Διάβασα το βιβλίο με τα 370 μνημειακά κενά στην τοπογραφία του Ρεθύμνου, του Χάρη Στρατιδάκη το οποίο είναι αριστούργημα, θα έλεγα ότι έκανε μια ανασκαφή.
Αν έχουν γίνει λάθη ή παραλείψεις, νομίζω πως είναι ελάχιστες σε τόσο περιεχόμενο. Στην περίπτωση της προκυμαίας όμως, δεν ήταν δυνατόν να έχει σωστές πληροφορίες, τί είδους πλάκες είναι από μη Γαβαλοχωριανό, και μάλιστα τρίτης ηλικίας. Πλάκες και κράσπεδα που χρειάστηκαν για να στρωθούν η προκυμαία και δρόμοι του Ρεθέμνου, είναι από το Γαβαλοχώρι Αποκορώνου.
Υπάρχουν πετρώματα με διάφορο πάχος που κόβονται με τον μπίκο στο μέγεθος που θέλομε και που μας επιτρέπει η έκταση του πετρώματος. Είναι σκληρό με πάτους. Αφού θα κοπεί ο όγκος που θέλουμε τον στήνουμε όρθιο (σπαθί) και διακρίνομε τους πάτους.
Στα σημεία αυτά υπάρχει μαλακή στρώση σαν μεμβράνη και με τον μπίκο κτυπάμε σ' αυτό το σημείο από πάνω κατά μήκος του πάτου, διαδοχικά και πάντα κατακόρυφα και ελαφρά βοηθητικά κτυπήματα στις κάθετες πλευρές. Έτσι χωρίζει η πρώτη πλάκα. Επαναλαμβάνουμε το αυτό για όσες πλάκες βγάζει ο πάγκος. Αυτές τις πλάκες τις δούλευαν εκατοντάδες χρόνια. Το μαρτυρούν τα διάσπαρτα πετροκοπιά της περιοχής. Για να βγάλουν την παραγγελία του Ρεθέμνου εδούλεψαν και με λουξ το βράδυ. Η εποχή αυτή είναι τέλη 1800 αρχές 1900. Τους έζησα αυτούς τους ανθρώπους με τις ιστορίες τους. Εγώ γεννήθηκα το 1934. Η περιοχή με πλούσια πετρώματα λέγεται Πλακαλώνι. Απέχει από την Αλμυρίδα περίπου 2.000 μ. (νότια). Το εμπόρευμα το κατέβαζαν με υποζύγια στην Αλμυρίδα και με καΐκια έφευγε για το Ρέθεμνο.
Υπάρχουν πολλών ειδών πλάκες. Θα αναφερθώ στις ξερόπλακες, που έχουν ακανόνιστο σχήμα. Με τέτοιες πλάκες έχει στρωθεί ο περίβολος των τάφων των Βενιζέλων. Τις δύο ταφόπλακες τις έβγαλε ένας εξάδελφός μου Στέλιος Ζουμαδάκης το 1961 προς 5.000 δραχμές τη μία. Διαστάσεις: μήκος 4.00 μ., πλάτος 2.00 μ. και πάχος 14 εκ. (δυσεύρετες). Ήταν ο πρύτανης στις πέτρες.
Τώρα θα σας ξεκαθαρίσω ποιες είναι οι μαλτεζόπλακες, που βγαίνουν και τι κάνουν. Ποιες είναι οι μαλτεζόπλακες, τις ξέρουν μόνο οι παλαιοί Γαβαλοχωριανοί, διότι έχει παύσει εδώ και πολλά χρόνια να δουλεύεται αυτή η πλάκα. Μαλτεζόπλακες λέγονται γιατί πρώτα τις χρησιμοποίησαν στην Μάλτα, απ' όπου και η καταγωγή της.
Στην Κρήτη τις ζήτησαν όταν κατασκευαζόταν το αεροδρόμιο στο Ακρωτήρι για μόνωση στις ταράτσες των κτισμάτων. Το έτος 1952 ή '53 εβγήκαν οι πρώτες πλάκες τύπου Μάλτας. Εγώ το 1954 έκοβα μαλτεζόπλακες.
Υπάρχουν στρώσεις (πάγκοι) όπως τους λέμε και για να βγάλουμε πλάκες, κόβουμε ένα κομμάτι πάγκο π.χ. 2,60 μ. επί 2,10 μ., το απελευθερώνουμε και από τις τρεις πλευρές, ανοίγοντας ένα αυλάκι με τον μπίκο, πλάτους 14 εκ. και βάθος όσο έχει ο πάγκος.
Σημειωτέον ότι για να ανοίξει ο μάστορας αυτό το αυλάκι θα πρέπει να βρίσκεται με τα δυο πόδια μέσα στο αυλάκι, που μπορεί να έχει βάθος και 65 εκ. (το ένα πόδι εμπρός το άλλο πίσω).
Μετά ντουκάρομε το κομμάτι (2,60Χ2,10) δηλαδή ανοίγομε τέσσερις φωλιές οριζόντια στον πάτο βάθος 10-15 εκ., καρφώνομε με τέσσερα έως έξι πέταλα αλόγου σε κάθε φωλιά και ανάμεσά τους βάζομε σφήνες μήκους 20-25 εκ. Τις κτυπούμε με την βαριά μέχρι να ντιντινήσουν οι σφήνες, σαν καμπάνα. Δεν ξανακτυπούμε, καθίζομε για λίγο και ακούγεται ένα φιλί αποχωρισμού. Ο πάγκος έχει ελευθερωθεί.
Γωνιάζομε την επιφάνεια και ριγώνομε ένα κομμάτι π.χ. 210Χ0,50 εκ. Ανοίγουμε ένα αυλακάκι που το λέμε γκουρνιέρα κατά μήκος του πάγκου, πλάτους 6 εκ. και μήκος 2,10 μ. Φτιάχνομε τέσσερις φωλιές και βάζομε τέσσερα πέταλα σε κάθε φωλιά. Βάζομε τις σφήνες όσο γίνεται κατακόρυφες. Κτυπούμε ισοδύναμα τις σφήνες και πάντα κάθεται και προς την κατεύθυνση της γκουρνιέρας. Ποτέ από πλάγια θέση.
Άμα θα ντιντινήσουν οι σφήνες αφήνομε την βαριά και κόβει μόνο του το κομμάτι, που μοιάζει με μια κασέλα.
Ριγώνομε με πετρομόλυβο την κασέλα σε κύβους, και τους κόβουμε με την καρμανιόλα που κόβουμε τα χοντρά δένδρα. Τον κάθε κύβο τον ριγώνουμε ανά 3,3 εκ. και κατόπιν τον χωρίζουμε ανά πέντε ή έξι πλάκες. Και τώρα για να χωρίσουμε τις πλάκες, χρησιμοποιούμε ένα πλαίσιο από γιαρμαδάκι 6 εκ. με διαστάσεις 1,30 μ. επί 0,55 εκ. περίπου που στο μέσον στηρίζετε μια λάμα (πριόνι) πλάτους περίπου 6 εκ. και το οποίο κόβει προς μια κατεύθυνση όπως το σιδεροπρίονο.
Τραβά ο ένας χειριστής από την μια άκρη και ο άλλος από την άλλη ως οδηγός και ρυθμίζει το δούλεμα του πριονιού. Μια πλάκα 0,50Χ0,60 εκ. κόβεται σε τέσσερα με πέντε λεπτά εάν το πέτρωμα έχει καλά στοιχεία. Οι μαλτεζόπλακες είναι μόνο για μόνωση. Όχι για πάτημα. Είναι απάτητες.
Οι πλάκες της προκυμαίας, των δρόμων, και πεζοδρομίων έχουν διπλάσιο πάχος και είναι σκληρές. Το σκληρό μέρος θα φανεί με τον καιρό που θα φύγει η μαλακιά μεμβράνη. Τα έτη 1959-60-61-62 και μέρος του 1963, έκοβα καντουνάδες και μαλτεζόπλακες. Ο Α. Μπενάκης, Β. Χατζηδάκης και Αραχωβίτης έπαιρναν συνεχώς αυτό το εμπόρευμα.
Οι ξερόπλακες είναι αυτούσιες με ακαθόριστο σχήμα.
Οι Καντουνάδες έχουν τρία ονόματα: Καντουνάδες, Ροδοκάντουνα και Λατσέζια.
Έχω πολλά ψιλά γράμματα να σας πω, αλλά θα σας αφήσω εδώ. Πιστεύοντας ότι με αυτά και μόνο σας έβαλα μέσα στοπετροκόπιο.
ΣΗΜ.: Η ΠΡΩΤΗ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ
από τις πρωτότυπες που βρίσκονται
στο Λαογραφικό Μουσείο Γαβαλοχωρίου.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου