Εκθεση 70 φωτογραφιών η έκθεση φωτογραφίας από το Αρχείο Κουτουλάκη στην Στοά Μακάσι στο Ηράκλειο και θα λειτουργεί καθημερινά από τις 11.00 το πρωί έως και τις 5.00 το απόγευμα, και θα διαρκέσει εως τις 10 Ιουνίου στην πόλη του Ηρακλείου. Η έκθεση θα
περιοδεύσει ανά την Κρήτη, με στόχο να ταξιδέψει και στη Γερμανία.
Στις 28 Αυγούστου ακολούθησε η φοβερή τραγωδία των 7 χωριών του
Αμαρίου. Στο Γερακάρι συγκέντρωσαν όλους τους κατοίκους στο σπίτι του Ν.
Τζωρτζάκη. Επιχείρησαν να δραπετεύσουν οι νέοι Εμ. Γ. Γιαννακουδάκης
και ο Ευστρ. Εμμ. Στρατιδάκης. Τους σκότωσαν οι Γερμανοί μπροστά στους
άλλους. Επειδή οι γυναίκες έκλαιγαν οι Γερμανοί έστρεψαν εναντίον
τους τα πολυβόλα και τις διέταξαν να σιωπήσουν «επί ποινή
άμεσου τουφεκισμού» (έκθεση ωμοτήτων, σελίς 71). Έκλεψαν τα
πολύτιμα αντικείμενα. Σκότωσαν 36, ανά δύο εντός οικίας. Οι νεκροί
εσύροντο και ερρίπτοντο εις το όπισθεν δωμάτιον διά να επακολουθήση νέον
ζεύγος .Μετά τον φόνο των 36, έρριψαν βενζίνη και έκαυσαν την οικίαν
μετά των πτωμάτων».
Πρόκειται για απόσπασμα από την έκθεση που συνέταξε το 1945 η Επιτροπή
Διαπιστώσεως Ωμοτήτων. Η επιτροπή συστάθηκε για να καταγράψει τα
εγκλήματα και τις καταστροφές που διαπράχτηκαν την Κατοχή στην Κρήτη,
από τους Γερμανούς και Ιταλούς κατακτητές. Η Επιτροπή αποτελούνταν από
το λογοτέχνη Νίκο Καζαντζάκη και τους Καθηγητές Πανεπιστημίου Ιωάννη
Κακριδή και Ιωάννη Καλιτσουνάκη και περιόδευσε στην Κρήτη για το
διάστημα από 29 Ιουνίου έως 6 Αυγούστου 1945.
Ο
Καζαντζάκης επέλεξε να πάρει μαζί του τον φωτογράφο Κ.Κουτουλάκη ο
οποίος αποτύπωσε στο φακό του συγκλονιστικές στιγμές: από την Κάντανο,
τη Βιάννο, τα Ανώγεια, το Αμάρι… από όλη την Κρήτη!
Αυτά τα ντοκουμέντα από αύριο θα βρίσκονται στη Στοά
Μάκασι- κάτω από τον τάφο του Καζαντζάκη!- και θα είναι διαθέσιμα
στο κοινό για τις επόμενες τουλάχιστον 20 μέρες. Την έκθεση
συνδιοργανώνουν η Περιφέρεια Κρήτης και οι Δήμοι Ηρακλείου
και Μαλεβιζίου.
Το περιεχόμενο της “Έκθεσης Ωμοτήτων” που συνέταξαν οι 3 επιφανείς Κρήτες της Επιτροπής έγινε γνωστό μόλις το 1983, όταν εκδόθηκε αυτοτελώς από το Δήμο Ηρακλείου σπάνιο χειρόγραφο του Ιστορικού Μουσείου Κρήτης, με πρόλογο του τότε δημάρχου Μανόλη Καρέλλη. Συμπεριέλαβε όμως ελάχιστες φωτογραφίες από τις λήψεις του Κουτουλάκη, οι οποίες γενικά έως πρόσφατα θεωρούνταν χαμένες.
Σημαντικός αριθμός των σχετικών με την Έκθεση Ωμοτήτων φωτογραφιών του Κουτουλάκη βρέθηκε στα αρχεία του αείμνηστου δημοσιογράφου Μανόλη Δουλγεράκη, ο οποίος μαζί με την πλούσια βιβλιοθήκη του, δωρήθηκε το 2014 από την οικογένεια Δουλγεράκη, στο Δήμο Μαλεβιζίου.
Το δωρηθέν φωτογραφικό αρχείο, που αποτελεί στην πραγματικότητα
φωτογραφημένο εκθεσιακό υλικό, δεν περιλαμβάνει, δυστυχώς, το σύνολο των
φωτογραφιών που πραγματοποίησε ο Κουτουλάκης συνοδεύοντας την Επιτροπή,
με αποτέλεσμα να απουσιάζουν απεικονίσεις σημαντικών σταθμών της
περιοδείας της.
