσα πολύ.
Αρκετά αργότερα συνειδητοποίησα τη χρήση της Κρητικής λύρας στο φυσικό της μουσικό περιβάλλον.
Όταν άρχισα να ακούω Κρητικά και να κατεβαίνω συχνά στην Κρήτη και να πηγαίνω στα γλέντια είδα μια αρκετά ανδροκρατούμενη κατάσταση στα μουσικά πράγματα του νησιού.
Οι χώροι στους οποίους παίζεται η μουσική και ο τρόπος που έχει διαμορφωθεί το γλέντι, ακόμα και το περιεχόμενο της μαντινάδας είναι σχεδόν αποκλειστικά ανδρική υπόθεση. Δεν ξέρω γιατί συμβαίνει αυτό, πάντως δεν συμβαίνει μόνο στην κρητική μουσική. Σχεδόν σε όλες τις λαϊκές παραδόσεις της ανατολής ο ρόλος της γυναίκας στη μουσική είναι αρκετά περιορισμένος, με τη διαφορά ότι τουλάχιστον εκεί υπάρχουν πολλές τραγουδίστριες, ενώ εδώ στην Κρήτη όχι. Πάντως και εκεί πολύ λιγότερες γυναίκες παίζουν όργανο.
Αυτά συμβαίνουν στις λαϊκές παραδόσεις, προφανώς για κοινωνικούς λόγους, αλλά όχι τόσο στις αστικές. Δηλαδή για παράδειγμα, η πολίτικη λύρα και το κανονάκι, που αποτελούν όργανα της αστικής Τουρκικής μουσικής, παίζονται κατά κόρον στην Κωνσταντινούπολη από γυναίκες, ενώ το σάζι όχι, που είναι όργανο της τουρκικής υπαίθρου.
Εδώ και αρκετά χρόνια συνεργάζομαι με ένα κουαρτέτο εγχόρδων στο οποίο είμαστε 4 κοπέλες, δύο από τη Νορβηγία, μια Γαλλίδα κι εγώ, που ονομάζεται ΤΟKSO. Ποτέ δεν προέκυψε το ερώτημα του πώς αισθανόμαστε που παίζουμε όργανα αν και είμαστε γυναίκες. Σε κάποια μέρη του κόσμου κανείς δεν θα χαρακτήριζε ένα όργανο αντρικό.
Για μένα το να παίζω λύρα σε συναυλίες δεν αποτελούσε ποτέ κάτι το αξιοπερίεργο. Τώρα αν ξαφνικά άρχιζα να μιμούμαι ανδρική συμπεριφορά και έπαιζα στα γλέντια με συνοδεία όπλων και έπινα ουίσκι για να βγω στην όρεξη, τότε δεν θα μου έφταιγε το όργανο που «είναι» αντρικό, αλλά εγώ που θα είχα υιοθετήσει μια αταίριαστη σε μένα συμπεριφορά. Τότε εγώ θα είχα προσδώσει στο όργανο ένα χαρακτήρα που δεν του αξίζει. Η λύρα δεν είναι από μόνη της ανδρική ή γυναικεία, όπως δεν είναι από μόνη της ποιοτική ή εμπορική.
Εμείς που παίζουμε κάνουμε ο καθένας ό,τι νομίζουμε καλύτερο με αυτήν.
Μέχρι στιγμής έχετε καταφέρει να εμφανιστείτε με το μουσικό συγκρότημα «Λαβύρινθος» σε αρκετές χώρες του εξωτερικού. Μιλήστε μας για αυτό.
Ο Ρος από πολύ παλιά έπαιρνε μαθητές του στις συναυλίες και τους έδινε ρόλους στα κομμάτια , ακόμα κι αν ήταν σε μαθητικό στάδιο ακόμα. Αυτή είναι μια μέθοδος που χρησιμοποιεί για να μας ρίξει στα βαθειά από νωρίς και να μας δείξει ότι η μουσική δεν είναι μόνο η μελέτη στο σπίτι μας, ή το μάθημά μας την Τετάρτη 7-8 το βράδυ. Όταν έρθει η ώρα πρέπει να εκτεθούμε ακόμα κι αν δεν είμαστε εντελώς έτοιμοι. Έτσι μάθαμε πολλά παιδιά την έννοια της συναυλίας, και εγώ και ο Στέλιος ο Πετράκης και ο Περικλής Παπαπετρόπουλος και πολλοί πολλοί άλλοι. Ξεκίνησα να ταξιδεύω μαζί του και στο εξωτερικό, να γνωρίζω κι άλλους σπουδαίους μουσικούς, δασκάλους, τεχνικές, αισθητικές, τρόπους ζωής, κλίματα, φαγητά! Η εμπειρίες αυτές είναι πολύ σφαιρικές και ευτυχώς δεν τελειώνουν.
Ένας μουσικός πώς μπορεί να επιβιώσει στην Ελλάδα του 2014;
Ο βιοπορισμός στη χώρα μας είναι πολύ δύσκολος για όλους σχεδόν τους κλάδους. Ειδικά όμως για τους καλλιτέχνες τα πράγματα είναι πολύ άσχημα διότι σε δύσκολους καιρούς η τέχνη θεωρείται πολυτέλεια και έτσι σπάνια δίνεται προτεραιότητα σ’ αυτήν.
Νομίζω ότι το καλύτερο που έχουμε να κάνουμε είναι να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε εμείς οι ίδιοι το «περιβάλλον» για την τέχνη μας. Χρειάζεται πολύ προσπάθεια και επιμονή, αλλά θα πρέπει να φτιάξουμε εμείς χώρους, να προτείνουμε τρόπους λειτουργίας, να βάλουμε τη φαντασία και τη δημιουργικότητά μας να δουλέψει και να στήσουμε επιτέλους σκηνές με αισθητική για τη μουσική. Το πιο επικίνδυνο για μας τώρα είναι να απαρνηθούμε τα όνειρα και τους στόχους μας και να «βολευτούμε» σε εμπορικές καταστάσεις για να επιβιώσουμε, ή να εγκαταλείψουμε την τέχνη μας για να ασχοληθούμε επαγγελματικά με κάτι άλλο πιο κερδοφόρο, που όμως δεν μας ενδιαφέρει.
Η μουσική σας έχει επιρροές από παραδοσιακές μουσικές του εξωτερικού. Ο κόσμος δείχνει αν το εκτιμά;
Χάρη στη σχέση μου με το Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος και το Ρος έχω γνωρίσει πολλές και διάφορες μουσικές παραδόσεις και φυσικά έχω επηρεαστεί πολύ από αυτές. Χρησιμοποιώ πολλά στοιχεία στις συνθέσεις μου χωρίς να προσποιούμαι φυσικά ότι το κομμάτι αυτό είναι «σαν» Ινδικό, «σαν» Τουρκικό, «σαν» Περσικό, γιατί δεν θα μπορούσα εξάλλου λόγω καταβολών. Όλα αυτά τα στοιχεία έχουν αποτελέσει κομμάτια του μουσικού μου ψηφιδωτού που βρίσκεται ακόμα υπό διαμόρφωση. Πριν με απασχολήσει το θέμα του αν το «εκτιμά» αυτό ο κόσμος με απασχολεί κυρίως το πώς θα προχωρήσω σε αυτή τη διαμόρφωση του ήχου μου και αν θα καταφέρω ποτέ να φτιάξω αυτό που έχω στο μυαλό μου.
Πιστεύετε ότι ο κόσμος έχει στραφεί στην μουσική και λίγο πιο εναλλακτικά είδη σήμερα;
Δεν ξέρω τι ακριβώς εννοείτε με τον όρο «εναλλακτικά», αλλά αν θέλετε να πείτε ότι κάποιοι μουσικοί σήμερα δοκιμάζουν καινούρια πράγματα και δημιουργούν νέους ήχους, και φόρμες τότε αυτό είναι ιδιαίτερα ευχάριστο.
Το μόνο που πρέπει να προσέξουμε είναι το για ποιο σκοπό το κάνουν αυτό. Αν γίνεται από ανάγκη να δημιουργήσουν, να προχωρήσουν και να εξελίξουν την παράδοσή τους προς μια άλλη ενδιαφέρουσα κατεύθυνση, και είναι έτοιμοι να αμφισβητήσουν και να αναθεωρήσουν το αποτέλεσμα, τότε αυτό είναι αξιοθαύμαστο. Αν όμως το κάνουν με εμπορικό σκοπό και με το κοντόφθαλμο σκεπτικό ότι «αυτά θέλει ο κόσμος» τότε…
Το Houdetsi Festival περιέχει όπως πάντα πολύ ποιοτικές συναυλίες με μουσικούς από διάφορα μέρη του κόσμου, κορυφαίους μουσικούς που διδάσκουν στο Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος, αλλά και σπουδαία ονόματα της Κρητικής μουσικής.
creteplus.gr
http://rethemnosnews.gr/
