ΤΟ ΜΑΤΩΜΕΝΟ ΦΡΟΥΡΙΟ - ΚΑΣΤΕΛΙ ΤΟΥ ΔΗΜΟΥ ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ

Η αρχική ονομασία του Προφήτη Ηλία ήταν Κανλί Καστέλι που προέρχεται από το τούρκικο Κανλί, που σημαίνει ματωμένο και το ιταλικό Καστέλι, που σημαίνει φρούριο. Ονομάστηκε Κανλί Καστέλι, δηλαδή Ματωμένο Φρούριο, από μια πανωλεθρία που έπαθαν οι Τούρκοι εδώ από τους Βενετο-Κρητικούς το 1647 όταν το τούρκικο αίμα έτρεξε ποτάμι.

Στα βενετσιάνικα χρόνια το Κανλί Καστέλι ήταν βούργος, δηλαδή οικισμός των βιλάνων των καλλιεργητών της γης, των κτημάτων μεγάλων φεουδαρχών ιδιοκτητών της περιοχής. Σε όλη τη διάρκεια της Βενετοκρατίας, ο τόπος θεωρούνταν τόπος ικανός για να προστατέψει τον πληθυσμό του Χάνδακα (Ηρακλείου). Η έντονη παρουσία στην τοπική ιστορία συνεχίζεται και μέχρι τη Μάχη της Κρήτης και την Εθνική Αντίσταση όπου οι κάτοικοι πρόσφεραν τα πάντα με το πάθος που τους διακρίνει.

Η μετονομασία Το 1955 το Κανλί Καστέλι μετονομάζεται σε Προφήτης Ηλίας από τον ομώνυμο βυζαντινό ναό του χωριού και διατηρεί μέχρι σήμερα αυτό το όνομα. Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν σκέψεις για επαναφορά της αρχικής ονομασίας. Ο Προφήτης Ηλίας είναι ένα ιστορικό χωριό. Αναφέρεται ότι υπάρχουν στοιχεία από τη Μεσομινωική και Υστερομινωική περίοδο. Νοτιοανατολικά του Προφήτη Ηλία υψώνεται το επιβλητικό δίκορφο ύψωμα η γνωστή σήμερα Ρόκκα. Φαίνεται ότι στο χώρο του ήταν κτισμένη η ακρόπολη της προϊστορικής Λυκάστου μιας από τις εκατό πόλεις της Κρήτης που αναφέρει ο Όμηρος. Η Λύκαστος έστειλε καράβια με πολεμιστές στην εκστρατεία της Τροίας και λέγεται ότι αποτελούσε το μήλον της έριδος μεταξύ Κνωσίων και Γορτυνίων. Ανασκαφές έφεραν στο φως στοιχεία που βεβαιώνουν την ύπαρξη κατεστραμμένου ανακτόρου στην περιοχή της αρχαίας Λυκάστου που πρέπει να καταλάμβανε μια έκταση 18 στρεμμάτων.

Ο Νικηφόρος Φωκάς το 961 οικοδόμησε ένα μεγαλοπρεπές φρούριο που θα προστάτευε την περιοχή του Ηρακλείου από τους κουρσάρους κι απ’ όλους τους κατά καιρούς εισβολείς. Το φρούριο αυτό το ονόμα σε Τέμενος και του έδωσαν το όνομα Ρόκκα. Αργότερα το παραχώρησαν ως φέουδο στην οικογένεια Κορέσι, μετά στους Κορνάρους και τέλος στο Μιδενέτο Κουερίν. Το φρούριο επιδιορθώθηκε το 16ο αιώνα για να προστατέψει τους χριστιανούς από τους Τούρκους. Αυτοί όταν κατέλαβαν την Κρήτη το 1669 το παραχώρησαν με σουλτανικό φιρμάνι στον προδότη του Χάντακα Αντρέα Μπαρότσι.

Σήμερα ο Προφήτης Ηλίας είναι ένα μεγάλο και σύγχρονο χωριό με 1400 περίπου κατοίκους. Είναι κατ’ εξοχήν αγροτικό χωριό με πολύ ανεπτυγμένες τις σύγχρονες και πρωτοποριακές μεθόδους καλλιέργειας. Τα βασικότερα προϊόντα που παράγονται είναι: επιτραπέζια σταφύλια, σταφίδα, κρασί, λάδι κ.α. Είναι πολύ ζωντανό χωριό και οι προοπτικές παραπέρα ανάπτυξης λόγω και της μικρής απόστασης από το Ηράκλειο είναι πολύ μεγάλες. Βέβαια υπάρχουν στην τοπική κοινωνία και οι αρνητικές παρενέργειες της ανάπτυξης της ελληνικής και ιδιαίτερα της κρητικής υπαίθρου.